Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q396305
Source des données : BnF Archives et manuscrits
Trois manuscrits, les deux premiers reliés ensemble dès le début du XIV e s., comme en témoigne l' ex-libris du Collège de Sorbonne, avec le sommaire du manuscrit et la cote correspondant à l'inscription du manuscrit dans le catalogue de la bibliothèque de la Sorbonne en 1338 : « Iste liber est pauperum magistrorum de Sorbona, ex legato magistri Johannis de Essonis quondam socii domus hujus in quo continentur quidam liber parvus qualiter homo debet considerare se ipsum ; item quidam sermones ; item excerpta de summa predicacionis magistri Alani. Pretii .VI. solidorum. 190 us inter sermones » (46) ; cf. Delisle, Cab. des mss ., II, 53 ; M. Mabille, dans Bibl. Éc. Ch ., CXXX (1972), 232. — Traces de réglure. 26 ff. (just. 115 /110 × 75 mm).
F. 1-8 [S. ANSELMUS CANTUARIENSIS, Proslogion,] c. 1-26 (Ed. F.S. Schmitt, S. Anselmi opera, Seccau, 1938, 97-122).
F. 8-20 [De cognitione humanae conditionis.] « Multi multa sciunt... — ... videas solem meredianum et Dominum glorie. Qui vivit et regnat... » (P.L., CLXXXIV, 485-508 ; forme aussi le l. I du De Anima d'Hugues de Saint-Victor, cf. P.L., CLXXVII, 165) ; cf., pour la bibliographie, la notice du ms. Latin 3708, f. 102-112.
F. 20-20v [PAULINUS AQUILEIENSIS, Liber exhortationis,] c. I-IV. « Perfectissima atque plenissima justicia est Deum toto corde amare... — ... amabilis appareat. Amen », incomplet de la fin (P.L., XCIX, 197-200, et en appendice aux oeuvres de s. Augustin, dans P.L., XL, 1047-1048) ; cf. ms. Latin 3352, f. 110-111 ; Hauréau, Notices, II, 324 ; Portalié, dans Dict. théol. cath., I, II, 2309.
F. 21-21v S. AUGUSTINUS, Sermo de sacramentis. « Hoc quod videtis in altari Dei, etiam transacta nocte... — ... non mysterium accipit pro se sed testimonium contra se. Conversi ad Dominum... », incomplet de la fin (P.L., XXXVIII, sermo CCLXXII, 1246-1248).
F. 21v-31 Recueil de sentences et de sermons. « Inicium sapiencie timor Domini... (Ps. CX, 10). Timor Domini malum non operatur... » (21v-23v) ; — « De quatuor temporibus. Quatuor sunt tempora, hyems... » ; — « De domo Dei » (dans la marge), « Domus Dei dicitur templum de quo ejecit Dominus vendentes...» (23v)... ; — « De speciebus ignis » (dans la marge), « Septem sunt species ignis : caritatis... » (24)... ; — « De tenebris » (dans la marge), « Tenebre quinque dicuntur peccata... » (25-25v)... ; — « Quot modis imper[ativum] ponatur » (dans la marge), « Inperativum quandoque ponitur congratulatorie... » (26) ; — « Incipiunt que[dam] exceptiones » (dans la marge), « Currus diaboli tres sunt quibus totum mundum... » (26) ; — « Curremus in odore unguentorum... (Cant. I, 3). Tria sunt que faciunt currere, timor, desiderium et amor... » (26v) ; — « Cum esset Jhesus annorum duodecim etc. (Lc. II, 42). Sicut mundus iste dupliciter homini ad sustentacionem... » [HUGO DE SANCTO VICTORE, Miscellanea, I, tit. LXXXI] (P.L., CLXXVII, 516-517) ; cf. D. Van Den Eynde, Essai sur la succession et la date des écrits de Hugues de Saint-Victor, Rome, 1960, 18 (26v-27) ; — « Fundamentum aliud nemo potest ponere... (I Cor. III, 11). Multi sunt qui lectionem istam legentes male intelligunt... », incomplet de la fin [S. CAESARIUS ARELATENSIS, Ammonitio de lectione apostolica] (P.L., XXXIX, 1946-1947, sermo CIV de l'appendice aux oeuvres de s. Augustin ; éd. G. Morin, S. Caesarii Arelatensis sermones, Corpus Christianorum, Ser. lat., CIV, II, 724-725) (27-27v) ; — « Regnum Dei non est esca et potus... (Rom. XIV, 17). Que tria singula singulis tribus constant... » (27v-28) ; — « Fratres, scire debetis quod super omnia monastico ordini quatuor virtutes necessarie sunt... » (28-28v) ; — « Beati qui ad cenam nupciarum agni vocati sunt... (Apoc. XIX, 9). Quod sit autem nupciarum cena... » (28v) ; — « Triticum angelorum factum est ordeum jumentorum... » (29) ; — « Ewangelium septem modis principaliter dicitur... » (29-29v) ; — « Propria voluntas est velut quedam adultera regina... » (29v-30) ; — « Luceat lux vestra coram hominibus... (Mt. V, 16). Sunt quidam quibus displicet bonorum bona operacio... » (30) ; — « Stabat Johannes... (Joh. I, 35). Quatuor sunt habitudines, et ut expressius dicatur, necessarie proprietatum vicissitudines corporis et anime... » ; cf. Schneyer, Wegweiser lat. Pred., 470 (30-30v) ; — [S. BERNARDUS, Sermo de diversis CXIII] (P.L., CLXXXIII, 740 ; Gsell et Janauschek, I, fasc. III, 1011) (30v) ; [Sermo de diversis CXV] (P.L., CLXXXIII, 740-741 ; Gsell et Janauschek, I, fasc. III, 1012) (30v) ; [Sermo de diversis CXX] (P.L., CLXXXIII, 743 ; Gsell et Janauschek, I, fasc. III, 1015) (30v) ; [Sermo de diversis CXXI] (P.L., CLXXXIII, 743 ; Gsell et Janauschek, I, fasc. III, 1015-1016) (30v-31) ; — « De Assuptione [sic] b. Marie sermo. Inter reliquas sancte Dei genitricis sollemnitates... — ... Quarta sanctorum apostolorum et subsequentium... », incomplet de la fin ; cf. ms. Latin 2594, f. 65-65v (31).
F. 32-36 ALANUS DE INSULIS, Ars praedicandi. « Excerpta de summa predicationis magistri Alani », c. 1-22 incomplet de la fin (P.L., CCX, 111-157 A) ; cf. M. Th. d'Alverny, Alain de Lille, textes inédits, Paris, 1965, 109-119.
F. 36v Notes théologiques. « Deus dicitur quasi dator eterne vite... — ... Dedit Dominus semini Habrahe carnali... qui bonus est et perficiens ».
F. 37 « De his que appellantur membra Domini vel que de eo significantur... [E]rgo ipsas jam nunc nominum atque verborum significantias... — ... ascendi sumus », incomplet.
F. 37v-44v Prov. I-XXII, 17.
F. 47-71 [PAULUS CAMALDULENSIS, De arte metrica]. Recueil de vers classiques groupés pour la distinction des syllabes longues ou brèves ; cf. ms. Latin 7517, f. 32-54v, avec quelques variantes dues à des fautes de copistes. Table des mots étudiés de « avena » à « zelotypus » ; cf. ms. cit., f. 34-42 (47-57v) ; — [Exempla Virgilii], 1er vers : VIRG., Ecl., I, 2 ; cf. ms. cit., f. 42v-43 (57v-58) ; « Prima distinctio », 1er vers : VIRG., Georg., II, 119 ; cf. ms. cit., f. 43-43v (58-58v) ; « Secunda distinctio », 1er vers : VIRG., Georg., IV, 126 ; cf. ms. cit., f. 43v-44 (58v-59) ; « Tertia distinctio », 1er et 2e vers : VIRG., Aen., IV, 133-134 ; cf. ms. cit., f. 44-44v (59-60) ; « Quarta distinctio », 1er vers : VIRG., Aen., VIII, 409 ; cf. ms. cit., f. 44v-45 (60-60v) ; — « Exempla Oracii », 1er vers : HOR., Ars, 18 ; cf. ms. cit., f. 45-45v (60v-61) ; « Distinctio prima » 1er vers : HOR., Sat., I, V, 81 ; cf. ms. cit., f. 45v-46 (61-61v) ; « Distinctio secunda », 1er vers : HOR., Sat., II, III, 163 ; cf. ms. cit., f. 46-46v (61v-62) ; « Distinctio tertia », 1er vers : HOR., Sat., II, VIII, 11 ; cf. ms. cit., f. 46v-47 (62-62v) ; « Distinctio quarta », 1er vers : HOR., Epist., I, XVIII, 50 ; cf. ms. cit., f. 47-47v (62v-63) ; — « Exempla Juvenalis », 1er vers : JUV., Sat, I, 15 ; cf. ms. cit., f. 47v-48 (63-63v) ; « Prima distinctio », 1er vers : JUV., Sat., IV, 110 ; cf. ms. cit., f. 48-48v (63v-64) ; « Distinctio secunda », 1er vers : JUV., Sat., VI, 489 ; cf. ms. cit., f. 48v (64-64v) ; « Distinctio tertia », 1er vers : JUV., Sat., VIII, 50 ; cf. ms. cit., f. 48v-49 (64v-65) ; « Quarta distinctio », 1er vers : JUV., Sat., X, 14 ; cf. ms. cit., f. 49-49v (65) ; — « Exempla Persii », 1er vers : PERS., Sat., I, 7 ; cf. ms. cit., f. 49v-50 (65-65v) ; « Prima distinctio », 1er vers : PERS., Sat., II, 27 ; cf. ms. cit., f. 50 (65v-66) ; « Secunda distinctio », 1er vers : PERS., Sat., III, 114 ; cf. ms. cit., f. 50-50v (66) ; — « Exempla Lucani », 1er vers : LUCAN., Phars., IX, 437 ; cf. ms. cit., f. 50v (66-66v) ; « Prima distinctio », 1er vers : LUCAN., Phars., II, 494 ; cf. ms. cit., f. 50v-51 (66v-67) ; « Secunda distinctio », 1er vers : LUCAN., Phars., VI, 200 ; cf. ms. cit., f. 51-51v, incomplet de la fin (67-67v) ; — « Exempla Stacii », 1er vers : STAT., Theb., I, 7 ; cf. ms. cit., f. 51v (67v) ; « Prima distinctio », 1er vers : STAT., Theb., IV, 43 ; cf. ms. cit., f. 51v-52 (67v-68) ; « Secunda distinctio », 1er vers : STAT., Theb., V, 205 ; cf. ms. cit., f. 52 (68) ; — « Exempla Sedulii Stacii [sic] », COELIUS SEDULIUS, Carmen paschale, I (P.L., XIX, 555) ; cf. ms. cit., f. 52-52v (68-68v) ; « Prima distinctio », COELIUS SEDULIUS, Carmen paschale, IV (P.L., XIX, 672) ; cf. ms. cit., f. 52v (68v) ; — « Exempla Prudencii », 1er vers : PRUD., Psych., 18 ; cf. ms. cit., f. 52v-53 (68v-69) ; « Prima distinctio », 1er vers : PRUD., Psych., 453 ; cf. ms. cit., f. 53 (69) ; — « Exempla Aratoris », ARATOR, De Actibus apostolorum, I (P.L., LXVIII, 85) ; cf. ms. cit., f. 53-53v (69-69v) ; — « Exempla Prosperi », 1er vers : S. PROSPER AQUITANUS, Epigrammata ex sententiis s. Augustini, 5 ; cf. P.L., LI, 498 passim ; ms. cit., f. 53v (69v) ; — « Exempla Ovidii », 1er vers : OV., Met., IX, 33 ; cf. ms. cit., f. 53v-54 (69v-70) ; « Prima distinctio », 1er vers : OV., Met., X, 284 ; cf. ms. cit., f. 54 (70) ; « Secunda distinctio », 1er vers : OV., Met., XIII, 742 ; cf. ms. cit., f. 54-54v (70-70v) ; « Tertia distinctio », 1er vers : OV., Met., XV, 375 ; cf. ms. cit., f. 54v (70v-71) ; — « Explicit exemplarium secundum auctoritates ad dinoscendum breves et longas » (71) ; cf. Ch. Thurot, dans Not. et Extr., XXII, II, 24-25, 76, 424 ; M. Bonnet, dans Revue de philologie, XVIII (1894), 159 n. 2.
F. 71-76v « Incipit aliud secundum cursum alphabeti etiam ad dinoscendum breves et longas... Exempla de a. Acer acerbus apes animatus achinnus [sic] avena||... — ... Exempla de V. Vina veru [sic] vitulus vates uligo Vesevus||... Venosus voratur vomit vesana vigebit||. Expliciunt versus » ; cf. Walther, Initia carminum, n° 281.
F. 76v-78v Moretum. « Incipit Moretum Virgilii. Jam nox hibernas bis quinque peregerat horas||... — ... Atque agit in segetes et terre condit aratrum||. Explicit... » (éd. F. Vollmer, Poetae latini minores, I, Leipzig, 1910, 40, 83-89 ; E.J. Kenney, dans Appendix Vergiliana, Oxford, 1966, 156-163).
A fait partie de la bibliothèque de Colbert. —
Acer acerbus apes animatus achinnus [ sic ] avena//...
f. 71
Beati qui ad cenam nuptiarum ... (Apoc. XIX, 9).
Quod sit autem nuptiarum cena...
f. 28v
Cum factus esset Jesus annorum duodecim ... (Lc. II, 42).
Sicut mundus iste dupliciter homini ad sustentationem...
f. 26v
Curremus in odore unguentorum ... (Cant. I, 3)
Tria sunt quae faciunt currere, timor, desiderium et amor...
Currus diaboli tres sunt...
f. 26
Deus dicitur quasi dator aeternae vitae...
f. 36v
Domus Dei dicitur templum de quo ejecit Dominus vendentes...
f. 23v
Ergo ipsas jam nunc nominum atque verborum significantias...
f. 37
Evangelium septem modis principaliter dicitur...
f. 29
Fratres, scire debetis quod super omnia monastico ordini quattuor virtutes necessariae sunt...
f. 28
Fundamentum aliud nemo potest ponere ... (I Cor. III, 11).
Multi sunt qui lectionem istam legentes male intellegunt...
f. 27
Hoc quod videtis in altari Dei, etiam transacta nocte...
f. 21
Imperativum quandoque ponitur congratulatorie...
Initium sapientiae timor Domini ... (Eccli. I, 16).
Timor Domini malum non operatur...
f. 21v
Inter reliquas sanctae Dei genitricis sollemnitates...
f. 31
Jam nox hibernas bis quinque peregerat horas //...
f. 76v
Luceat lux vestra coram hominibus ... (Mt. V, 16)
Sunt quidam quibus displicet bonorum bona operatio...
f. 30
Perfectissima atque plenissima justitia est Deum toto corde amare...
f. 20
Propria voluntas est velut quaedam adultera regina...
f. 29v
Quattuor sunt tempora, hiems ante legem propter frigus infidelitatis...
Regnum Dei non est esca et potus ... (Rom. XIV, 17).
Quae tria singula singulis tribus constant...
f. 27v
Septem sunt species ignis : caritatis ut Misit ignem in ossibus ... (Thren. I, 13)...
f. 24
Stabat Johannes, et ex discipulis ... (Joh. I, 35).
Quattuor sunt habitudines, et ut expressius dicatur...
Tenebrae quinque dicuntur peccata, unde : Populus qui ambulabat in tenebris ... (Is. IX, 2)...
f. 25
Triticum angelorum factum est hordeum jumentorum...
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF