Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q281156
Manifeste IIIF
Numérisation intégrale
Papier (filigrane f. 34-141: var. Briquet 5286: Bologne et Mantoue, 1474-1477), XVe s. (fin), 141 ff., 200 x 150 mm. Aux f. 1-3 additions du XVe-XVIe s,; abondant commentaire marginal aux f. 5-35 v°, 38-102 et 104-140 v°.
Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI
~ f. 1: ‹Nota›.
inc.: «Sub coxa femur est ad genua...» (2 lignes).
~ — ‹De duodecim signis›.
inc.: «Est aries taurus gemini cancer...» (2 v.; mêmes vers dans les mss. Reg. lat. 344 (XIIIe s.), f. 37 v° et Vat. lat. 1649 (XIVe s.), f. 168).
~ -«Hercules fictilis».
inc.: «Turius a Fregellis...».
— Ovidivs, Opera (extraits).
1) titre: «Equus pro equite. O. in L° de arte».
texte: «Dum sequitur Bacchas Bacche fugiuntque petuntque
Quadrupedem ferula dum malus urget equus [sic]» (Ars amatoria, I, 545-546).
2) titre: «O. L° IV° Meta.».
texte: «Persea quem pluuio Danae conceperat auro» (Metamorphoses, IV, 611).
~ -‹Notae de Batrachomiomachia Homeri, de Propertio et de Tibullo› peu lisibles.
f. 1 v°: «Catullus».
inc.: «Catullus ‹uarie›tate carminis et antiquorum uerborum simplicitate laudem insignem meruit...» (4 lignes).
~ f. 1 v° et 2 v°: ‹De bellis punicis›.
titre: «(«Tria» biffé) bella punica».
inc.: «Tria fuerunt bella punica que Romani gesserunt...» (29 lignes).
~ f. 2: ‹De uersibus›.
inc.: «Fallecium carmen a fallecio inuentore auctore Ausonio...».
~ -‹Sententia›.
«Humanum est peccare, Angelicum emendare, Diabolicum perseuerare».
— Lvcanvs, De bello ciuili (extrait).
titre: «Lucanus libro 4°».
inc.: «Et uires rediere uiris o prodiga rerum...».
expl.: «... Vita redit satis est populis fluuiusque Ceresque» (IV, 373-381).
f. 3: Priscianvs, Institutiones grammaticae (extrait).
titre: «Priscianus libro primo ubi de ordine literarum».
inc.: «Diphtongi dicuntur quod binas diphtongos...».
expl.: «... ut praeustus Virg. in .VII: Stipitibus duris agitur sudibusue preustis» (I, 50-51 - éd. H. Keil, Gramm. lat., 2, Teubner, 1855, p. 37, l. 13-20 et p. 38, l. 7-10).
f. 3 v°: Antonivs Volscvs, Commentarius in Propertium (Proemium).
titre: «Ex Antonii Volsci commentariis super Propertio. De elegiis».
inc.: «Elegie auctorem licet diu inuestigarit antiquitas...».
expl.: «... sed inter principes stetere Tibullus Albius Pelignus Ouidius et Vmber Propertius» (éd. Venise, 1487-1488).
f. 4 (add.): Martialis, Epigrammata (extraits).
titre: «Mart. Li°. II° distic.».
1) «Lusit [sic] amatorem Nemesis lasciua Tibullum
In totamque iubet quem nihil esse domi» (XIV, 193).
2) «Liber homo es nimium dicis mihi Cherule semper
In te qui dicit Cherule liber homo est» (I, 67).
3) «Coepit Maxime Pana quae solebat
Nunc ostendere Canium Tarentos» (I, 69).
f. 4 v°: Vita Tibulli.
titre: «Vita Tibulli».
inc.: «Albius Tibullus eques R‹omanus› insignis forma...».
expl.: «... ut indicat epitaphium infrascriptum» (éd. F. W. Lenz, A. Tibulli... Carmina, Teubner, 1937, p. 106).
— Domitivs Marsvs, Epitaphium Tibulli.
titre: «Epitaphium Tibulli».
inc.: «TE quoque Virgilio comitem non equa Tibulle...».
expl.: «... Aut caneret forti regia bella pede» (4 v.).
— (add.): Ovidivs, Tristia (extrait).
titre: «Ouidius l. II° Tristium de Tibullo».
inc.: «Credere iuranti durum putat esse Tibullus...».
expl.: «... Et placet: et iam te principe notus erat» (II, 447-464).
