Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3738

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q396358

  • Titres attestés :
    • Bertholdus Ratisbonensis
    • Guillelmus de Malliaco
    • Lucas de Bitonto
  • Autre forme de la cote :
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3738
    • Paris. BnF, Latin 3738
  • Conservé à : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Langues : latin
  • Auteur : Luc de Bitonto (11..?-12..) | Guillaume de Mailly (12..?-12..?) | Berthold de Ratisbonne (1210?-1272) | John Waleys (12..-1285?)
  • Date de fabrication :
  • Support : Parchemin. Réglure à l'encre.
  • Composition :
    • 161 ff. + f. 88bis, précédés et suivis de 2 ff. de garde papier, 2 colonnes.
  • Format :
    • 155 × 105 mm. (justification 125 × 80 mm.).
  • Aspects codicologiques :
    • Deux mains contemporaines. — Initiales rouges et vertes. Rubriques. Pieds-de-mouche. — 16 cahiers de 12 ff., sauf le 1er de 6 ff. (1-6), les 2e et 10e de 2 ff. (7-8 et 85-86), le 5e de 4 ff. (33-36), le 14e de 17 ff. (122-138), et le 16e de 11 ff. (151-161). Réclames, parfois rognées. Les cahiers 6, 7 (37-60), 11 et 12 (87-109) devaient primitivement être en tête du ms., comme en témoignent les signatures : « Ius », « IIus » et « IIIIus » (f. 48v, 60v et 109v). Foliotation ancienne sur le recto ou le verso des feuillets, de 1 à 160, avec deux ff. 7. Un f. coupé entre les ff. 127 et 128, sans lacune de texte ; le ms. est incomplet de la fin par lacune matérielle. Le f. 133 est blanc. — Notes marginales contemporaines. Les sermons de Guillaume de Mailly (f. 37-58v, 87-127, 133v-145v, 152v-161v) semblent former la partie la plus ancienne du ms. Les sermons de Lucas de Bitonto et les sermons anonymes ont été ajoutés en tête (f. 1-36v), ou copiés sur les ff. blancs laissés par le copiste de Guillaume de Mailly au début (f. 151-152v) ou à la fin des cahiers (f. 58v-60v, 127-132v, 145v-150v). Les trois cahiers contenant les sermons de Berthold de Ratisbonne ont été intercalés entre les cahiers II et III des sermons de Guillaume de Mailly, qui sont les 7e et 11e du ms. — A appartenu à Mazarin ; cf. Omont, Anciens inventaires, III, 415 et IV, 320. 161 ff. + f. 88bis, précédés et suivis de 2 ff. de garde papier, 2 colonnes. 155 × 105 mm. (justification 125 × 80 mm.).
  • Reliure :
    • Demi-reliure chagrin rouge au chiffre de Louis-Philippe. Filets et titre doré au dos : « SERMONES ».

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • F. 1-8v Sermones. « Sermo in Adventu de die judicii. Tunc videbunt filium Dei... (Lc. XXI, 27). Dicit enim Apostolus : Canet enim tuba... (I Cor. XV, 52). In temporibus illis coguntur anime... » ; attribué à Lucas de Bitonto par Schneyer, Wegweiser lat. Pred., 520 (1-1v) ; — « Sermo de eodem. Media nocte clamor factus est... (Mt. XXV, 6). Duo sunt organa corporis quibus anima comprehendit... » (1v-3) ; — « De eoedem [sic]. Media nocte clamor factus est... Hic tria notantur circa Adventum Domini... » (3) ; — « Sermo de die judicii. Separabit eos ab invicem... (Mt. XXV, 32). O acerba distinctio, amarum divorcium... » (3-4) ; — « De die judicii. Ibunt hii in supplicium... (Mt. XXV, 46). Sicut scriptum est in Dan. [XII, 2] de hiis qui dormiunt in terre pulvere... » (4-5v) ; — « Sermo de eodem. Pugnabit pro et [sic pro : cum illo] orbis terrarum contra insensatos... (Sap. V, 21). Orbis circularis constat ex IIIIor elementis... » (5v) ; — « Sermo de eodem. Dies Domini exercituum super omnem superbum... (Is. II, 12). Dies autem Domini est dies judicii sive mortis... » (5v-6v) ; — « Sermo de eodem. Videntes turbabuntur... (Sap. V, 2). Hic ostenditur status malorum in judicio apparentium... » (6v-7v) ; — « Sermo de eodem. Videntes turbabuntur... Admirari autem consueverunt homines... » (7v-8) ; — « Sermo de eodem infra Pascha et Pentecosten. Stabunt justi in magna constantia... (Sap. V, 1). De sanctis martyribus in presenti auctoritate duo dicuntur... — ... hostes tuos devorat. Ideo dicit Psalmus [CXI, 10] : Peccator videbit etc. Amen » (8-8v).

    F. 9-22v [LUCAS DE BITONTO, Sermones]. Recueil très incomplet de sermons pour les dimanches, qui se trouve sans lacunes dans les mss. Latin 15958, f. 1-211, et NAL 410, f. 2-302 (éd. partielle, Cologne, 1483) ; cf. Hain, n° 10253 ; Hauréau, Notices, V, 61-65 ; pour la liste des incipit, Schneyer, Repert. lat. Serm., IV, 50-70. [Dominica prima Adventus] « Sermo in Adventu... Rex noster adveniet Christus... (Is. XXXIII, 22). Ultimus adventus erit in fine mundi ad judicium... », incomplet du début (éd. Cologne, f. signés a IVv-a Vv) ; cf. mss. Latin 15958, f. 11v-12 et NAL 410, f. 3v-5v ; Schneyer, n° 2 (9-9v) ; — « Sermo in Adventu » [Dominica secunda] (éd. cit., f. signés a VIIv-b Iv) ; cf. mss. Latin 15958, f. 14-15 et NAL 410, f. 9-10v ; Schneyer, n° 5 ; Id., Wegweiser lat. Pred., 244 (9v-11v) ; — « Sermo in Adventu » [Dominica quarta] (éd. cit., f. signés b VI-b VII) ; cf. mss. Latin 15958, f. 20v-21 et NAL 410, f. 20-21 ; Schneyer, n° 12 ; Id., Wegweiser lat. Pred., 411-412 (11v-12) ; — « Sermo in Adventu » [Dominica quarta] (éd. cit., f. signés b VII-c Iv) ; cf. mss. Latin 15958, f. 22v-23v et NAL 410, f. 22v-24v ; Schneyer, n° 14 (12-12v) ; — « De nativitate Domini sermo. Filius datus est nobis... (Is. IX, 6). Datus est autem nobis ad induendum... », incomplet du début ; cf. mss. Latin 15958, f. 26-27v et NAL 410, f. 29-31 ; Schneyer, n° 19 (12v-13) ; — « De nativitate Domini sermo. Annuncio vobis gaudium quod erit... (Lc. II, 10). Mirum videtur quod nativitas Christi non regibus... », incomplet du début (éd. cit., f. signés d II-d IVv) ; cf. mss. Latin 15958, f. 29-30v et NAL 410, f. 34-36 ; Schneyer, n° 22 (13-15) ; — « In circumcisione Domini et in Passione. Homo ad laborem nascitur... (Job V, 7). Laboravit autem Deus pro nobis... », incomplet du début ; cf. mss. Latin 15958, f. 30v-31v et NAL 410, f. 36-38 ; Schneyer, n° 23 (15-16) ; — « In Circumcisione et in passione Domini. Sponsus sanguinum... (Ex. IV, 25). Dicitur autem Christus sponsus sanguinum... », incomplet du début ; cf. mss. Latin 15958, f. 35v-37v et NAL 410, f. 45-47v ; Schneyer, n° 29 (16-18v) ; — « In octava Domini Epiphanie » (éd. cit., f. signés g IIv-g IIIv) ; cf. mss. Latin 15958, f. 45v-46 et NAL 410, f. 58-58v ; Schneyer, n° 39 (18v-20) ; — « In Palmis. Turba multa que convenit... (Joh. XII, 12). In hodierna sollempnitate representat... » ; cf. ms. NAL 410, f. 124v-125v ; Schneyer, n° 259 (20-21) ; — « In cena Domini... — ... non habebitis vitam in vobis » ; cf. mss. Latin 15958, f. 86v-87v et NAL 410, f. 126v-127v ; Schneyer, n° 83 (21-22v).

    F. 22v-36v Sermones. « Cristus passus est pro nobis... (I Petr. II, 21). Prebet enim exemplum justis et religis [sic]... » (22v-23) ; — « In Parasceve. Prophetavit quia Jhesus erat moriturus... (Joh. XI, 51). Commendatur Christi amor erga nos tripliciter... » ; cf. ms. Latin 15955, f. 83-84v (23-24v) ; — « Item in Parasceve. Inclinato capite tradidit spiritum... (Joh. XIX, 30). Appropinquans Jhesus morti caput inclinavit... » ; attribué à Jean de Galles par Schneyer, Repert. lat. Serm., III, 503, n° 323 (25-26v) ; — « De corpore Domini. Tempus meum prope est... (Mt. XXVI, 18). Discipuli sunt dona et virtutes... » (26v-27) ; — « De corpore Domini. Epulemur etc... (I Cor. V, 8). In verbis istis ut dictum est invitat nos Apostolus... » (27-29) ; — « De passione Domini. Audi, filii mi, verba oris mei... (Tob. IV, 2). Verbum Christi est pendentis in cruce... » (29-30v) ; — « In Parasceve. Mortuus est propter delicta nostra... (cf. Rom. IV, 25). Helyseus quando venit ad domum vidue... » (30v-31v) ; — [Meditatio de sacramento altaris] « De corpore Domini. Ad mensam magnam sedisti... (cf. Eccli. XXXI, 12). Que est magna ut dicit sanctus [Augustinus] nisi ubi accipimus corpus Christi... » ; cf. Glorieux, Maîtres en théol., II, 97, parmi les oeuvres douteuses de Jean Peckham ; V. Doucet, dans Antonianum, VIII (1933), 314 (31v-35) ; — « De corpore Domini. Quicumque manducaverit... (I Cor. XI, 27). Duo facit Apostolus in verbis propositis : primo monet nos... — ... Item aufert homini Deum ; det nobis. Amen » (35-36v) ; — table des sermons copiés sur les ff. 1-36v (36v). Addition contemporaine.

    F. 37-58v [GUILLELMUS DE MALLIACO, Sermones], début d'un recueil de sermons pour les dimanches, intitulé Abjiciamus, dont la suite occupe les ff. 87-127, 133v-145v et 152v-161v ; la même série plus complète se trouve dans les mss. Latin 3546c, f. 1-226v et 16475, f. 1-226v ; cf. pour la bibliographie, la notice du ms. Latin 3546c et pour les incipit, Schneyer, Repert. lat. Serm., II, 483-489. « Dominica prima in Adventu » ; cf. ms. Latin 3546c, f. 1-4v ; Schneyer, n° 1 (37-40) ; — « Dominica secunda » ; cf. ms. cit., f. 7-11 ; Schneyer, n° 3 (40-42) ; — « Dominica quarta » ; cf. ms. cit., f. 14v-17, « Dom. tertia in Adventu » ; Schneyer, n° 6 (42-44) ; — « In nativitate Domini » ; cf. ms. cit., f. 30v-33v, « Dom. prima octave Nativitatis » ; Schneyer, n° 13 (44-46v) ; — « Dominica infra octabam Epiphanie » ; cf. ms. cit., f. 39v-43v, « Dom. prima octave Epiphanie » ; Hauréau, Notices, IV, 182 ; Schneyer, n° 16 (46v-49v) ; — « Dominica post octabam Epiphanie » ; cf. ms. cit., f. 43v-46v ; Schneyer, n° 17 (49v-51v) ; — « Dominica secunda... » ; cf. ms. cit., f. 46v-50 ; Schneyer, n° 18 (52-54) ; — « Dominica tercia », incomplet de la fin ; cf. ms. cit., f. 50-53v ; Schneyer, n° 19 (54-56v) ; — « Dominica quarta... — ... diligenter exerce agrum tuum etc. », incomplet de la fin ; cf. ms. cit., f. 53v-56 ; Schneyer, n° 20 (56v-58v).

    F. 58v-60v Sermones. « ... In Septuagesima. Quid hic statis tota die occiosi... (Mt. XX, 6). Nam ociositas est contra hominem... » [GUILLELMUS DE MALLIACO ?] ; cf. Schneyer, Repert. lat. Serm., II, 484, n° 22 (58v-59) ; — « ... In Septuagesima. Voca operarios... (Mt. XX, 8). Item thema : Reddet Deus... (Sap. X, 17). Item thema : Venite ad me omnes... (Mt. XXI, 28)... Bona opera ad quanta valeant... — ... hic dicitur de valde bonis etc. » (59-60v).

    F. 61-86 [BERTHOLDUS RATISBONENSIS, Sermones] ; cf. pour les incipit, Schneyer, Repert. lat. Serm., I, 473-493. [S. Matthiae apostoli] ; cf. Schneyer, n° 116 ; G. Jakob, Die lateinischen Reden des seligen Bertholds von Regensburg, Regensburg, 1880, 63 (61-62) ; — [In capite jejunii] « ... Convertimini ad Dominum Deum... (Joel II, 12). In hiis verbis invitat nos Dominus ad veram penitentiam... » ; cf. Schneyer, Wegweiser lat. Pred., 73 (62-65) ; — [In Rogationibus] « ... Convertimini ad Dominum Deum... Confitemini alterutrum peccata vestra... (Jac. V, 16). Duabus tantum creaturis Deus inimicatur... » ; cf. Schneyer, nos 132 et 140 ; Id., Wegweiser lat. Pred., 72 ; G. Jakob, op. cit., 67 (65-67) ; — « Sermo ad clericum... Diligenter agnosce vultum peccoris tui... (Prov. XXVII, 23). Eccl. III [1] : Omnia tempus habent... Sicut igitur pastor malis habet tempus suum... » (67-69v) ; — [In capite jejunii] ; cf. Schneyer, n° 118 ; G. Jakob, op. cit., 63 ; L. Casutt, dans Zeitschrift für schweizerische Kirchengeschichte, LVI (1962), 105, n° 235 (69v-72) ; — [S. Gregorii] ; cf. Schneyer, n° 119 ; G. Jakob, op. cit., 63 (72-75) ; — [S. Benedicti] ; cf. Schneyer, n° 120 ; G. Jakob, op. cit., 63 (75-77v) ; — [In cena Domini] « Cum dilexisset suos qui erant in mundo... (Joh. XIII, 1). In finem suos umquam dilexit... » ; cf. Schneyer, n° 124 ; G. Jakob, op. cit., 64 (77v-80) ; — [In Parasceve] ; cf. Schneyer, n° 126 ; G. Jakob, op. cit., 64 (80-81v) ; — [In Pascha] ; cf. Schneyer, n° 127 ; G. Jakob, op. cit., 65 (81v-83v) ; — [In Pascha] ; cf. Schneyer, n° 128 ; G. Jakob, op. cit., 65 (83v-86) ; sur cette série de sermons, cf. L. Casutt, Die Handschriften mit lateinischen Predigten Bertholds von Regensburg, Freiburg, 1961, 34.

    F. 86-86v Table des sermons occupant les ff. 37-86. Addition contemporaine.

    F. 87-127 [GUILLELMUS DE MALLIACO, Sermones], suite de la série copiée aux ff. 37-58v ; cf. Schneyer, Repert. lat. Serm., II, 483-489. « Dominica in LXXa » ; cf. ms. Latin 3546c, f. 56-60 ; Schneyer, n° 21 (87-89) ; — « Dominica in LXa » ; cf. ms. cit., f. 60-62v ; Schneyer, n° 23 (89-91) ; — « Dominica in .L. » ; cf. ms. cit., f. 62v-66v ; Schneyer, n° 24 (91-94) ; — « Dominica in XLa » ; cf. ms. cit., f. 66v-69 ; Schneyer, n° 25 (94-95) ; — « Dominica IIa in XLa » ; cf. ms. cit., f. 69v-72 ; Schneyer, n° 26 ; Hauréau, Notices, IV, 143 (95-97) ; — « Dominica in media XLa » ; cf. ms. cit., f. 75v-79 ; Schneyer, n° 31 (97-99v) ; — « Dominica in Passione » ; cf. ms. cit., f. 79-82v ; Schneyer, n° 32 (99v-103) ; — « Dominica Palmarum » ; cf. ms. cit., f. 82v-85v ; Schneyer, n° 34 (103-105v) ; — « In Cena Domini » ; cf. ms. cit., f. 91-95 ; Schneyer, n° 37 (105v-109) ; — « In die Pasche » ; cf. ms. cit., f. 104v-107v ; Schneyer, n° 40 (109-112) ; — « Feria IIa » ; cf. ms. cit., f. 107v-110v ; Schneyer, n° 42 (112-114v) ; — « Feria IIIa. Stetit Jhesus in medio discipulorum... (Joh. XX, 26). Spiritualiter autem possumus dicere... », début différent ; cf. ms. cit., f. 113v-118 ; Schneyer, n° 44 (114v-117v) ; — [Feria IVa] ; cf. ms. cit., f. 118-121 ; Schneyer, n° 45 (117v-119) ; — [Feria Va » ; cf. ms. cit., f. 121-124 ; Schneyer, n° 46 (119-121v) ; — « Dominica IIIIa post Pascha. Petite et accipietis... (Joh. XVI, 24). Notandum autem quod quinque solent valere ad inpetracionem alicujus peticionis... », incomplet du début ; cf. ms. cit., f. 128v-130v ; Schneyer, n° 48 (122-122v) ; — « In letania. Petite et accipietis... In quibus verbis tria sunt... », incomplet du début ; cf. ms. cit., f. 130v-134v ; Schneyer, n° 49 (122v-124v) ; — « Dominica proxima post ascensionem Domini... — ... Hic labiis me honorat etc. » ; cf. ms. cit., f. 137v-140v ; Schneyer, n° 51 (124v-127).

    F. 127-132v [LUCAS DE BITONTO], Sermons, suite des ff. 9-22v ; cf. Schneyer, Repert. lat. Serm., IV, 50-70. [Dominica VIa post Pascha] (éd. Cologne, f. signés V IVv-V VI) ; cf. mss. Latin 15958, f. 122-128 et NAL 410, f. 177-178 ; Schneyer, n° 119 (127-128v) ; — « In ascensione Domini » ; cf. mss. Latin 15958, f. 117v-118 et NAL 410, f. 171v-173 ; Schneyer, n° 115 (128v-130) ; — « Sermo de eodem » (éd. cit., f. signés V III-V IVv) ; cf. mss. Latin 15958, f. 121-122 et NAL 410, f. 178-179v ; Schneyer, n° 118 (130-131) ; — « In Pentecosten sermo... — ... totaliter offerunt Deo. Quod nobis... » ; cf. mss. Latin 15958, f. 124-125v et NAL 410, f. 181v-183 ; Schneyer, n° 121 (131-132v).

    F. 133v-145v [GUILLELMUS DE MALLIACO], suite de la série de sermons des ff. 37-58v et 87-127 ; cf. Schneyer, Repert. lat. Serm., II, 483-489. « Feria secunda in Pentecosten » ; cf. ms. Latin 3546c, f. 140v-144 ; Schneyer, n° 52 (133v-136v) ; — « Dominica secunda post Pentecosten » ; cf. ms. cit., f. 147-150 ; Hauréau, Notices, IV, 119 ; Schneyer, n° 54 (136v-138v) ; — « Dominica tercia post Pentecosten » ; cf. ms. cit., f. 150-154 ; Schneyer, n° 56 (138v-142) ; — « Dominica quarta » ; cf. ms. cit., f. 154-157v ; Schneyer, n° 57 (142-144v) ; — « Dominica quinta post Pentecosten... — ... hortatur nos ad misericordiam, ad quam nos etc. » ; incomplet du début et de la fin ; cf. ms. cit., f. 157v-160v ; Schneyer, nos 59 (incipit) et 58 (144v-145v).

    F. 145v-148 « Sermo de ewangelio. Item de eodem. Estote misericordes sicut et pater... (Lc. VI, 36). Si filii Dei estis debetis moribus sanctis patri nostri similari... — ... Extra in carne redemptoris Jhesu Christi Domini nostri etc. », sans nom d'auteur, attribué à Guillaume de Mailly par Schneyer, Repert. lat. Serm., II, 487, n° 60.

    F. 148-152v [LUCAS DE BITONTO], fin de la série de sermons des ff. 9-22v et 127-132v. « Item de eodem. Estote misericordes... (Lc. VI, 36). In hiis verbis primo mandatum de pietate proponitur... » (éd. Cologne, 1483, f. signés z III-A II) ; cf. mss. Latin 15958, f. 131v-132v et NAL 410, f. 192v-194 ; cité parmi les sermons de Guillaume de Mailly par Schneyer, Repert. lat. Serm., II, 487, n° 61 (148-149v) ; — « Dominica prima post Pentecosten...— ... sed gaudium et leticia sempiterna » (éd. cit., f. signés y I-y V) ; cf. mss. Latin 15958, f. 132v-134v et NAL 410, f. 194-197 ; Schneyer, Repert. lat. Serm., IV, 59, n° 128 (149v-152v).

    F. 152v Recette de médecine : « Macer dicit quod Ypocras utebatur in multis medicaminibus... — ... levat ebrietatem etc. ». — Addition contemporaine.

    F. 152v-161v [GUILLELMUS DE MALLIACO], fin de la série de sermons des ff. 37-58v, 87-127 et 133v-145v ; cf. Schneyer, Repert. lat. Serm., II, 483-489. « ... Dominica VIIa [post Pentecosten] » ; cf. ms. Latin 3546c, f. 167-170 ; Schneyer, n° 64 (152v-154v) ; — « Dominica VIIIa post Pentecosten » ; cf. ms. cit., f. 170-174 ; Schneyer, n° 65 (154v-155v) ; — « Dominica nona » ; cf. ms. cit., f. 176v-181, avec début différent ; Schneyer, n° 67 (155v-158v) ; — « Item de eodem. Moraliter vero destructio... » (158v-159) ; — « Dominica Xa » ; cf. ms. cit., f. 181-184, avec début différent ; Schneyer, n° 68 (159-161) ; — « Dominica XVa. Que seminat homo... (Gal. VI, 8). Multi sunt qui appropinquante messe... — ... benedictionem meam super... », début différent, incomplet de la fin par lacune matérielle ; cf. ms. cit., f. 191v-195 ; Schneyer, n° 71 (161-161v).

Intervenants

Sujets et thèmes

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Incipit du lemme biblique

    Abjiciamus ergo opera tenebrarum... (Rom. XIII, 12).

    Incipit

    Quoniam in praesenti tempore recitat...

    f. 37

    Incipit du lemme biblique

    Accepit ergo Jesus panes... (Joh. VI, 11).

    Incipit

    Consuetudo etiam est...

    f. 97

    Incipit du lemme biblique

    Ad mensam magnam sedisti... (cf. Eccli. XXXI, 12)

    Incipit

    Quae est magna, ut dicit sanctus [Augustinus], nisi ubi accipiamus corpus Christi...

    f. 31v

    Incipit du lemme biblique

    Adferam pauxillum aquae... (Gen. XVIII, 4).

    Incipit

    Verba ista sunt Abrahae qui fixerat tabernam ad radicem...

    f. 105v

    Incipit du lemme biblique

    Adnuntio vobis gaudium quod erit... (Lc. II, 10)

    Incipit

    Mirum videtur quod nativitas Christi non regibus...

    f. 13

    Incipit du lemme biblique

    Ante omnia mutuam... (I Petr. IV, 8)

    Incipit

    In his hortamur ad caritatem...

    f. 127

    Incipit du lemme biblique

    Ascendit Moyses in montem... (Ex. XXIV, 18)

    Incipit

    Quod quasi communiter omnes nunc jejunamus...

    f. 69v

    Incipit du lemme biblique

    Audi, fili mi, verba oris mei... (Tob. IV, 2)

    Incipit

    Verbum Christi est pendentis in cruce...

    f. 29

    Incipit du lemme biblique

    Christus adsistens pontifex... (Hebr. IX, 11).

    Incipit

    In verbis istis circa mysterium nostrae redemptionis...

    f. 99v

    Incipit du lemme biblique

    Christus passus est pro nobis... (I Petr. II, 21).

    Incipit

    Praebet enim exemplum justis et religiosis...

    f. 22v

    Incipit

    Sicut in hospitiis nobilium...

    f. 117v

    Incipit du lemme biblique

    Convertimini ad Dominum Deum... (Joel II, 13).

    Incipit

    Confitemini alterutrum peccata vestra... (Jac. V, 16). Duabus tantum creaturis Deus inimicatur...

    f. 65

    Incipit

    In his verbis invitat nos Dominus ad veram paenitentiam...

    f. 62

    Incipit du lemme biblique

    Cum appropinquasset Jesus Jerosolymis, et venisset Bethphage... (Mt. XXI, 1).

    Incipit

    Solent nobiles cum gaudio magno...

    f. 103

    Incipit du lemme biblique

    Cum autem venerit Paracletus quem ego mittam... (Joh. XV, 26).

    Incipit

    Quia Dominus in die Ascensionis dixerat apostolis...

    f. 130

    Incipit du lemme biblique

    Cum complevisset Salomon... (III Reg. VIII, 54)

    Incipit

    Verba ista intelleguntur de adventu Spiritus sancti...

    f. 131

    Incipit du lemme biblique

    Cum dilexisset Jesus suos qui erant... (Joh. XIII, 1).

    Incipit

    In finem suos umquam dilexit...

    f. 77v

    Incipit du lemme biblique

    Deus, propitius esto mihi peccatori... (Lc. XVIII, 13).

    Incipit

    Vulgariter dicitur gallice et hoc non semper teneat...

    f. 159

    Incipit du lemme biblique

    Dies Domini exercituum super omnem superbum... (Is. II, 12)

    Incipit

    Dies autem Domini est dies judicii sive mortis...

    f. 5v

    Incipit du lemme biblique

    Diligenter agnosce vultum pecoris tui... (Prov. XXVII, 23)

    Incipit

    Omnia tempus habent... (Eccl. III, 1)

    f. 67

    Incipit du lemme biblique

    Domine, salva nos, perimus... (Mt. VIII, 25).

    Incipit

    Apostoli in nave positi in periculo maris...

    f. 54

    Incipit du lemme biblique

    Ecce nunc tempus acceptabile... (II Cor. VI, 2).

    Incipit

    Sicut dicitur Eccl. (III, 1) : Omnia tempus habent...

    f. 94

    Incipit du lemme biblique

    Ego et pater tuus dolentes... (Lc. II, 48).

    Incipit

    Vulgariter dicitur quod res non potest inveniri...

    f. 46v

    Incipit du lemme biblique

    Egressus est Jesus cum discipulis suis trans torrentem Cedron... (Joh. XVIII, 1).

    Incipit

    Hodie amarissima passio Filii Dei...

    f. 80

    Incipit du lemme biblique

    Emitte spiritum tuum... (Ps. CIII, 30).

    Incipit

    In verbis istis David in persona Ecclesiae...

    f. 48v

    Incipit du lemme biblique

    Epulemur non in fermento... (I Cor. V, 8).

    Incipit

    In verbis istis, ut dictum est, invitat nos Apostolus...

    f. 27

    Incipit du lemme biblique

    Erunt signa in sole... (Lc. XXI, 25).

    Incipit

    In hoc evangelio Dominus incutit peccatoribus timorem...

    f. 9v

    Incipit du lemme biblique

    Estote ergo misericordes, sicut et Pater... (Lc. VI, 36).

    Incipit

    Debemus enim Deum Patrem nostrum in hoc specialiter imitari...

    f. 144v

    Incipit

    In his verbis primo mandatum de pietate proponitur...

    f. 148

    Incipit

    Si filii Dei estis, debetis moribus sanctis patri nostro simulari...

    f. 145v

    Incipit du lemme biblique

    Estote itaque prudentes et vigilate... (I Petr. IV, 7).

    Incipit

    Consuetudo est quod quando aliquis magnus dominus...

    f. 47v

    Incipit du lemme biblique

    Et valde mane una sabbatorum... (Mc. XVI, 2).

    Incipit

    Surrexit valde mane una sabbatorum...

    f. 83v

    Incipit du lemme biblique

    Exiit qui seminat... (Lc. VIII, 5).

    Incipit

    Notandum quod est semen seminatum...

    f. 89

    Incipit du lemme biblique

    Expurgate vetus fermentum... (I Cor. V, 7).

    Incipit

    Solet dici vulgariter gallice. Propter haec Apostolus post quadragesimale...

    f. 109

    Incipit

    Tempore veris consuetum est multis accipere medicinam...

    f. 81v

    Incipit du lemme biblique

    Factum est verbum Domini super Johannem, Zachariae filium... (Lc. III, 2)

    Incipit

    Descripturus evangelista initia nascentis Ecclesiae ponit quattuor...

    f. 12

    Incipit du lemme biblique

    Filius datus est nobis... (Is. IX, 6).

    Incipit

    Datus est autem nobis ad induendum...

    f. 12v

    Incipit du lemme biblique

    Hic est Filius meus dilectus... (Mt. III, 17).

    Incipit

    Verba sunt Patris ad Filium in baptismo quae ostendit hodie...

    f. 18v

    Incipit du lemme biblique

    Hic peccatores recipit... (Lc. XV, 2).

    Incipit

    In principio mundi duos ordines instituit...

    f. 142

    Incipit du lemme biblique

    Homo ad laborem nascitur... (Job V, 7).

    Incipit

    Laboravit autem Deus pro nobis...

    f. 15

    Incipit du lemme biblique

    Homo quidam erat dives qui induebatur... (Lc. XVI, 19).

    Incipit

    In hac parabola evangelica dives et pauper obviant...

    f. 149v

    Incipit du lemme biblique

    Homo quidam fecit cenam magnam... (Lc. XIV, 16).

    Incipit

    Ecclesia facit sicut pictor pingens...

    f. 138v

    Incipit du lemme biblique

    Ibunt hi in supplicium aeternum... (Mt. XXV, 46)

    Incipit

    Sicut scriptum est in Dan. (XII, 2) de his qui dormiunt in terrae pulvere...

    f. 4

    Incipit du lemme biblique

    Inclinato capite tradidit spiritum... (Joh. XIX, 30).

    Incipit

    Appropinquans Jesus morti caput inclinavit...

    f. 25

    Incipit du lemme biblique

    Justus cor suum tradet ad vigilandum... (Eccli. XXXIX, 6).

    Incipit

    Haec verba congrue legimus de beato Benedicto...

    f. 75

    Macer dicit quod Hippocrates utebatur in multis medicaminibus...

    f. 152v

    Incipit du lemme biblique

    Mane nobiscum, Domine... (Lc. XXIV, 29).

    Incipit

    Non suffecerat creatori nostro quod omnes creaturas...

    f. 112

    Incipit du lemme biblique

    Media nocte clamor factus est... (Mt. XXV, 6).

    Incipit

    Duo sunt organa corporis...

    f. 1v

    Incipit

    Hic tria notantur circa adventum Domini ad judicium...

    f. 3

    Moraliter vero destructio Jerusalem damnationem peccatoris designat...

    f. 158v

    Incipit du lemme biblique

    Mortuus est propter delicta nostra... (cf. Rom. IV, 25)

    Incipit

    Eliseus quando venit ad domum viduae...

    f. 30v

    Incipit du lemme biblique

    Nuptiae factae sunt in Cana Galilaeae... (Joh. II, 1).

    Incipit

    Quoniam sicut praenuntiavit Apostolus I Tim. IV (1) : Discedent quidam...

    f. 49v

    Incipit du lemme biblique

    Obsecro vos tamquam advenas... (I Petr. II, 11).

    Incipit

    Sciens beatus Petrus tempus istud scilicet paschale...

    f. 43

    Incipit du lemme biblique

    Pater Abraham, miserere mei... (Lc. XVI, 24).

    Incipit

    Sicut vulgariter dicitur gallicum, quod manifeste...

    f. 136v

    Incipit du lemme biblique

    Petite et accipietis, ut gaudium vestrum sit... (Joh. XVI, 24).

    Incipit

    In quibus verbis tria sunt...

    f. 122v

    Incipit du lemme biblique

    Petite et dabitur vobis, quaerite et invenietis... (Lc. XI, 9).

    Incipit

    Notandum autem quod quinque solent valere...

    f. 122

    Incipit du lemme biblique

    Praeparare in occursum Dei tui, Israel... (Am. IV, 12).

    Incipit

    In his verbis nos hortatur propheta ad suspiciendum...

    f. 11v

    Incipit du lemme biblique

    Prophetavit quia Jesus erat moriturus... (Joh. XI, 51)

    Incipit

    Commendatur Christi amor erga nos tripliciter...

    f. 23

    Propter nomen tuum dux mihi... [Introitus in Quinquagesima]. Quanto periculo periculosiorem transitum habet aliquis...

    f. 91

    Incipit du lemme biblique

    Puer autem crescebat... (Lc. II, 40).

    Incipit

    Solet dici vulgariter : QUI ENFANT VEIT NEOANS NE VOIT...

    f. 44

    Incipit du lemme biblique

    Pugnabit cum illo orbis terrarum contra insensatos... (Sap. V, 21)

    Incipit

    Orbis circularis constat ex quattuor elementis...

    f. 5v

    [...] Quae est magna, ut dicit sanctus [Augustinus], nisi ubi accipimus Corpus Christi...

    f. 31v

    Incipit du lemme biblique

    Quae seminaverit homo... (Gal. VI, 8).

    Incipit

    Multi sunt qui appropinquante messe...

    f. 161

    Incipit du lemme biblique

    Quicumque manducavit... (I Cor. XI, 27)

    Incipit

    Duo facit Apostolus in verbis propositis, primo monet nos...

    f. 35

    Incipit du lemme biblique

    Quid hic statis tota die... (Mt. XX, 6).

    Incipit

    Nam otiositas est contra hominem...

    f. 58v

    Incipit du lemme biblique

    Rex Assuerus tertio anno imperii sui... (Esth. I, 3).

    Incipit

    Circa hoc convivium quinque notanda incurrunt...

    f. 21

    Rex noster adveniet Christus... [Responsum in feria 4a infra Hebd. I Adventus]. Ultimus adventus erit in fine mundi ad judicium...

    f. 9

    Incipit du lemme biblique

    Sanata est filia ejus... (Mt. XV, 28)

    Incipit

    Sicut multi cibi sunt medicinales...

    f. 95

    Incipit du lemme biblique

    Separabit eos ab invicem sicut segregat pastor oves... (Mt. XXV, 32)

    Incipit

    O acerba distinctio, amarum divortium...

    f. 3

    Incipit du lemme biblique

    Si filii et heredes... (Rom. VIII, 17).

    Incipit

    Dominus ab origine mundi...

    f. 154v

    Incipit du lemme biblique

    Sicut exhibuistis membra vestra... (Rom. VI, 19).

    Incipit

    Sicut in curia saeculari acceptus est minister...

    f. 153

    Incipit du lemme biblique

    Simile est regnum caelorum homini qui seminavit... (Mt. XIII, 24).

    Incipit

    Sicut ipsa veritas exponit...

    f. 56v

    Incipit du lemme biblique

    Sponsus sanguinum... (Ex. IV, 25)

    Incipit

    Dicitur autem Christi sponsus sanguinum quia...

    f. 16

    Incipit du lemme biblique

    Stabunt justi in magna constantia... (Sap. V, 1).

    Incipit

    De sanctis martyribus in praesenti auctoritate duo dicuntur...

    f. 8

    Incipit du lemme biblique

    Stare fecit cantores contra altare... (Eccli. XLVII, 11).

    Incipit

    Licet haec verba dicta sint de David...

    f. 72

    Incipit du lemme biblique

    Stetit Jesus in medio discipulorum, et dixit eis : Pax vobis... (Joh. XX, 19)

    Incipit

    Spiritualiter autem possumus dicere...

    f. 114v

    Incipit du lemme biblique

    Tempus meum prope est... (Mt. XXVI, 18)

    Incipit

    Discipuli sunt dona et virtutes...

    f. 26v

    Incipit du lemme biblique

    Tetigit eum dicens : Volo, mundare... (Mt. VIII, 3).

    Incipit

    Tria nobis ostendit Dominus...

    f. 52

    Incipit du lemme biblique

    Tunc videbunt Filium hominis venientem... (Lc. XXI, 27).

    Incipit

    Dicit enim Apostolus (I Cor XV, 52) : Canet enim tuba... In temporibus illis...

    f. 1

    Incipit du lemme biblique

    Turba multa quae convenit ad diem festum... (cf. Joh. XII, 12)

    Incipit

    In hodierna sollemnitate repraesentat Ecclesia gloriam...

    f. 20

    Incipit du lemme biblique

    Unanimes uno ore honorificetis Deum... (Rom. XV, 6).

    Incipit

    In praecedenti dominica hortatus est nos Apostolus...

    f. 40

    Incipit du lemme biblique

    Veniet Dominus qui illuminabit... (I Cor. IV, 5)

    Incipit

    Licet ista verba intellegantur specialiter...

    f. 42

    Incipit du lemme biblique

    Venite ad me omnes qui laboratis... (Mt. XI, 28).

    Incipit

    Deus qui omnia cognoscit, dicit onus leve suum...

    f. 61

    Incipit du lemme biblique

    Videns Jesus civitatem, flevit... (Lc. XIX, 41).

    Incipit

    Vulgariter dicitur gallice quod autem dicitur in proverbiis...

    f. 155v

    Incipit du lemme biblique

    Videntes turbabuntur timore... (Sap. V, 2).

    Incipit

    Admirari autem consueverunt homines quando acciderit...

    f. 7v

    Incipit

    Hic ostenditur status malorum in judicio apparentium...

    f. 6v

    Incipit du lemme biblique

    Viri Galilaei, quid statis... (Act. I, 11)

    Incipit

    Verba sunt angelorum consolantium discipulorum animos...

    f. 128v

    Incipit du lemme biblique

    Voca operarios et redde illis mercedem... (Mt. XX, 8).

    Incipit

    Item thema : Reddet Deus... (Sap. X, 17). Item thema : Venite ad me omnes... (Mt. XXI, 28). Bona opera ad quanta valeant...

    f. 59

    Incipit

    Sicut dicitur Eccl. 111 (5) : Tempus amplexandi...

    f. 87

    BERTHOLDUS RATISBONENSIS, O.F.M. -- Sermones
    DÉCORATION -- Initiales de couleur (XIIIe s.)
    Eucharistie -- Meditatio de sacramento altaris
    GUILLELMUS DE MALLIACO, O.P. -- Sermones de tempore. Collectio dicta « Abjiciamus »
    GUILLELMUS DE MALLIACO, O.P. -- Sermones
    JOHANNES WALLENSIS, O.F.M. -- Sermo
    Jugement dernier -- Sermones de die judicii
    LUCAS DE BITONTO -- Sermones. Collectio
    MAZARIN (Jules, card.) -- Possesseur
    Médecine -- Recettes Recettes diverses
    Méditation -- Traité MEDITATIO DE SACRAMENTO ALTARIS
    RELIURE -- Reliures au chiffre de Louis-Philippe
    SERMONS ANONYMES -- Sermones inter plurium auctorum collectionem
    Sermones inter unius auctoris collectionem -- De Adventu
    Sermones inter unius auctoris collectionem -- In Septuagesima
    Sermones inter unius auctoris collectionem -- De Passione
    Sermones inter unius auctoris collectionem -- In Parasceve
    Sermones inter unius auctoris collectionem -- In festo Corporis Christi
    Sermones inter unius auctoris collectionem -- In dom. 5a post Pentecosten
    Sermones inter unius auctoris collectionem -- De diversis De die judicii
    Sermones inter unius auctoris collectionem -- De diversis De eucharistia

Source des données