Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q63302
Manifeste IIIF
Numérisation :
Source des données : BnF Archives et manuscrits
Au f. I, deux textes ajoutés au XVIe s. : « Ambrosius in sermone de passione. Testamentum quod fecit Jhesus in cruce moriens. Auctor pietatis in cruce pendens... — ... Cristianis vere penitentibus crucem » ; — « Anselmus, de misericordia Dei. Admoneo te ut sine intermissionibus... — ... eterna et felicia possidere ».
Au f. 92 : « Nulle sunt occultiores... » ; cf. ms. Latin 2772, f. 103.
F. III-VIv et 1-31 Summa de casibus et interrogationibus peccatorum. Table en dix parties (III-V) ; « Incipit Summa de casibus et interrogationibus peccatorum presbiteris multum utilis et primo sequuntur capitula », table en 2 livres (Vv-VIv) - [L. I] « De sex casibus qui pertinent ad episcopum. Rubrica. Nota sex tantum casus quos debet sacerdos mittere ad episcopum, qui tamen... — ... Item nota quod sponsalia modo fiunt generaliter per verba de presenti » (1-18 ;) — [L. II] « Incipit tractatus confessionis qualiter peccator sit interrogandus et consulendus a sacerdote. Cum a sacerdote pro peccatis confitendis accedit peccator... — ... Episcopus, cum celos ascendit et benedixit eos » (18-31) ; cf. Teetaert, dans Miscellanea Giovanni Mercati, t. II (1946), 333-334. L'attribution de cette Somme à Barthélemy de Milan semble ne pas devoir être retenue ; cf. Teetaert, art. Barthélemy de Chaimis ou de Milan, dans Dict. de Droit canonique, Paris, 1937, 210.
F. 31-90v Summa in foro penitentiali : « Incipiunt capitula prime partis hujus Summule », table des trois parties (31-33) ; — « Summula in foro penitentiali extracta de Summa Magistri Raymundi et ejus apparatu admodum utilis et valde necessaria maxime sacerdotibus super hoc noticiam non habentibus. [Pars Ia] In primis debet sacerdos interrogare penitentem utrum sciat... — ... habere doctrinam valde utilem et eis necessariam » (33-68v) ; — « Capitula 2e partis » (69-69v) ; « Secunda pars. De matrimonio. Quoniam in foro penitentiali sepe occurrunt casus et questiones matrimoniales... — ... alii modi sunt secundum leges quos omitto quia raro occurrunt » (69v-77v) ; — Table de la 3e partie (77v) ; « Tertia pars. Quando quis debeat reverti ad superiorem. Quoniam sepe dubitatur quando penitens remitti debeat ad superiorem... — ... ubi nichil est superfluum, nichil diminutivum. Deo gratias. Amen » (77v-90v). L'attribution de cette Somme à Béranger Frédol faite par Hauréau, Notices et extraits, t. I (1890), 215-216 a été admise avec quelques réserves par P. Viollet, Béranger Frèdol, canoniste, dans Hist. litt., XXXIV (1914), 163-165 et rejetée par Teetaert, op. cit., 342-343.
F. 91v-93 Nombreux extraits en latin et en français ajoutés au début du XVIe s., en cursive : « Homo, h. depuis ce quy incipit : Resecande, jusques a ces motz : Homines autem » ; — « Job, c. XXVII. Que est enim spes hypocrite... — ... et invocare Deum omni tempore » [Job, XXVII, 8-10] ; — « Ecclesiastes, c. VIII. Vidi impios sepultos qui etiam... — ... sed et hoc vanitas est » [Ecc. VIII, 10] ; — « Jheremias, c. IX. In ore suo pacem cum amico... — ... ulciscetur anima mea » [Jer. IX, 8-9] ; — « Matheus, c. VI°. Quum ergo facis elemosinam... — ... receperunt mercedem suam » [Math. VI, 2] ; — « Marc, c. XII. Cavete a scribis qui volunt... — ... accipient prolixius juditium » [Marc, XII, 38-40] ; — « Lucas, c. VI. Hypocrita ejice primum trabem... — ... de oculo fratris tui » [Luc, VI, 42] ; — « Augustinus in sermone Domini. Quisquis appetit videre quod non est... — ... in laude hominum ponit » [S. AUGUSTINUS, De Sermone Domini in monte, l. II c. 2] (P. L., XXXIV, 1271) ; — « Augustinus. Hipocrita qui latine dicitur simulator... — ... laudem vite rapit aliene » ; — « Ambrosius, in Sermone habito de dominica Abraam. Cavete, fratres, mendacium quia... — ... et contraria huic ordini operari » [PSEUDO-AMBROSIUS, Sermo XXX, c. 3] (P. L., XVII, 688) ; — « Ambrosius in Sermone. Latet plerumque sub tristi amictu... — ... petulantium teguntur animarum » [S. AMBROSIUS, De excessu fratris sui Satyri, l. II, c. 12] (P. L., XVI, 1376) (91v) ; — « Gregorius l. VIII Moralium. Hipocrita paratior est mori... — ...jaculum puritatis verba » [S. GREGORIUS, Moralium l. VIII, c. 42, § 67] (P. L., LXXV, 842) ; — « Idem. Quid in cunctis suis operibus... — ... ab omnibus vocari » [ibid., § 69] (ibid., 843) ; — « Ecce quomodo adulteratur liquor balsami » ; — « Valerius Maximus, l. VII. Socrates expedita et compendiaria via... — ... quam umbram ejus consectarentur » [VALERIUS MAXIMUS, Factorum et dictorum memorabilium, l. VII, c. 2, § 6, extr. 1] (édit. Kempf, Leipzig, Teubner, 1888, 327) ; — « Laertius Diogenes. De Vita et moribus philosophorum. Nulle sunt occultiores insidie... — ... dicebat Diogenes philosophus » ; — « Ecclesiastici VIIII. Omnis caro sicut fenum veterascet... — ... illud operatur, ibit cum illo » [Eccli. XIV, 18-19] ; — « Ecclesiastici, c. XVIII. Numerus dierum hominum... — ... aque maris depputati sunt » [Eccli. XVIII, 8] ; — « Johannes Chrisostomus super Matheum. Omnem creaturam sensibilem Deus... — ... semper necesse habeat Dominum suum requirere » ; — « Bernardus, l. Meditationum. Homo nichil aliud est quam sperma... — ... vertitur omnis homo » [PSEUDO-BERNARDUS, Meditationes de humana conditione, c. 3] (P. L., CLXXXIV, 490) (92) ; — « Bernardus, de consideratione vilitatis. Septem sunt de essentia humane... — ... et consideratio glorie inefabilis » ; — « Bernardus, super Cantica. Homo quum in honore esset non intellexit. In quo honore esset... — ... vituli comedentis fenum. Heu tristis et lacrimosa mutatio... — ... maxillas eorum constringe » [S. BERNARDUS, Sermo XXXV, in Cantica, fragments des § 3, 4 et 5] (P. L., CLXXXIII, 964-965) ; — « Hugo. Cortex ambit arborem, penna tegit volucrem... — ... omnes excuderit artes » [HUGO DE SANCTO VICTORE, Eruditionis didascalicae l. I, c. 10] (P. L., CLXXVI, 748) (92v) ; — « Innocentius, de miseria humana. Formatus est homo de luto... — ... negligit utilia, negligit necessaria » [INNOCENTIUS III papa, De Contemptu mundi, l. I c. 1] (P. L., CCXVII, 702) (92v-93) ; — « Lactantius Firmianus. Omnia enim tribus temporibus contineri... — ... et finiat... Clotho collum bajulat, Lachesis trahit, Atropos occat » [FIRMIANUS LACTANTIUS, Divinarum institutionum l. II, § 10 avec add. d'un vers] (C. S. E. L., XIX, 150 ; Anthol. lat. 792, éd. Riese) ; — « Restat colligere a principio, videlicet a usque ad h » (93).
F. 99-102v D'une autre main du XVIe s., fragment d'un jugement mettant fin à un débat survenu entre Me Jean Aubertin curé de Sainte-Menehould, au diocèse de Châlons, et les marguilliers de cette paroisse, appelant comme d'abus au sujet de la nomination d'un clerc par le dit curé pour aider au service divin : « ... appelans ensemblent font ung corps lay... Le Maistre pour l'inthimé dict que la matière qui souffre... — ... faire dire ailleurs sans le consentement dudict curé ».
Admoneo te ut sine intermissionibus // Recorderis...
f. 1
Auctor pietatis in cruce pendens testamentum condidit singulis...
f. 1???
Cavete, fratres, mendacium quia omnes qui amant mendacium...
f. 91v
Cortex ambit arborem, penna tegit volucrem, piscem squama operit...
f. 92v
Cum a sacerdote pro peccatis confitendis accedit peccator...
f. 18
Ecce quomodo adulteratur liquor balsami...
f. 92
Formatus est homo de luto, de pulvere et de cinere, quodcumque est...
Heu quia tristis et lacrimosa mutatio ut homo paradisicola...
Homo cum in honore esset... (Ps. XLVIII, 13).
In quo honore...
Homo, H. DEPUYS CE QUY incipit : Resecande, JUSQUES A CES MOTZ : Homines autem...
Homo nihil aliud est quam sperma foetidum...
Hypocrita paratior est mori quam corripi...
Hypocrita qui latine dicitur simulator : avarus est...
In primis debet sacerdos interrogare paenitentem...
f. 33
Latet plerumque sub tristi amictu lascivia...
Nota sex tantum casus quos debet sacerdos mittere ad episcopum...
Nullae sunt occultiores insidiae quam hae quae latent in simulatione officii...
Omnem creaturam sensibilem Deus armatam et munitam creavit...
Omnia enim tribus temporibus contineri necesse est...
f. 93
Quid in cunctis suis operibus hypocrita sperat nisi reverentiam...
Quisquis appetit videri quod non est hypocrita est...
Quoniam in foro paenitentiali saepe occurrunt casus et quaestiones matrimoniales...
f. 69v
Quoniam saepe dubitatur quando paenitens debeat remitti ad superiorem...
f. 77v
Quoniam valde ignominiosum est sacerdoti quod nesciat articulos fidei...
f. 78
Restat colligere a principio, videlicet a usque ad h...
Septem sunt de essentia humanae [sic] quae si homo consideraret...
Socrates expedita et compendiaria via eos ad gloriam...
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF