Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 13570

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q60134

  • Titre attesté :
    • Homiliae.
  • Autre forme de la cote :
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 13570
    • Paris. BnF, Latin 13570
  • Conservé à : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Langues : latin
  • Auteur : Paschase Radbert (saint, 0790?-0865?) | Pseudo-Augustinus Hipponensis | Isidore de Séville (saint, 0560?-0636) | Léon I (pape, 039.?-0461) | Fulgence de Ruspe (saint, 0467-0532) | Jean Chrysostome (saint, 0347?-0407) | Maxime de Turin (saint) | Bède le Vénérable (saint, 0673?-0735)
  • Date de fabrication :
  • Lieu de fabrication :
  • Écriture :
    • Écriture minuscule caroline de 5 mains principales : A (f. 1r-16v, 17v-51v, 52r-69v, 89r-116v), B (f. 17r), C (f. 51v-52v), D (f. 69v-89v), E (f. 116v-130v) ; certains éléments trahissent une influence insulaire (notamment, le g parfois semi-onciale de la main E). Notation neumatique française au f. 51v.
  • Décoration :
    • Initiales de couleur à l’encre rouge rehaussées de vert ou de jaune. Rubriques à l’encre rouge.
  • Support : Parchemin.
  • Composition :
    • 131 ff.
  • Dimensions :
    • 215 x 150 mm (justif. 133 x 93 mm).
  • Aspects codicologiques :
    • 15 cahiers s’ouvrant sur le côté poil, tous quaternions sauf les cahiers 4 (f. 25-30, un quaternion manquant du cinquième et du sixième feuillet), 4 (f. 47-52, un quaternion manquant des deux derniers feuillets), 12-14 (f. 85-120, trois sénions) et 15 (f. 121-131, un sénion manquant de l’avant-dernier feuillet). Foliotation moderne en chiffres arabes à l’encre brune sur la marge supérieure externe du recto.
  • Réglure :
    • Réglure à la pointe sèche sur le côté poil (Muzerelle 2-2/0/2-2/J) ; 18 longues lignes.
  • Reliure :
    • Reliure du XVIIe siècle sur ais de carton couverts en parchemin ; dos à trois doubles nerfs. Contregardes en papier.
  • Estampille :
    • Aux f. 1r and 131v, estampille de la « Bibliothèque Nationale » identique au modèle Josserand-Bruno n° 17 (1792-1802).

