Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3652

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q382953

Manifeste IIIF

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Cinq manuscrits ou fragments de manuscrits reliés ensemble ; décrits par B. Hauréau, dans Not. et Extr., XXXVIII2, 1906, 427-436.

    F. 10. [PSEUDO-BEDA] (éd. d'après ce ms. par M. Folkerts, dans Südhoffs Archiv, Zeitschrift für Wissenschaftsgeschichte, LVI (1972), 22-43).


    F. 1-10 [BOETIUS, De fide catholica] incomplet du début. «... ad celestia regna pollicetur... — ... laus opus perpetua creatoris. Explicit » (P.L., LXIV, 1338 ; H.F. Stewart et E.K. Rand, Boethius, The theological tractates, London, 1953, 68-70) ; cf. Clavis Patrum latinorum, n° 893 (1) ; — [BOETIUS, Liber contra Euthychen et Nestorium] « Incipit IV. Anxiete [sic] quidem diuque sustinui... — ... bonorum causa perscribit » (P.L., LXIV, 1337-1354 ; Stewart et Rand, éd. cit., 72-126) ; cf. Clavis Patrum latinorum, n° 894 (1-10). — [Ps. BEDA, De arithmeticis propositionibus, fragment] « Argumentum quomodo numerus a quolibet animo conceptus quis sit possit agnosci. Assumatur numerus quilibet ac tripliciter implicitus dividatur in duas partes... — ... dicuntur esse principia » (P.L., XC, 665) ; cf. Ch. W. Jones, Bedae pseudepigrapha, Ithaca, 1939, 51 ; Thorndike-Kibre, Incipits of med. scient. writings in latin, 2e éd., 153 (10).


    F. 11-17v [Commentarius in Canticum Canticorum] « Osculetur me... (Cant. I, 1). In hoc libro sicut in ceteris tria debent inquiri... — ... eloquium dico quod est tuum, id est conveniens tibi. Sicut etc... » ; cf. Stegmüller, Repertorium biblicum, II, n° 1354 et V, n° 7809, 1 ; attribué à Etienne Langton par G. Lacombe, dans Arch. d'hist. doctr. et litt. du M.A., V (1930), 141 ; puis à l'École de Laon par H. Riedlinger, Die Makellosigkeit der Kirche, Münster, 1958, 132, n. 1.

    F. 17v-19v Additions par une autre main [Ps. AURELIANUS, Vita s. Martialis Lemovicensis, extraits] : « In vita beati Marcialis legitur : Beatus Petrus apostolorum princeps et sanctus Marcialis ejus propinqus ingressi Romam recepti sunt... — ... mercatus est cruore » (W. de G. Birch, Vita s. Marcialis apostoli, London, 1877, 9) (17v) ; « Adolescens suscitatus a beato Marciale dixit quod viderat in inferno in hec verba : Infernus nullam habet mensuram... — ... diversis flagellis cruciant » (éd. cit., 11-12) (17v) ; « Oratio beati Marcialis quando interfectorem sancte Valerie virginis et martiris suscitavit : Domine Deus omnipotens qui ante mundi constitutionem... — ... in omnes homines manifestetur » (éd. cit., 16) (17v-18) ; « Oratio beati Marcialis quam fecit Domino sibi apparenti : Deprecor, Domine, immensam clementiam... — ... te diligentibus promisisti » (éd. cit., 33) (18) ; « Appropinquante vero die obitus sui... — ... in solo Deo ponere spem suam... », incomplet par lacune d'1 f. (éd. cit., 34-35) ; cf. Bibl. hag. lat., n° 5552 ; Cod. hag., III, 549 (18-18v) ; — Sentences théologiques (19-19v).

    F. 11-19 XIIe s. — Initiales et signes de paragraphe à l'encre noire. — Un cahier de 4 ff. et un cahier de 6 ff. auquel il manque un f. dont il ne subsiste que le talon entre les ff. 18 et 19. — Réglure à la pointe sèche, repassée à la mine ff. 17v-19v. 9 ff., 185 × 120 mm (just. 160/165 × 95 mm).