— (add.): Martialis, Epigrammata (extrait).
titre: «Mar. l. VIII° epig.».
texte: «Fama est arguti Nemesis formosa Tibulli
Lesbia dictauit docte Catulle tibi» (VIII, 73, 7-8).
f. 5-35: Tibvllvs, Elegiae (cum glossis ex commentario Bernardini Cillenii Veronensis).
titre: «Albii Tibulli ęq‹uitis› R‹omani› poetȩ cl‹ari› liber primus, quod spretis diuitiis et militia Deliam amet et amori seruiat».
(comment.) inc. f. 5 en marge: «Diuitias alius. Tibullus hic uitam agrestem desiderat dummodo Deliȩ hoc est Planię...».
expl. f. 34 v° en marge: «... Rumor. Tetrastichon de puellȩ suȩ infamia se prostrantis omnibus per audita» (extraits du Commentarius de Bernardinus Cillenius, éd. Tibullus Elegiarum libri IV..., Rome, 1475).
f. 36-37: OVIDIVS, Amores (extrait).
titre: «Ouidii Nasonis epistola in qua conqueritur de morte Tibulli».
inc.: «MEmnona si mater: mater plorauit Achillem...».
expl.: «... Et si humus cineri non onerosa tuo» (III, 9).
f. 37 (add.): Domitivs Marsvs, Epitaphium Tibulli.
titre: «Tibulli epitaphia» (cf. supra, f. 4 v°).
— Epitaphium Tibulli.
texte: «Sub teneris annis tenerorum scriptor amorum
Decedens dura hac ecce Tibullus humo» (éd. Carmina Tibulli... cum commentario Bernardini Veronensis, Venise, 1487, dernier feuillet; cf. infra, Ottob. lat. 2857, f. 64 et 65 v°).
— Ovidivs, Amores (extrait).
texte: «Donec erunt ignes arcusque Cupidinis arma
Discentur numera culte Tibule tui» (I, 15, 27-28).
— (add. marge infér.): Philippvs Beroaldvs Bononiensis senior, Commentarius in Propertium (extrait).
titre: «Ad magnificum Minium Roscium Phili‹ppi› Beroaldi Bono‹niensis› com‹mentum› in Pro‹pertium›.
inc.: «Elegiacum carmen quod alium tum siue a miseratione nomen accepit querimoniis...».
expl.: «... cuius nomen perire non sinit ipsius poete carmen sodalicii iure» (éd. Propertii Carmina... cum commentario Philippi Beroaldi, Bologne, 1487, f. a IIII, l. 3-26).
f. 37 v°: Ovidivs, Tristia (extrait).
titre: «Ouidius L. II° Tristium require in principio Tibulli et inuenies uersus precedentes» (cf. supra, f. 4 v°).
inc.: «Inuenies eadem blandi precepta Properti...».
expl.: «... naufraga seruatis omnibus una foret» (II, 465-470).
— Martialis, Epigrammata (extraits).
1) titre: «Mart. L. VIII° epigr.».
texte: «Cynthia te uatem fecit lasciue Properti
Ingenium Galli pulchra Lycoris erat» (VIII, 73, 5-6).
2) titre: «Mart. L. II° disti.».
texte: «Cynthia facundi carmen iuuenale Properti
Accepit famam nec minus ipsa dedit» (XIV, 189).
— Antonivs Volscvs, Vita Propertii.
titre: «Antonius Volscus in Propertii uitam».
inc.: «Sex‹tus› Aure‹lius› Propertius nauta Meuanię, quod est Vmbriȩ oppidum...».
expl.: «... Elegantem maxime auctorem Tibullum putauit Fabius, alii Propertium maluerunt» (éd. Venise, 1487-1488, f. a II v° - éd. d’après ce ms. C. Hosius, op. cit. infra, p. 586-587).
f. 38-102: Propertivs, Elegiae (cum glossis ex commentario Antonii Constantii Fanensis).
titre: «Propertii Vmbri Meuani poete elegiographi clarissimi Liber primus ad Tullum».
(comment.) inc. f. 38 marge supér.: «Cynthia etc. a tempore atque exemplo quam perdite amet indicat...».
expl. f. 102 marge infér.: «... aut hominum humeris aut equis honoratis hoc est triumphalibus referuntur» (éd. Venise, 1487-1488).
f. 102: ‹Carmina de Propertio›.
pas de titre.
1) «Carmina quis potuit tuto legisse Tibulli ?
Vel tua cuius opus Cynthia sola fuit ?».
2) «Ardoris nostri magne poeta iaces» (éd. Carmina Catulli Tibulli Propertii..., Venise, 1472, à la fin du texte de Propertius).
f. 102 v°: Vita Propertii.
titre: «Vita Propertii».
inc.: «Avrelius Propertius elegie scriptor egregius patria Meuania fuit...».
expl.: «... Rome moritur ante maturam etatem» (éd. op. cit., Venise, 1472, avant le texte de Propertius).
f. 102 v°-103 (add.): Antonivs Parthenivs Lacisivs Veronensis, Commentarius in Catullum (extraits).
1) Vita Catulli.
titre: «Catulli Vita» et dans la marge gauche: «Ex Antonio Parthenio Lacisio Veronensi».
inc.: «Caius Valerius Catullus nobilis inter latinos lyricos poeta Verone...».
expl. f. 103: «... alius poeta nomine Q. Catullus Gellii atque Ciceronis testimonio commendatus».
2) Carmen ad libellum suum.
titre en marge: «Ant. Parthenii Lacisii Libello suo».
inc.: «Chare liber superas tecum lature per auras...».
expl.: «... Secula sit uiuax gloria chare liber» (10 v. - éd. Carmina Catulli... cum commentario Antonii Parthenii, Venise, 1487, f. g II v° et g I v°).
f. 103 v° (add.): Martialis, Epigrammata (extrait).
titre: «Mart. l. X° De amore urbis».
texte: «Nec sua plus debet tenui Verona Catullo
Meque uelit dici non minus illa suum» (X, 103, 5-6).
— Plinivs maior, Naturalis historia (extrait).
titre: «Pli. XXXVI. cap. XX».
inc. «Pumices qui («laudatissimi» biffé) sunt in usu leuigandorum...».
expl.: «... faciles nec harenosi in fricando» (XXXVI, § 154-155).
— Ovidivs, Tristia (extrait).
titre: «Ouidius L. II° Tristium de Lesbia».
texte: «Sic sua lasciuo cantata est sępe Catullo
Foemina cui falsum Lesbia nomen erat» (II, 427-428).
— Martialis, Epigrammata (extrait).
titre: «Mart. l. VIII° epigr.» (cf. supra f. 4 v°).
— Benevenvtvs Campesanvs, Epigramma de resurrectione Catulli.
titre: «Hextichum [sic] Guarini Veronensis oratoris clarissimi in libellum Valerii Catulli eius conciuis».
inc.: «AD patriam uenio longis de finibus exul...».
expl.: «... Quouis sub modio clausa papirus erat» (6 v. - éd. M. Schuster, Catulli Veronensis liber, Teubner, 1949, p. 100; B. L. Ullman, The transmission of the text of Catullus, dans Studi in onore di L. Castiglioni, Florence, 1960, p. 1036).
titre: «Mart. l. II° distic.».
texte: «Tantum magna suo debet Verona Catullo
Quantum parua suo Mantua Virgilio» (XIV, 195).
f. 104-140 v°: Catvllvs, Carmina (cum commentario Antonii Parthenii Lacisii).
titre: «Val. Catulli Veronensis poete Cl‹ari› liber ad Cornelium Nepotem».
(comment.) inc. f. 104 marge supér.: «Cui dono. In hoc primo epigrammate poeta Cornelio Nepoti amico suo libellum hunc dedicat...».
expl. f. 104 v° marge infér.: «... ut Ennius egregie cordatus homo catus Aelius Sextus» (éd. op. cit. supra, Venise, 1487).
f. 141-141 v°: Vita Catulli.
titre: «Vita Valerii Catulli Veronensis».
inc.: «VErona Venetię amplissima est ciuitas in quam misit Pompeius Strabo...».
expl.: «... inde tres habet trocheos ut illud: Veti Betim Mantua prouocare nolit».
Origine: italienne, écriture humanistique cursive anguleuse, les additions sont de plusieurs écritures humanistiques cursives penchées.
Possesseurs: un érudit du XVIIe s. a collationné ce manuscrit avec d’autres et noté des variantes aux f. 38, 48 v°, 49 v°, 50 v°, 51 v°, 52 r°, 52 v°, 65 v° et 66; au f. 72 v°, il a noté en marge «Lipsius ita legit hunc uersum: Cur tua praescriptos euecta est pagina gyros» (cf. A. C. Ferguson, op. cit. infra); le cardinal Barberini (n° antico 2508).
Source des données : Biblissima
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF