Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

• 1.° Gerardus Carmonensis,Theorica planetarum. — 2.° Ptolemaeus, centiloquium : interprete anonymo. — 3.° Alcabicius, introductio ad astrologiam judiciariam : interpreteJoanne Hispalensi — 4.° Thebith, ben Corath, liber imaginum : interprete Joanne Hispalensi. — 5.° Messahallachpraecepta ad astrologiam judiciariam spectantia. — 6.° Anonymi tractatus de rebus ad astrologiam judiciariam pertinentibus. — 7.° Anonymi tractatus de virtutibus septem planctarum. — 8.° Anonymi tractatus de ascendente. — 9.° Albumasarisexperimenta. — 10.° Messahallachtractatus de cogitatione interrogantis percipienda. — 11.° Ejusdem liber conjunctionis et receptionis. — 12.° Liber de occultis, secundùm regulam Hyles. — 13.° Tractatus de eodem argumento, secundùm Dorotheum. — 14.° Tractatus de eodem argumento, secundùm Ptolemaeum. — 15.° Exemplum de universali interrogatione. — 16.° Anonymus de cognitione temporum. — 17.° Anonymus de vitiis lunae. — 18.° Canones tabularum Magistri Joannis de Lineriis. — 19.° Anonymi tractatus de astrolabii conficiendi ratione, et ejusdem utilitate. — 20.° Tabulae unius regni differentiarum ad aliud, et nomina Regum et cujuslibet aerae cognitae. — 21.° Canones duo tabulae praecedentis quam composuit Magister Joannes de Janua. — 22.° Tabula stellarum fixarum, verificatarum per Regem Alphonsum. Decimo quinto saeculo videtur exaratus.

Source des données : Persée - DER-IRHT, LXXXIV

• 5ra-13vb Ps.-Ptolémée, Centiloquium (trad. Platon de Tivoli et Hermann de Carinthie (?) en alternance) [AAAS, 16 ; TK, 156 et 891 ; Aurigemma, 123 ; Dell’Anna, 21]

  14ra-27vb Alcabitius, Introductorius [Burnett/ Yamamoto, 178]

  28r «Aspectus Lune. Cum Saturno. Sextilis. Dies fortunata, bonum est coniungi… » (sous forme de table)

  28v Notes astronomiques et astrologiques sur les planètes, dont «Iupiter atque Venus boni sunt… »

  29ra-31va Thebit Bencora, De imaginibus [AAAS, 126 ; Carmody, 179 ; TK, 286 ; éd. de la préface dans Ch. Burnett, «‘ Magister Iohannes Hispalensis et Limiensis’ and Qusta ibn Luqa’s De differentia spiritus et animae : A Portuguese Contribution to the Arts Curriculum ? » , Mediaevalia, Textos e Estudios 7-8, 1995, p. 221-267 (p. 252-255) ; Burnett 2007, 21 et 23 n. 24]

  31va-33ra Ps.-Ptolémée, De imaginibus super facies signorum [TK, 354 et 447]

  33ra-33rb (sans transition) Hermès, De imaginibus et horis (extrait : «Dixit siquidem Hermes huius editor libri : Perscrutatus sum plures ymagines scientias… ») [TCEM, 66]

  33rb (sans transition) Hermès/ Belenus, De imaginibus diei et noctis (extrait : «Dixit Balemmuch : Hora quatuor ad apes et ad aves — et pone in montem et omnes ibi convenient. Explicit ») [TCEM, 78]

  33va-34va Messahallah, Epistola de rebus eclipsium [AAAS, 32 ; Thorndike 1956, 65]

  34vb-35va «Luna cum separata fuerit a malo et fuerit iuncta fortune, dies erit laudabilis — illis corporis membris dominantium mederi (?) desinat et cetera. Explicit » [TK, 834]

  35va-36va Albumasar, Flores, seconde partie («Tractatus de virtutibus 7 planetarum. Capitulum significationum trium superiorum singulariter et operis earum secundum VII planetarum in rebus inferioribus. Incipiamus igitur a VII planete et dicamus primo de Saturno qui est altior omnibus aliis planetis circulo et ipse est significator divitum antiquorum, religiosorum — ex secretis scientie astrorum et nichil est in eis quod occultetur sibi si Deus voluerit ») [TK, 190]

  36va-38va Albumasar, Flores, première partie («Tractatulus de ascendente. Oportet te scire primum dominum anni. Et scientia huius rei est ut sciatur hora introitus Solis in primum minutum Arietis... ; (36vb) Cumque noveris dimidium (?) anni qui secundum illud... ; (37ra) Et si fuerit aspectus Iovis ad Saturnum ex oppositione...; (37rb) Si vero aspexerit Sol Saturnum ex trino vel sextili... Porro si aspexerit Venus Saturnum ex loco inimicitie..., etc.; (37vb) Iupiter et quid significet. Iupiter cum prefuerit anno et fuerit dominus eius anni..., etc. — Luna cum fuerit domina anni... erit apparitio eorum que dixi tibi exeuntibus in parte septentrionis. Explicit »)

  38va-39va « Incipit liber experimentorum Albumasar. Patefaciam tibi, sublimet te Deus, revolutionem annorum mundi. Cum scientia et dispositio est ut scias quando ingreditur Sol primum minutum Arietis, hoc scito et agnito constitues ascendens et quatuor angulos atque loca per gradus et minuta, constitues loca planetarum per gradus suos et esse eorum secundum ordinem circuli per directionem scilicet eorum et retrogradationem et tarditatem et circuationem et magnitudinem atque latitudinem et proiectionem suorum radiorum. Et scito quod planeta retrogradus nullam habet fortitudinem — et iam solicite expertus sum omnia que in eo posui. Scito hoc et non pretermittas quicquam de hiis que in eo scripta sunt et proba super eum omne quod volueris ex iudiciis quia non errabis si Deus voluerit. Explicit» (ce texte diffère du De revolutionibus annorum mundi et des Flores d’Albumasar) [AAAS, 26 indique Messahallah, De revolutionibus annorum mundi ; TK, 1029]