    F. 20-27v Versus. [HILDEBERTUS CENOMANENSIS episcopus] Versus de mysterio missae. « [S]cribere proposui que mistica sacra priorum||... — ... Cum pater ad dextram cedit et explet opus. Expliciunt versus misse » (P.L., CLXXI, 1177-1192) ; cf. Walther, Initia carminum, n° 17396 (20-25) ; — [HILDEBERTUS CENOMANENSIS] « Melchisedec Domino panem vinumque litavit||... » (P.L., CLXXI, 1193-1196 ; A. Br. Scott, Leipzig, 1969, 30-32, n° 39 IV) ; cf. A. Wilmart, dans Rev. bénéd., XLIX (1937), 123-124 ; Walther, op. cit., n° 10865 (25) ; — [HILDEBERTUS CENOMANENSIS] « De misterio corporis et sanguinis Christi. Tollimur e medio fatis urgentibus omnes||... » (P.L., CLXXI, 1192-1194 ; Scott, éd. cit., 35-36, n° 45) ; cf. Wilmart, art. cit., 125 (autres éditions) ; Walther, op. cit., n° 19311 (25-25v) ; — « Invectio contra hereticos. Cur Heriberte levis, cur tamquam bestia sevis||... — ... Christus erit tutor, quoniam veracibus ultor » (B. Hauréau, dans Not. et Extr., XXVIII, 445) ; cf. Walther, op. cit., n° 3919 (25v) ; — « Vilior est humana caro quam pellis ovina||... » (Hauréau, éd. cit., 445) ; cf. Walther, op. cit., n° 20331 (25v) ; — « Exul homo, felice domo vescens male pomo||... » (P.L., CLXXI, 1281) ; cf. A. Wilmart, dans Rev. bénéd., XLVIII (1936), 29, n° 155 ; Walther, op. cit., n° 6152 (25v) ; — [De cervisia] « Nullus amicorum posset meliora monere||... » (Hauréau, éd. cit., 423 ; Scott, éd. cit., 59, n° 4) ; cf. A. Boutemy, dans Latomus, III (1939), 290 ; Walther, op. cit., n° 12389 ; il est possible que l'auteur de ces vers soit Matthieu de Vendôme (25v) ; — « Henricus rex magnificus virtutis amicus||... » (Hauréau, éd. cit., 445) ; cf. Walther, op. cit., n° 7703 (25v) ; — « Suscipias has delicias, vir deliciose||... » (Hauréau, éd. cit., 445-446) ; cf. Walther, op. cit., n° 18959 (25v) ; — « Optime cantorum, qui splendes lumine morum||... » (Hauréau, éd. cit., 446) ; cf. Walther, op. cit., n° 13392 (25v) ; — « Stephane, flos juvenum, cor habens intus alienum||... » (Hauréau, éd. cit., 446) ; cf. Walther, op. cit., n° 18612 (25v) ; — « Adam, vir serie /Clarus avorum||... » (Hauréau, éd. cit., 446-447) ; cf. Walther, op. cit., n° 504 (25v-26) ; — « Est laudandus Ivo, quo floret Francia vivo||... » (Hauréau, éd. cit., 447) ; cf. Walther, op. cit., n° 5715 (26) ; — « Hic aper invictus magnos dare noverat ictus||... » (Hauréau, éd. cit., 447) ; cf. Walther, op. cit., n° 7851 (26) ; — [HILDEBERTUS CENOMANENSIS, De sacramentis] « Baptismalis quedam forma fuit in diluvio||... », « Ut cognatos et affines uniret conjugium||... », « Ante legem pro delicto panis factus hostia||... », « Hostia conjugium baptismus qualia primo||... », « Affines consanguineos conubia prima||... » (P.L., CLXXI, 1424-1425 ; Scott, éd. cit., 28-30, n° 39 I, II, III) ; cf. Wilmart, dans Rev. bénéd., XLIX (1937), 123-124 ; Walther, op. cit., nos 2061, 19780, 1299, 8479, 672 ; les trois premières pièces sont groupées dans l'éd. Scott (26-26v) ; — [HILDEBERTUS CENOMANENSIS, Liber de conflictu carnis et animae. Extr.] « Vis anime humane septem sibi vindicat actus||... — ... Dirigit intuitum deitatem gaudet in illa||. Ex actu primo vegetantur corpora crescunt||... — ... Plurimaque sensu non et racione gerunt||. Cum placeat carni quod vivificatur ametque||... — ... Inque creando nefas caro fit vir spiritus uxor|| » (P.L., CLXXI, 1001 et 1004) ; cf. Walther, op. cit., n° 20627 (26v) ; — [HILDEBERTUS CENOMANENSIS, De sancta Trinitate] « A [et] Ω magne Deus /Heli, heli, Deus meus||... — ... pium cantem Alleluia » (P.L., CLXXI, 1411-1414 ; Scott, éd. cit., 46-53, n° 55) ; cf. Walther, op. cit., nos 834, 11587, 13672 (26v-27v) ; — Addition : note sur le mariage et les empêchements dirimants (27v).


    F. 28-72 MARCUS TULLIUS CICERO, De officiis libri tres. « [Q]uamquam te Marce... — ... preceptisque letabere. Feliciter Marci Tullii Ciceronis tres libri de officiis expliciunt ». Le texte du l. I est accompagné de gloses marginales dont la première, f. 28, commence par : « Suum ipsi dat nomen filio... ».


    F. 73-80v Commentaire sur l'office liturgique et la messe. « Media vita de morte sumus etc. Tribus modis legitur hoc : uno modo vocativus est et de Christo sic legitur... — ... ita et nos maneamus in ipso, non per nos, sed per ipsum compaginati ».

Intervenants

Autres intervenants

Historique de la conservation

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • A appartenu au cardinal Mazarin ; cf. Omont, Anciens inventaires, IV, 320. —

Sujets et thèmes

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Adam vir serie clarus avorum// Vir vivendo pie...

    f. 25v

    Adfines consanguineos conubia prima//...

    f. 79v

    Adsumatur numerus quilibet ac tripliciter implicitus dividatur in duas partes...

    f. 10

    Adulescens suscitatus a beato Martiale dixit quae viderat in inferno in haec verba : Infernus nullam habet mensuram...

    f. 17v

    Alpha et omega, magne Deus, Heli, Heli, Deus meus//...

    f. 26v

    Ante legem pro delicto panis factus hostia//...

    f. 26

    Anxiete quidem diuque sustinui ut de ea quae in conventu...

    f. 1

    Appropinquante vero die obitus sui, rogantibus se omnibus qui ibidem erant...

    f. 18

    Baptismalis quaedam forma fuit in diluvio//...

    f. 26

    Beatus Petrus apostolorum princeps et sanctus Martialis ejus propinquus ingressi Romam...

    f. 17v

    Cum placeat carni quod vivificatur ametque//...

    f. 26v

    Cur Heriberte levis, cur tamquam bestia saevis //...

    f. 25v

    Deprecor, Domine, immensam clementiam tuam, ut jubeas me...

    f. 18

    Domine Deus omnipotens, qui ante mundi constitutionem fuisti cum Patre...

    f. 17v

    Est laudandus Ivo, quo floret Francia vivo//...

    f. 26

    Ex actu primo vegetantur corpora, crescunt //...

    f. 26v

    Exsul homo, felice domo vescens male pomo//...

    f. 25v

    Henricus rex magnificus virtutis amicus // Eligitur, rex efficitur...

    f. 25v

    Hic aper invictus magnos dare noverat ictus //...

    f. 26

    Hostia, conjugium baptismus qualia primo//...

    f. 26

    [...] In hoc libro sicut in ceteris tria debent inquiri, intentio...

    f. 11

    Media vita de morte sumus etc. Tribus modis legitur hoc : uno modo vocativus...

    f. 73

    Melchisedech Domino panem vinumque litavit//...

    f. 25

    Nullus amicorum posset meliora monere//...

    f. 25v

    Optime cantorum qui splendes lumine morum //...

    f. 25v

    Incipit du lemme biblique

    Osculetur me osculo oris... (Cant. I, 1).

    Incipit

    In hoc libro sicut in ceteris tria debent inquiri...

    f. 11

    Scribere proposui quae mystica sacra priorum // Missa...

    f. 20

    Stephane, flos juvenum, cor habens intus alienum // Mitibus...

    f. 25v

    Suscipias has delicias, vir deliciose // Difficilem...

    f. 25v

    Suum ipsi dat nomen filio quippe quem mores actus...

    f. 28

    Tollimur e medio fatis urgentibus omnes //...

    f. 25

    [...] Tribus modis legitur hoc : uno modo vocativus est et de Christo...

    f. 73

    Ut cognatos et adfines uniret conjugium // Caritate pridem...

    f. 26

    Vilior est humana caro quam pellis ovina // Si moriatur homo...

    f. 25v

    Vis animae humanae septem sibi vindicat actus // Vivificat, sentit...

    f. 26v

    ANSELMUS LAUDUNENSIS -- École Commentarius in Canticum canticorum
    DE ARITHMETICIS PROPOSITIONIBUS (excerpta)
    AURELIANUS (Pseudo) -- Vita s. Martialis Lemovicensis (excerpta)
    BEDA VENERABILIS (s.) -- De Arithmeticis propositionibus (excerpta)
    BIBLICA -- Vetus Testamentum Canticum canticorum. Commentarii vel expositiones
    BOETIUS -- Contra Eutychen et Nestorium
    CICERO (Marcus Tullius Cicero) -- De Officiis
    DÉCORATION -- Initiales de couleur (XIIe s.)
    HILDEBERTUS CENOMANENSIS ep. -- Carmina minora (ed. A. Brian Scott). Florilegia
    HILDEBERTUS CENOMANENSIS ep. -- De Conflictu carnis et animae. Excerpta
    HILDEBERTUS CENOMANENSIS ep. -- Versus de mysterio missae
    HILDEBERTUS CENOMANENSIS ep. -- Versus de mysterio missae. Excerpta
    HILDEBERTUS CENOMANENSIS ep. -- Carmina dubia (ed. A. Brian Scott, suppl. nos 1 et 4)
    HILDEBERTUS CENOMANENSIS ep. -- Carmina spuria
    Mariage -- Notes ou extraits
    MATTHAEUS VINDOBONENSIS -- Versus de cervisia
    MAZARIN (Jules, card.) -- Possesseur
    Messe -- Commentarii vel expositiones
    ORLUT (Pierre), fils de Mathurin Orlut -- Mention
    RELIURE -- Reliures XVIIe-XVIIIe s. aux armes et chiffre royaux
    RELIURE -- Éléments annexes Tranches jaspées
    STEPHANUS LANGTON card. -- Commentarius in Canticum canticorum
    Vers anonymes latins -- Recueils

Source des données