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • F. 1r-41r : Paschasius Radbertus, Epistola ad Paulam et Eustochium de Assumptione, inc. « Cogitis me, o Paula et Eustochium… », expl. « … et vos appareatis in gloria » (P.L. 30, 122-142 ; éd. A. Ripberger, 1985 ; CCCM 56C, p. 109-162).
    F. 41r-45v : Augustinus Hipponensis (ps.), Sermo in natale sanctae Mariae, inc. « Adest nobis, dilectissimi, optatus dies… », expl. « …precem proferre mundo » (P.L. 39, 2104-2107).
    F. 45v-48v : Sermo, inc. « Cum aliquid dilectissimi in honore creatoris in creatura eius… », expl. « …virtute altissimi obumbrari, nos mereamur eius precibus adiuvari, prestante… ».
    F. 48v-51v : « Creator omnium et aucotr vite dilectissimi… », expl. « …sed orate ut cum sancta Maria vivatis in secula seculorum, amen ».
    F. 51v : « Ab initio et ante seculum creata sum… ministravi » (Eccli. 24,14).
    F. 51v : Ant. « Ave Maria… » (CAO 7958).
    F. 51v-52v : Lectiones sanctae Dei genitricis Mariae, inc. « O gloriosa genitrix virgo semper Maria, offer nos Christo filio… », expl. « …ante piissimum filium tuum in celis ».
    F. 53r-v : Isidorus Hispalensis, Homilia de natale Domini, inc. « Natalis Domini dies ea de causa… », expl. « …quod natus est Christus » (P.L. 95, 1167-1168 ; CPL 1207 ; éd. C. W. Lawson, 1989 ; CCSL 113).
    F. 53v-56r : Leo I, Sermo de nativitate Domini, inc. « Salvator noster, dilectissimi, hodie natus est… », expl. « …qui in misericordia te redemit Christus Dominus noster » (P.L. 54, 190-193 ; CPL 1657 ; éd. A. Chavasse, 1973 ; CCSL 138).
    F. 56v-60r : Leo I, Sermo de nativitate Domini, inc. « Exultemus in Domino, dilectissimi, et spiritali iocunditate letemur… », expl. « …in sua maiestate regnantem, cum Deo patre… » (P.L. 54, 193-199 ; CPL 1657 ; éd. A. Chavasse, 1973 ; CCSL 138).
    F. 60r-65v : Fulgentius Ruspensis, Sermo de nativitate Domini, inc. « Cupientes aliquid, dilectissimi, de huius diei solemnitate narrare… », expl. « …in fide et caritate custodiat, Deus… » (P.L. 65, 726-729 ; CPL 829 ; éd. J. Fraipont, 1968 ; CCSL 91A).
    F. 65v-68v : Maximus Taurinensis (ps.), Sermo de nativitate Domini, inc. « Hodie, fratres carissimi, Christus natus est… », expl. « …teneamus celestis fidei veritatem, ipso prestante… » (P.L. 57, 241-244).
    F. 68v-72v : Maximus Taurinensis (ps.), Sermo de nativitate Domini, inc. « Iustissime, fratres, festivitate presentis diei… », expl. « …virtutesque laudemus, qui vivit… » (P.L. 57, 243-248).
    F. 72v-75r : Maximus Taurinensis (ps.), Sermo de nativitate Domini, inc. « In adventu dominico, fratres carissimi, solutus est… », expl. « …damnata iniquitate purgaret, Iesus… » (P.L. 57, 247-250).
    F. 75v-78r : Leo I, Sermo de Epiphania, inc. « Celebrato proxime die quo intemerata virginitas… », expl. « …quibus sunt parata caelestia, per Dominum… » (P.L. 54, 235-237 ; CPL 1657 ; éd. A. Chavasse, 1973 ; CCSL 138).
    F. 78r-81r : Leo I, Sermo de Epiphania, inc. « Gaudete in Domino, dilectissimi, iterum dico gaudete… », expl. « …ut promissarum beatitudinum mereamur esse consortes, per Dominum… » (P.L. 54, 237-240 ; CPL 1657 ; éd. A. Chavasse, 1973 ; CCSL 138).
    F. 81r-85r : Leo I, Sermo de Epiphania, inc. « Quamvis sciam, dilectissimi, quod sanctitatem vestram… », expl. « …sicut lucis filii splendeatis, per Dominum… » (P.L. 54, 240-244 ; CPL 1657 ; éd. A. Chavasse, 1973 ; CCSL 138).
    F. 85r-89v : Maximus Taurinensis (ps.), Sermo de Epiphania, inc. « In hac, dilectissimi, celebritate, sicut… », expl. « …propitius potare dignetur » (P.L. 57, 271-276).
    F. 89v-91v : Maximus Taurinensis (ps.), Sermo de Epiphania, inc. « Audistis, fratres, lectionem Evangelii salutaria… », expl. « …nos eum regnantem habemus in celis » (P.L. 57, 279-282).
    F. 91v-98v : Fulgentius Ruspensis, Sermo de Epiphania, inc. « Nostis, fratres carissimi, quia dies iste… », expl. « …quia implebitur in bonis desiderium nostrum, qui vivit… » (P.L. 65, 732-737 ; CPL 831 ; éd. J. Fraipont, 1968 ; CCSL 91A).
    F. 98v-102r : Iohannes Chrysostomus, Homilia de Septuagesima, inc. « Dignitas humane originis facile agnoscitur… », expl. « …indulgentiam divina pietate percipiat » (P.L. 95, 1205-1208).
    F. 102r-105v : Iohannes Chrysostomus, Homilia de Septuagesima, inc. « Nemo est qui nesciat principio hominem… », expl. « …qui benignum contempseris persuasorem » (P.L. 95, 1208-1210).
    F. 105v-108r : Leo I, Sermo de Quadragesima, inc. « Licet nobis, dilectissimi, appropinquante paschali ieiunium quadragesimae… », expl. « …religiose venerandum Pascha celebrabitur… » (P.L. 54, 268-271 ; CPL 1657 ; éd. A. Chavasse, 1973 ; CCSL 138).
    F. 108r-110v : Maximus Taurinensis, Sermo de Quadragesima, inc. « Ante dies devotionem sanctae Quadragesimae praedicantes… », expl. « …hic animam reficit in aeternum, Iesus… » (P.L. 57, 308-310 ; CPL 219a ; éd. A. Mutzenbecher, 1962 ; CCSL 23).
    F. 110v-113v : Leo I, Sermo de Quadragesima, inc. « Semper quidem, dilectissimi, nos sapienter… », expl. « …cohaeredes autem Christi Domini nostri, qui vivit… » (P.L. 54, 272-274 ; CPL 1657 ; éd. A. Chavasse, 1973 ; CCSL 138).
    F. 113v-116v : Leo I, Sermo de Quadragesima, inc. « Predicaturus vobis, dilectissimi, sacratissimum maximumque ieiunium… », expl. « …non natura damnetur, et a predictorum pestifero contagio vos removente, ut cum… » (P.L. 54, 275-279 ; CPL 1657 ; éd. A. Chavasse, 1973 ; CCSL 138A).
    F. 116v-120r : Leo I, Sermo de Quadragesima, inc. « Apostolica, dilectissimi, doctrina nos ammonet… », expl. « …Patrem vestrum, qui est in celis per omnia secula » (P.L. 54, 281-285 ; CPL 1657 ; éd. A. Chavasse, 1973 ; CCSL 138A).
    F. 120v-124r : Maximus Taurinensis (ps.), Sermo de ieiunio Quadragesimae, inc. « Audistis, carissimi, sicut evangelica tuba cecinit… », expl. « …et conscientia letiore veniemus » (P.L. 57, 303-308).
    F. 124r-127r : Maximus Taurinensis (ps.), Sermo de Quadragesima, inc. « Conflictus iste mirabilis, quem inter celi regem… », expl. « …tranquillitate temporum transigemus » (P.L. 57, 319-322).
    F. 127r-128v : Maximus Taurinensis (ps.), Sermo de Quadragesima, inc. « Advertite, fratres carissimi, quanta nobis spiritualis vitae documenta… », expl. « …divine nos semper gratie commendemus » (P.L. 57, 325-328).
    F. 129r-130v : Maximus Taurinensis (ps.), Sermo de Quadragesima, inc. « Peractum a Domino nostro Iesu Christo… », expl. « …Vade retro, Sathana : scriptum est… » (P.L. 57, 323-324).
    F. 130v-131v (addition) : Beda Venerabilis, Homilia in commemoratione virginis Mariae (mutilé à la fin), inc. « Extollens vocem… (Lc 11, 27). Magne devotionis et fidei haec mulier ostenditur… », expl. « …habere sequentem. Tu autem… » (P.L. 94, 421 ; CPL 1356 ; éd. D. Hurst, 1960 ; CCSL 120).

Intervenants

Autres intervenants

Ancien possesseur

Anciennement dans

Historique de la conservation

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Le manuscrit a été produit au Nord de la France ; il a appartenu à l’abbaye de Saint-Germain-des-Prés (cf. au f. 1r l’ex-libris, XVIIIe siècle, « Sancti Germani a Pratis », et les cotes anciennes « olim 375 » et « N. 1308 »). Le volume entra à la Bibliothèque Nationale entre décembre 1795 et février 1796, avec d’autres manuscrits de Saint-Germain.

Vie du livre

Source des données