Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Vat.lat.3898

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q98600

  • Autre forme de la cote :
    • Vat. lat. 3898
    • Bibliothèque vaticane, Vat. lat. 3898
    • Vatican. BAV, Vat.lat.3898
    • Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Vat.lat.3898
  • Conservé à : Vatican. Biblioteca apostolica vaticana
  • Date de fabrication :
  • Lieu de fabrication :

Manifeste IIIF

Aspects codicologiques

  • Papier, XVe et XVIe s. (début), I + 214 ff. (+ f. 190bis; f. Iv°, 16v°-17v°, 19v°, 22-23v°, 59v°, 67v°, 121v°-125v°, 128v°-131v°, 132v°, 142v°, 145v°-146, 148v°-149, 151-151v°, 166v°-167v°, 170v° et 213v° blancs).

    Recueil de quatorze parties: 1) f. I, 1-17, XVIe s. début, 298 x 215 mm; 2) f. 18, XVIe s., 290 x 210 mm; 3) f. 19-23, XVIe s., 290 x 215 mm; 4) f. 24-59 (ancienne foliotation 77-113, sans f. 88), XVe s., 295 x 220 mm; 5) f. 60-67 (filigrane var. Briquet 6602, Augsburg-Nuremberg-Bamberg, 1472-1490), XVe s., 285 x 203 mm; 6) f. 68-125 (ancienne foliotation 260-317), XVIe s. (début), 300 x 220 mm; 7) f. 126-131 (filigranes f. 129: var. Briquet 3406, Bergame, 1525; f. 130: var. Briquet 7127, Venise, 1584; f. 131: var. Briquet 49, Florence, 1511), XVIe s., 290 x 213 mm; 8) f. 132-141 (filigrane var. Briquet 13891, Rome, 1531-1535), XVIe, 298 x 220 mm; 9) f. 142, XVe-XVIe s., 290 x 215 mm; 10) f. 143-151, XVIe s., 290 x 215 mm, sauf f. 145-146: 190 x 115 mm; 11) f. 152-171 (filigrane var. Briquet 6449, Florence?-Milan, 1530), XVIe s., 298 x 215 mm; 12) f. 172-212 (+ f. 190bis- ancienne foliotation de 1 à 42), XVIe s., 298 x 220 mm; 13) f. 213, XVIe s., 240 x 200 mm; 14) f. 214, XVe s. (fin), 280 x 210 mm. Le verso est renforcé par une bande de parchemin emprunté à un recueil du XIIIe s.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 2: //ad humillima

    5 - f. 60-66v°: Ps. Priscianvs, De accentibus

    pas de titre.

    ~ f. 66v°-67: ‹De accentibus?›.

    inc.: «Tres sunt accentus acutus grauis et circumflexus. Duo sunt principales... ».

    7 - f. 126-126v°: ‹Excerpta auctorum classicorum›.

    1) inc.: «Euidentia. εναργεια ὒποτυπῶσισ Explanatio illustris rerumque... ».

    expl.: «... quantum effici poterit, tantum esse uideatur» (cf. Cicero, De oratore, III, 53, 202).

    2) titre: «Subiectio. Demonstratio dicitur lib. 4 ad Herennium fol. 41 sic »

    inc.: «Demonstratio est cum ita res uerbis exprimitur ut geri negotium... ».

    expl. f. 126v°: «... totam rem et prope ponit ante oculos» (Ps. Cicero, Rhetorica ad Herennium, IV, 55, 68-69).

    3) titre: «Quint. lib . 9 ».

    inc.: «Illa uero ut ait Cic‹ero› sub oculis subiectio tum fieri solet...».

    expl.: «... quȩ facturus fuerat Clodius si praeturam inuasisset» (Qvintilianvs, Institutio oratoria, IX, 2, 40-41).

    4) titre: «Quint. de ornatu lib. VIII fol. 169 ».

    inc.: «Est igitur unum genus quo tota rerum imago quodam modo uerbis depingitur... ».

    expl.: «... plurimum in hoc genere sicut in ceteris eminet Cicero » (ibid., VIII, 3, 63-64).

    ~ f. 127-127v°: ‹Excerpta ex codice epigraphico quodam›.

    extraits avec renvois à une foliotation qui va jusqu'à 471 -début et fin peu lisibles.

    titre (?): «Modi loquendi ex marmoribus (?) ».

    texte: «... fol. XXIII ex testamento patris fol. 29 consumauit dedicauitque. fol. 42 femina mire fidei... ».

    f. 128: Cicero, Tusculanae disputationes (extrait avec commentaire).

    titre: «Ex Tusculanarum questionum M.T.C. libris. Ex libro primo »

    inc.: «Ad ea studia quȩ retenta animo remissa temporibus » (I, 1, 1).

    (comment.) inc.: «Tempora intelligimus non bellorum ciuilium... ».

    (comment.?) expl.: «... neque enim longum interuallum ciuilium bellorum ad hec tempora » (6 lignes).

    8 - f. 132, 133-141v°: Fvlgentivs Planciades, Expositio Virgilianae continentiae secundum philosophos moralis.

    titre f. 132: «Fulgentius »; f. 133: «Incipit expositio Virgilianȩ continentiȩ secundum philosophos moralis ».

    à la fin: «Virgilianȩ continentiȩ secundum philosophos moralis expositio a Fabio Planciade Fulgentio uiro clarissimo edita explicit ».

    11 - f. 152-163v°: Plinivs maior, Naturalis historia (extraits).

    titre: «Impendium pella spesa Plinius XV» (en partie en italien).

    inc.: «Tertia est culpa propter imparsimoniam quoniam propter impendium decerpendi expectatur ut decidat oliua » (XV, § 1 1), «Oliuantibus, inquit Plinius lib. XV, lex antiquissima est... » (ibid.).

    expl.: «... Mangones ubi de probandis gemmis » (cf. XXXVII, § 200).

    f. 163v°-166: Glossae in Senecae Epistulis ad Lucilium

    titre: «Ex Senecae epistulis ad Lucilium ».

    inc: «Attendere libro primo epistula prima» (cf. ep. 1,1). «Inquietaris secunda epistula (cf. ep. 2, 1) et inquietus quarta. Lectio omnis generis uoluminum Gellius Varroque omne genus dixissent... » (cf. ep. 2, 2).

    expl. inachevé: «... Causariȩ partes epistula LXX» (cf. ep. 68, 7); «Vomica ibidem» (cf. ep. 68, 8); «Autoramentum epistula LXXI» (cf. ep. 69, 4); «Gratis ibidem » (cf. ep. 69, 5).

    ~ f. 168-171v°: ‹Glossae uariae›

    inc.: «De Hippomane ».

    texte grec, extraits de Théocrite, Hésiode et la Suda.

    texte latin: «Hippomanes sic dicitur in fronte pulli in natum quod confestim mater deuorat... ».

    (à la fin, f. 171v°, est cité l'humaniste Iohannes Argyropolus).

Intervenant

Ancien possesseur

Anciennement dans

Origine

  • Origine: italienne, 5- écriture humanistique légèrement cursive; 7- écriture humanistique cursive de 3 mains: 1) f. 126-126v°, 2) f. 127-127v°, 3) f. 128; 8- écriture humanistique cursive calligraphiée; 11 - f. 152-166, écriture humanistique cursive courante, f. 168-171v°, écriture humanistique cursive. Le recueil est écrit en partie de la main d’ Angelo Colocci.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: au f. 67v° un sigle: «SLR» et en dessous le mot ou nom «Cherubinos » raturé; Angelo Colocci († 1549), év. de Nocera, sans doute compilateur du recueil; le manuscrit a été acquis par la Bibliothèque Vaticane entre 1550 et 1590.

Notes

Source des données : Biblissima

  • E. Pellegrin, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome III, 2ème partie. Fonds Vatican latin, 2901-14740, éds A.-V. Gilles-Raynal, F. Dolbeau, J. Fohlen, Y.-F. Riou, J.-Y. Tilliette, avec la coll. de M. Buonocore, P. Scarcia Piacentini et P.-J. Riamond, Paris, 2010, p. 365 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_2010_cat_21_32)

Bibliographie

    • S. Lattès, Recherches sur la bibliothèque d’Angelo Colocci (Mél. arch. hist. Éc. fr. Rome, 48, 1931, p. 324, 330 et 343)
    • V. Fanelli, Le lettere di Mons. Angelo Colocci nel Museo Britannico di Londra (Rinascimento, 10, 1959, p. 122), réimpr. dans Id., Ricerche su Angelo Colocci e sulla Roma cinquecentesca, Vatican, 1979 (Studi e testi, 283), p. 66
    • P. O. Kristeller, Iter italicum, 2, Londres-Leyde, 1967, p. 323-324 et 586, description sommaire
    • M. Passalacqua, I codici di Prisciano, Rome, 1978 (Sussidi eruditi, 29), p. 344 n° 707, brève description des f. 60-67
    • M. Buonocore, Per un «iter»... (Giorn. ital. filol., 52, 2000, p. 87)
    • Réf.: BMBV (1994) 11567, (2005) p. 657.

Vie du livre

Source des données