  39va-40rb Messahallah, De cogitatione [AAAS, 29; Thorndike 1956, 54]

  40rb-40va Messahallah, Liber interpretationum, 1-2 (« Scito quod ascipiens, id est astrologus — de filio infirmo et sic de reliquis 12 signis »)

  40va-42ra Messahallah, Liber receptionis, prologue, c. 1-2 et un chapitre non identifié («Liber coniunctionis et receptionis Mesehalach. Invenit quidam vir de sapientibus... ; (41va) Ad sciendum mathematicum illud quid sit dyametrum, quid trigonum, quid quadratum, quid exagonum — in efficatia vero que signis solidis dividuntur. Explicit ») [AAAS, 34]

  42ra-42va Messahallah, Liber interpretationum, 4, 3 et 5 («Incipit liber de occultis. Capitulum in quadrante. Hec est figura extractionis occultorum secundum regulam hyles... Item, cum te interrogaverit aliquis de amissa re sive occulta — et ubicumque fuerit dominus hore ibi erit res intellige ») [AAAS, 34 ; TK, 600 indique Messahallah, Liber de intentionibus secretorum astronomie]

  42va-42vb Messahallah, Liber interpretationum, 6 («Tractatus secundum Dorochium in occultis. Dixit Dorocheus : Cum fueris interrogatus de thesauro vel de re alia occulta — erit aliquod sepultum in loco si Deus voluerit » [TK, 312]

  42vb-43rb Messahallah, Liber interpretationum, 7 («De eodem secundum Ptholomeum. Dixit Tholomeus : Si aspexerit significator ascendens — occultabant antiqui sapientes astrologorum a ceteris qui in hac arte minus docti erant ») [TK, 1442]

  43rb-43va «Exemplum de universali interrogatione. Ut mos est philosophorum in nativitate atque universali interrogatione querere primitus hiles — designat suum laudabilem si Deus voluerit. Explicit » [TK, 1620]

  43va Messahallah, Liber receptionis, 3 (début : «Si aspexeris virum qui te interrogaverit de vita sua utrum scilicet moriatur illo anno — et in omni re nisi in hac ») [TK, 1442]

  43vb Proportiones competentes in astrorum industria, 19 («Si quis causa recuperationis perdite rei ad te venerit — affectus semperque iocundus ») [TK, 1459]

  43vb-45rb «De cognitione temporum. [1] Scito quod signa planetarum levium et signa ponderosorum… ; (44ra) [2] Scito quod te non oportet accipere tempus ex unoquoque planeta quia vincit fortis… ; [3] Et scito quod universa tempora in interrogationibus fiunt 5 modis, quorum primus est ut aspicias gradus… ; (44rb) [4] Scito quod planeta pulsans aut receptor cum uterque fuerit… [5] Et scito quod hec tempora sint radices et fortassis erit tempus… ; (44va) [6] Prima domus est cuius initium oritur vel ascendet in orientem hora interrogationis vel nativitatis seu alicuius operis inceptionis… ; (45ra) [7] Unde domorum seu turrium 12 alie fortes, alie debiles, alie mediocres… [8] Digniora autem omnibus locis circuli ac laudabiliora… [9] Fortior omnibus loci circuli est ascendens et hoc signum dignius est omnibus aliis — est loca gaudii Saturni, nam Saturnus gaudet in lamentatione planctu ac tribulatione. Explicit » (compilation dont les c. 1-2 correspondent à Zael, Liber temporum, 2-3, et les c. 6 et 8 à Zael, Introductorium, 2) [TK, 1410 ; Dell’Anna, 73 («lat. 7289 »)

  45rb-46ra «De vitiis Lune. [1] Vitia Lune esse eius malum et cognitio quibus detrimentum facit… ; (45va) [2] Scito quod in die qua fuerit Luna impedita omne de quo interrogatur… [3] Scito quod planeta cui iungitur Luna significat (?) quod futurum est… [4] Et scito quod dominus ascendentis aut Luna cum fuerit in oppositione domus sue… [5] Scito quod Saturnus in nativitatibus diurnis et Iupiter… ; (45va-45vb) [6] Enim fuerit Luna cum Capite vel Cauda, id est signo, est cavenda in omnibus operibus… ; (45vb) [7] Luna cum fuerit cursa vacua, id est nulli planetarum… [8] Nota : Planete cum fuerint sub radiis Solis erunt debiles in omnibus rebus… [9] Scito hoc quod significatrix, id est luna, cuius circulus est omnium… ; (45vb-46ra) [10] Planeta tarde ambulans facit dilationem in numero suo tam in bono quam in malo… ; (46ra) [11] Planete cum fuerint in signis fixis significant fixuram… [12] Si ad te servus veniat dicens egrediar de manu domini mei ad alium an non, aspice in hoc dominum ascendentis si fuerit in angulo… » (le texte s’interrompt brusquement au milieu du f. 46ra et le reste de la page est laissé en blanc ; le c. 1 correspond à Zael, Introductorium, 18, et les c. 7-10 à Zael, Quinquaginta precepta, 6, 39, 1 et 13 respectivement) [TK, 1706].