Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q353453
Manifeste IIIF
Numérisation intégrale
Source des données : BnF Archives et manuscrits
F. 1-60 [Sententiae Patrum] série d'apophtegmes des Pères du Désert présentant de nombreuses variantes avec l'édition des Vitae Patrum, regroupés en chapitres méthodiques numérotés assez irrégulièrement XXV-XXXI et XLI-LI : cf. P. L., LXIII-LXXIV : « De hoc autem loco quindecim sententie desunt. Utinam non esses homo... XXV. Non loquendum in ira. Quidam frater requisivit abbatem Ysahac... — ... quindecim dies supervixit tantum et pausavit in pace » : cf. P. L., LXXIII passim (1-23) ; — LVII-XCIX : « LVII. De oratione. Cum quidam patres quemammodum orarent... — ... similiter fenestras tuas implesti cartis » (24-44) ; — C : « De sententiis septem quas locutus est abbas Moyses ad Abbatem Peminionem » (P. L., LXXIV, 394, § 109) (44-44v) ; « Sentenciae Patrum quas de greco in latinum transtulit Martinus Dommiensis episcopus » jusqu'à : « ... nutrimenta sunt pugne » (ibid., 381-391) (44v-49v) ; — « Dixit senex quidam de duobus fratribus : Non leviter admirabar... — ... et minor est adsecutus » (49v-50) ; 8 apophtegmes avec rubriques mais sans compte : « Quia in solitudine ab omni strepitu summum debet esse silentium. Abbas Arsenius dum ad aliquos... — ... universe justicie sub gracie virtute Domini nostri Jesu Christi » (50v-60) ; — au f. 23-23v addition : « De definitione paenitentie excerptum de collatione abbatis Pinupii » [extraits de CASSIEN, Conlatio XX, c. 4] (C. S. E. L., XIII, 558 et suiv.).
F. 61-103 [Vitae sanctorum] « Vita sancti Fursei confessoris » ; cf. Bibl. hag. lat., n° 3209 et suppl. ; Cod. hag., I, 194 (61-71v) suivi du [de obitu et sepultura s. Foillani] cf. Bibl. hag. lat., n° 3211 (71v-73). — « Sermo in festivitate sancte Valerie virginis et martiris » ; cf. ibid., nos 8475-8477 ; Duchesne, Fastes épiscopaux, II, 110 (74-80v). — « Gesta miraculorum sanctissimi Marcialis » ; cf. Bibl. hag. lat., nos 5563, 5565 et 5566 (81v-90). — [ADELERIUS FLORIACENSIS] « Miracula sanctissimi Benedicti abbatis. Interea rex Carolus fratribus duobus... — ... pluit fama » (M. G. H., XV, 498) ; — « Mirabilis dei nostri virtus... — ... ac defensorem hujus constitutum loci » (M. G. H., ibid.) cf. Bibl. hag., lat. n° 1124 (90v-91v). — « Passio septem Dormientium » ; cf. ibid., n° 2316 (92v-103). — Description du recueil et édit des ff. 71v-90 dans Cod. hag., I, 194-209. — Additions ; au f. 80v, fragment grammatical : « Demus in alio modo, videlicet in casibus... — ... Isaac. Cumque venatu ceperis, id est venatio » ; — au f. 81, fragment d'hymne à s. Martial : « Valde lumen quod mirantur... » ; cf. Chevalier, n° 21.098 ; — au f. 92 : Hymne de ste Agathe : « Martyris ecce dies... » ; cf. Chevalier, n° 11.272 avec notation aquitaine.
F. 104-109v « Hebdomada IIII ante Natale Domini, lectio sancti Evangelii secundum Matheum » [Opus imperfectum in Matthaeum, hom. 37] (P. G., LVI, 834-838) ; dans les marges, indication de quatre leçons pour les matières.
F. 110-145v [S. CAESARIUS ARELATENSIS, Sermones] « Incipiunt epistole sancti Augustini, prima de originali peccato » (Morin, S. Caesarii serm., II, 677, n° 177) (110-112v) ; — « De eo quod scriptum est : Si quis vult post me venire... » (ibid., 615, n° 159) (112v-115) ; — « De eo quod : Petrus ascendit in cenaculum circa horam sextam » (ibid., 673, n° 176) (115-118) ; — « De eo quod scriptum est : Deponentes mendacium » (ibid., 690, n° 180) (118-120v) ; — « Si in aliqua tribulatione inciderimus » (ibid., I, 282, n° 70) (120v-123v) ; — « Ammonitio ad plebem » (ibid., 544, n° 138) (123v-125) ; — « Quod ecclesia non solum post adventum Domini sed ante adventum ipsius fuit presignata » (ibid., 546, n° 139) (125-128) ; — « Exortatio ad populum » (ibid., II, 716, n° 186) (128-130v) ; — « De eo quod dicit : Omni consumationi vidi finem » (ibid., I, 541, n° 137) (130v-133) ; — « De eo quod scriptum est : Sol cognovit occasum suum » (ibid., 536, n° 136) (133-136) ; — « De muliere que Samsonem decepit » (ibid., 478, n° 120) (136-138v) ; — « De eo quod Dominus dixit ad Moysen : Mitte viros qui considerent terram... » (ibid., 421, n° 106, ms. P.) (138v-141v). — S. AUGUSTINUS, « De nativitate Domini » (P. L., XXXVIII, 1015-1017, serm. 194) (141v-143). — [S. CAESARIUS ARELATENSIS ?] « De corpore et sanguine Domini » (Morin, dans Rev. bénéd., XVI (1899), 342-343) ; cf. P. Lejay dans Revue d'Hist. et de litt. religieuse, X (1905), 185 (143-144v). — « De die dominico. Quia dominice resurrectionis diem... — ... et in benefactis communis gloria » (144v-145v). — Description de ce recueil par Morin, dans Rev. Bénéd., XVI (1899), 241-260, 289-305, 337-344, et S. Caesarii serm., I, p. LI.
F. 145v-163v [ALCUINUS, De virtutibus et vitiis] c. 1-34, sans l'épître dédicatoire, et précédé d'une table (145v) (P. L., CI, 614-637).
F. 164 Fragment d'un sermon pour la fête de s. Martial : « Congruum, fratres karissimi, valde videtur ut qui divino... ».
F. 164v Tableau de vices.
F. 165 Fragment de lectionnaire : « Ploratus et ululatus multus ... » Matth., II, 18-23 ; — « Ecce sacerdos magnus... », et Eccli., XLIV, 17-XLV, 8, texte de la Vulgate. Le verso est presque complètement effacé.
F. 166v-167 Fragments de Vies des Pères du Désert : « Quidam monachus filius sacerdotis idolorum cum parvulus esset... — ... et factus est, Deo juvante, probatissimus monachus » ; cf. P. L., LXXIII, 885 ; — « Abbas Macharius dum ad montem Nitrie... — ... quia magnum Dei servum te esse cognosco. Nam... » (P. L., LXIII, 784).
F. 168v Fragment de la Chronique de Bernard Itier : « Anno gratie M° CC° XXI° in tanta fuit copia vini... » (Duplès-Agier, Chron. de St-Martial de Limoges, 110, cf. ibid., XXXV).
Voir t. III, 403.
F. 1-44v. [Liber geronticon de octo principalibus vitiis, compil. et interpr. PASCHASIO DUMIENSI] (éd. J. G. Freire, A Versão latina por Pascá???sio de Duma dos « Apophtegmata Patrum », Coïmbra, 1971, I) ; cf. ibid., II, 36-39.
F. 44v-49v. Sententiae Patrum Aegyptiorum, compil. et interpr. S. MARTINO BRACARENSI, 1-33, 54-73, 75.
F. 49v-55v. Fragments de la collection de PASCHASIUS DUMIENSIS ; cf. supra.
F. 55v-60. Sententiae Patrum Aegyptiorum 76-107, 33-53, 108.
Les ff. 74v-75 sont peut-être de la main d'Adhémar de Chabannes ; cf. J. Vezin, dans Bull. de la Société nationale des antiquaires de France, 1965, 44-52.
[ADELERIUS FLORIACENSIS] « Miracula... » ajouter à la fin (90-90v).
F. 166v-167. [Verba seniorum, seu Adhortationes sanctorum Patrum, interpr. PELAGIO, diacono romano, V, 39] « Quidam monachus... » ; cf. C. M. Battle, Die « Adhortationes sanctorum Patrum », Münster, 1972, 78 n° 30 ; — Collection de PASCHASIUS DUMIENSIS, XXXVII, 1. « Abbas Macharius... » ; cf. J. G. Freire, op. cit., I, 39.
Au f. I, notice du ms. de la main de l'abbé Lebeuf.
Provient de l'abbaye de S.-Martial de Limoges dont l'ex-libris des Xe-XIe s., se trouve aux ff. 164 et 168 et l'anc. cote « CLXVI » au f. 1. Au f. 167, note concernant la remise de ce ms. à S.-Martial par l'abbé Jacques II de Jouvion (XVe s.) ; cf. Delisle, Cab. des mss., I, 392 ; E. Lesne, Scriptoria, 503, n. 7 ; G. Bardy, dans Revue d'histoire de l'Eglise de France, XXIX (1943), 215, n. 34
Abbas Arsenius dum ad aliquos fratres pervenisset, multae ibi erant arundines...
f. 50v
Abbas Macarius dum ad montem Nitriae ascenderet discipulo suo ut parum praecederat imperavit...
f. 167
Anno gratiae millesimo ducentesimo vicesimo primo tanta fuit copia vini ut vix possent...
f. 168v
Beatus Johannes evangelista, fratres carissimi, in epistola sua non solum nobis consolationem...
f. 128
Cum quidam patres quemadmodum orarent, beatum Macharium...
f. 24
De eo quod scriptum est : Si quis vult post me venire, tollat crucem suam... (Mt. XVI, 24 ; Mc. VIII, 34 ; Lc. IX, 23)
Durum videtur, fratres carissimi...
f. 112v
Demus et alio modo videlicet in casibus, consentiendum est bonis, metuendum est bellum...
f. 80v
Dixit senex quidam de duobus fratribus : Non leviter admirabar videns eos...
f. 49v
Dominus et Deus noster Jesus Christus ante passionem suam hac die mysteria...
f. 143
Durum videtur, fratres carissimi, et quasi grave esse judicatur...
Ecclesia catholica, fratres dilectissimi, non solum post adventum Domini...
f. 125
Frequenter, fratres carissimi, cum vestra caritate cantavimus psalmum...
f. 130v
In parte lectionis istius quae nobis ad vesperam recitanda est...
f. 136
Interea rex Carolus fratribus duobus vita humana decedentibus tertioque Lothario ob paenitudinem...
f. 90v
Martyris ecce dies Agathae virginis emicat // Eximiae...
f. 92
Mirabilis Dei nostri virtus et sapientia quae beatissimum patrem Benedictum glorificat...
Modo cum divina lectio legeretur, audivimus dixisse Dominum ad Moysen : Mitte viros...
f. 138v
Modo cum lectio apostolorum Actuum legeretur, audivimus quod beatus Petrus...
f. 115
Modo, fratres carissimi, cum divina lectio legeretur, audivimus Apostolum dicentem : Deponentes...
f. 118
Ploratus et ululatus multos Rachel plorans...
f. 165
Psalmus ille, fratres carissimi, qui per omnem mundum dicitur...
f. 133
Quia dominicae Resurrectionis diem colimus, resurrectionem ipsam caritati vestrae paulo latius...
f. 44v
Quidam frater requisivit abbatem Isaac dicens : Abbas, quare te ita daemones timent...
f. 1
Quidam monachus filius sacerdotis idolorum, cum parvulus esset et sederet in templo idolorum...
f. 166v
Quotiens, fratres carissimi, aliquae adversitates adveniunt...
f. 120v
Rogo vos, fratres carissimi, ut secundum consuetudinem fideliter...
f. 123v
Unde, fratres carissimi, vel qualiter trahatur peccatum originale...
f. 110
Utinam non esses homo quare egressus es inter homines !...
Valde lumen quod mirantur sol, [l]una // Nunc Martialis pia merita...
f. 81
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF