Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q63124
Manifeste IIIF
Numérisation :
Source des données : BnF Archives et manuscrits
Voir t. III, 405.
F. 11-29. La lettre dédicatoire et la préface en vers sont d'EUGENIUS TOLETANUS ; cf. Diaz y Diaz, Index scriptorum latinorum Medii Aevi Hispanorum , Salamanca, 1958, 58, n os 198-199. Pour l'édition , lire ( Auct. ant. , XIV) (et non Poet. lat. , II).
F. 111-124. Titulorum gallicanorum liber ; cf. Clavis Patrum latinorum , n° 997 ; au f. 119, l'élégie attribuée à Eugène de Tolède est en fait un extrait de MAXIMIANUS, Elegia V, 1-6 ; cf. Y. F. Riou, dans Revue d'histoire des textes , II (1972), 14, 37-38 ; au f. 121v, l'épitaphe de Nicolas est en vers acrostiches.
F. 137-137v. Ajouter à la bibliographie N. M. Häring, Comment. on the Pseudo-Athanasian creed , 1972, 231, n° 1. IX e s. (848-880), d'après Ch. Samaran et R. Marichal, Catal. des mss. en écriture latine , II, 131.
f. 123v-124 : cf. B. Bischoff, dans Mélanges J. De Ghellinck , 122-123.
Ce manuscrit a fait l’objet d’une notice dans le cadre du projet MANNO (Manuscrits notés en neumes en Occident).
F. 1v-10v [EUGENIUS II, ep. TOLETANUS, Carmina] (Ms. P. de Vollmer, dans M. G., Auct. Ant., XIV, pp. XX, XL et 231-235, préface et carm. 1-4) (1v-3) ; — (ibid., 236-238, carm. 6 et 7) (3-3v) ; — (ibid., 239-245, carm. 9-14) (3v-7) ; — (ibid., 235-236, carm. 5) (7-7v) ; — (ibid., 246, carm. 16) (7v-8) ; — (ibid., 246-247, carm. 18-19) (8) ; — (ibid., 255-257, carm. 36-39) (8-9) ; — (ibid., 258, carm. 42) (9) ; — (ibid., 262, carm. 70) (9) ; — (ibid., 268-269, carm. 97-100) (9v-10) ; — (ibid., 267, carm. 267, carm. 96) (10) ; — (ibid., 264, carm. 78) (10) ; — (ibid., 269-270, carm. 101) (10-10v).
F. 11-29 DRACONTIUS [De laudibus Dei, ex recensione Eugenii Toletani] : « Inclito glorioso rerum Domino Chindasuindo... Clementie vestre jussis... » (Ms. P. de Vollmer, M. G., Poet. lat. II, 27) (11) ; — « Principis insignem faciem visure libelle... » (ibid., 27-29) (11-11v) ; — « Liber primus. Prima dies lux est terris, mox una tenebris... » (ibid., 27-29) (11v-24v) ; — « Hoc sequenti libello auctoris satisfactio continetur... Rex eterne Deus, auctor rectorque serenus... » jusqu'à : « ... Nescia fervoris vel levitatis inops... » (ibid., 115-127) (24v-28v) ; — « Monostica recapitulationis septimi diei a Domno Eugenio in fine libri Dracontii adjecta. Primus in orbe dies lucis primordia sumpsit... » jusqu'à : « ... servulus Eugenius devota mente dicavit... » (ibid., 67-69) (28v-29) ; cf. Vollmer, Poetae lat. min., V, Leipzig, 1914, coll. Teubner, V et X, ms. P.
F. 29v-30v [CYPRIANUS GALLUS] « Versus Sci. Cypriani ep. et martiris ad quendam senatorem ex christiana religione ad idolorum servitutem conversum... » jusqu'à : « ... pro pena posuit, sedet eternumque sedebit... » (Ms. F. de Peiper, dans C. S. E. L., XXIII, XX et 227-230).
F. 30v-32v S. PROSPER AQUITANUS [Poema conjugis ad uxorem], douteux : « De vitiis morum lapsae rei publice. Qui centum quondam terrae vertebat aratris... » (C. S. E. L., XXX, 344-348).
F. 33-70v FLORUS LUGDUNENSIS [Carmina] (Ms. B. de Dümmler, M. G., Poet. lat., II, 508 et 509-535, carm. 1-5) (33-53v) ; — (ibid., 559-564, carm. 28) (53v-57) ; — (ibid., 554-559, carm. 26-27) (57-61) ; — (ibid., 540-542, carm. 10-11) (61-63) au f. 62, notation neumatique lyonnaise sur deux vers ; — (ibid., 544-545 ; carm. 13) ; cf. Cod. hag., I, 212 (63-65) ; — (ibid., 551-552, carm. 24) (65-66) ; — (ibid., 538-539, carm. 9) (66-67) ; — (ibid., 542-544, carm. 12) (67-68v) ; — (ibid., 546, carm. 14) (68v-69) ; — (ibid., 547-549, carm. 17-21) (69-70) ; — (ibid., 546, carm. 15 et 16) (70-70v) ; ms. utilisé par Mabillon, Vetera Analecta, 1723, 413-417 ; cf. Maassen, dans Sitzungsber, der Akad. des Wiss., Wien, XCII (1879), 305-307.
F. 72-111 WANDALBERTUS PRUMIENSIS [Carmina] (Ms. B. de Dümmler, dans M. G., Poetae lat., II, 568-622) ; cf. Dümmler, dans Neues Archiv., IV (1879), 306-307.
F. 111-124 [Carmina et Epitaphia] « Ymnus Eugenii episcopi de sancto Dionisio. Celi cives applaudite... » [S. EUGENIUS TOLETANUS ?] (Ms. P. de Vollmer, M. G., Auct. ant., XIV, 282) ; cf. Chevalier, Repert., n° 3473 et suppl. (111-111v). — « Ymnus in festivitate sancti Lupi. Clara sanctorum meritis tropea... » ; cf. Chevalier, n° 3326 (111v-112). — « Super sepulchrum sancte Paule. Scipio quam genuit Pauli fudere parentes... » ; « In foribus spelunche. Respicis angustum precisa rupe sepulchrum... », cité par s. Jérôme, Epist. 108 ad Eustochium virginem (C. S. E. L., LV, 350-351) (112). — « Epitafium Caretenes religiose regine que condita est Lugduni in basilica sancti Micahelis. Sceptrorum columen, terre decus et jubar orbis... » (M. G., Auct. Ant., VI2, 185) (112v-113). — « Epitafium sancti Aviti. Quisquis mestificum tumuli dum cernis honorem... » (ibid., 185-186) ; cf. Delisle, dans Hist. litt., XXIX, 450 (113-113v). — « Epitafium sancti Hesicii. Presulis junctum tumuloque Aviti... » (M. G., Auct. Ant., VI2, 187-188) (113v-114). — « Epitafium sancti Pantagati. Sanctorum vitam transactis cursibus evi... » (ibid., 187) (114-114v). — « Humanos quicumque tremens sub pectore casus... » [Epitaphium Namatii episcopi] (ibid., 188-189) (114v-115). — « Quisquis lucifero sortitur munere seclum... ». [Epitaphium Silviae matris Celsi Patricii] (ibid., 189-190) (115-115v). — « Epitafium sancti Gregorii. Suscipe, terra, tuo corpus de corpore sumptum... » (ibid., 189-190) (115v-116). — « Epitafium Cedual regis. Culmen, opus, sobolem, pollentia regna triumphos... », reproduit par Bède, Hist. ecclesiastica, V. c. 7 (P. L., XCV, 238) et par Paul Diacre, De gestis Langobardorum, VI, c. 15 (ibid., 633-634) (116-116v). — « Quisquis ab occasu properas huc quisquis ab ortu... » [FORTUNATUS, Epitaphium Victoriani abbatis] (M. G., Auct. Ant., (IV1, 87) (116v). — « Epitafium Julii Aviti. Christicolas inter populos animasque sacratas... » (M. G., Auct. Ant., VI2, 191) (116v-117). S. MARTINUS DUMIENSIS, « Versus... in Basilica. Post evangelicum bis seni dogma senatus... » (117-117v) ; « Epitaphium ejusdem. Pannoniis genitus transcendens equora vasta... (117v) ; Ejusdem in refectorio. Non hic auratis ornantur prandia fulcris... » (ibid., 194-196). (117v-118). — « Epitaphium Mumnice matris sancti Augustini. Hic posuit cineres genetrix castissima prolis... » (G. B. de Rossi, Inscriptiones christ. urbis Romae, II (1888), 252-253) (118). « Epitaphium Fortunati episcopi. Ingenio clarus, sensu celer, ore suavis... » (M. G., Auct. Ant., VI2, 193) (118). — S. DAMASUS I papa : « Versus Damasi pape in laudem Pauli apostoli. Jamdudum Saulus procerum precepta secutus... » [Epigramma II] (Ihm, Anthol. Lat., suppl. I, 3-6) (118-119). — S. EUGENIUS TOLETANUS, « De Sene. Emula quid tardas mortem properare senectus... », « Epitaphium ejusdem. Gloria divitie fundi domus ampla valete... » (M. G., Auct. Ant., XIV, 281-282) ; cf. Manitius, dans Rheinisches Museum, L (1895), 642-643 (119). — « Epitaphium Nestorianis et Pelagianis. Nestoriana lues successi pelagiane... » [S. PROSPER AQUITANUS] (P. L., LI, 153-154) (119-119v). — « Conjugii dulcis hoc est commune sepulchrum... » [Epitaphium Dinamii Patricii et Eucheriae conjugis] (M. G., Auct. Ant. VI2, 194) (119v-120). — « Elpes dicta fui Sicule regionis alumna... » [Epitaphium Helpae, uxoris Boethii] (Bücheler, Ant. Lat., II2, Leipzig (1897), 683, n° 1432) (120). — « Conditor [sic] hic regum genetrix et regia conjunx... » [Epitaphium Austregildis reginae] (M. G., Auct. Ant., VI2, 191-192) (120v). — « Olim que propriis letata est Gallia regnis... » [Epitaphium Chlodomeris filii Guntchramni regis] (ibid., 192) (120v-121). — « Jungitur hic tumulo fratris germanus et almo... » [Epitaphium Chlotarii fratris Chlodomeris] (ibid., 192) (121). — « Huc rogo pauxillum veniens subsiste viator... » [Epitaphium Alchuini] (M. G., Poetae lat., I, 350-351) (121-121v). — « Nobilis et magno virtutum culmine cels E... » [Epitaphium Nicholai] (M. G., Auct. Ant., VI2, 193) (121v-122). — « Catholica, sollers, cauta, moderata, venusta... » (ibid., 193) (122). — « Cura labor meritum sumpsi pro munere honorem... » [Epitaphium Senecae] (Riese, Anthol. Lat., Leipzig I2 (1906), 138, n° 667) (122). — « Meum amice ne doleas sortem... » (G. B. de Rossi, op. cit., 268, n° 31) (122-122v). — « Hic legar, hic vivam, nec nomen inane relinquam... » (ibid., n° 32) (122v). — « Rure morans quid agam respondi pauca rogatus... » [MARTIALIS, De habitationeruris] (Riese, op. cit., I1, 98, n° 26) (122v). — « Exsul ab humano dum pellitur orbe Johannes... » [BEDA, Epigramma de Beato Johanne et ejus Apocalypsi] (P. L., XCIII, 133-134) (122v-123). — « Versus Sybille de Christo. Dabunt autem alapas Deo manibus incestis... », citation des Oracula Sibyllina contenue dans Lactance, Divin. Instit., l. VI, c. 18, traduite par S. Augustin, De civit. Dei, l. XVIII, c. 23 (C. S. E. L., XL2, 299-300) (123-123v) ; — « Judicii signum, tellus sudore madescet... » [Carmen Sybillae Erythreae] (Rzach, Oracula Sybillina, Vienne (1891), 153), cité par S. AUGUSTIN (loc. cit., 297-298) notation bénéventaine ; cf. Chevalier, n° 9876 (123v-124).
Cf. G. B. de Rossi, op. cit., II, 262-268 ; Duchesne, Historiae Franc. script., II (1739), 531-537.
F. 124-130 [THEODULFUS, Praefatio Bibliae] « Quicquid ab Hebreo stilus Atticus atque Latinus... » (Ms. F. de Dümmler, M. G., Poetae lat., I, 441, 532-540) ; cf. Delisle, dans Bibl. Ec. des chartes, XL (1879), 6-7.
F. 130-134 [Epistola ad Modoinum] « Hoc Motoine tibi Teodulfus dirigit exul... » (M. G., Poetae lat., I, 563-569).
F. 135 [Versus Catonis contra luxuriam] « Qui cupis esse bonus, qui vitam queris honestam... » (M. G., Auct. ant., XIV, 237 note).
F. 135v Poème de 19 vers : « Ut mediam solio sese dedit advolat omnis... » dont les 8 derniers, grattés, ont été remplacés au XIe s. par un vers : « Superata tellus sidera donat ». Dessin à la plume à demi effacé représentant un serpent se mordant la queue.
F. 136-136v [THEODULPHUS AURELIANENSIS ? Expositio symboli apostolorum] fragm. : « ... injurias ut nos ineffabilibus onoribus suavissime ditaret vite... — ... ex qua invisibiliter... » (Maï, Script. vet. nova collectio, IX, 391-392 ; P. L., CCXIII, 732-733).
F. 137-137v [Expositio symboli quod dicitur Athanasii] fragm. : « ... Sequitur. Qualis Pater, talis Filius, talis Spiritus sanctus. Sciendum est omnino... — ... ubique totus per divinitatis... » (Mai, op. cit., IX, 400-401 ; P. L., CCXIII, 740-741) ; cf. Burn, The Athanasian Creed, dans Texts and Studies, IV1, Cambridge (1896), p. LI-LV ; Wilmart, Cod. Reg. lat., t. I, 551-552 (cod. 231).
Provient de l'Église de Saint-Oyan (Saint-Claude, Jura), à laquelle il fut donné par le prévot Mannon (+ le 16 août 880) d'après la mention du f. 1 : « Voto bonae memoriae Mannonis liber ad sepulchrum sancti Augendi oblatus » ; cf. Delisle, Cab. des mss ., III. 260 et pl. 28, 2-3 ; Castan, dans Bibl. Ec. des chartes , L (1889), 327 ; Lindsay, Palaeogr. lat ., IV, 49. — Appartint à Petau puis à L.-E. Bigol dont les armes gravées se trouvent au verso du plat supérieur de la reliure et l'anc. cote : « Q 41 » au f. 1 ; cf. Delisle, Bibl. Bigot ., 82. — Sur un papillon collé au verso du plat supérieur de la reliure, indications bibliographiques datées du 8 juin 1877
Aemula quid tardas mortem properare senectus//...
f. 119
Caeli cives applaudite // Mundi jucundo lumini//...
f. 111
Catholica, sollers, cauta, moderata, venusta//...
f. 122
Christicolas inter populos animasque sacratas //...
f. 116v
Clara sanctorum mentis tropaea...
f. 111v
Clementiae vestrae jussis, serenissime princeps, plus volendo deserviens quam valendo...
f. 11
Conditor hic regum genetrix et regia conjux//...
f. 120v
Conjugii dulcis hoc est commune sepulchrum//...
f. 119v
Culmen, opus, subolem, pollentia regna triumphos//...
f. 116
Cura labor meritum sumpti pro munere honores//...
Dabunt autem alapas Deo manibus incestis //...
f. 123
Exsul ab humano dum pellitur orbe Johannes//...
f. 122v
Gloria divitiae fundi domus ampla, valete //...
Helpes dicta fui, Siculae regionis alumna //...
f. 120
Hic legar, hic vivam, nec nomen inane relinquam //...
Hic posuit cineres genetrix castissima prolis //...
f. 118
Hoc, Modoine, tibi Theodulfus dirigit exsul //...
f. 130
Huc rogo pauxillum veniens subsiste viator//...
f. 121
Humanos quicumque tremens sub pectore casus//...
f. 114v
Ingenio clarus, sensu celer, ore suavis//...
Jamdudum Saulus procerum praecepta secutus //...
f. 118v
Judicii signum, tellus sudore madescet//...
f. 123v
Jungitur hic tumulo fratris germanus et almo//...
Meam, amice, ne doleas sortem//...
Nestoriana lues successi Pelagianae//...
N obilis et magno virtutum culmine cels E //...
f. 121v
Non hic auratis ornantur prandia fulcris...
f. 117
Olim quae propriis laetata est Gallia regnis//...
Pannoniis genitus transcendens equora vasta //...
f. 117v
Post evangelicum bis seni dogma senatus //...
Praesulis junctum tumuloque Aviti //...
f. 113v
Prima dies lux est terris mox una tenebris //...
f. 11v
Primus in orbe dies lucis primordia sumpsit //...
f. 28v
Principis insignem faciem visurae libellae //...
Qui centum quondam terrae vertebat aratris...
f. 30v
Qui cupis esse bonus, qui vitam quaeris honestam //...
f. 135
Quidquid ab Hebraeo stilus Atticus atque latinus //...
f. 124
Quisquis ab occasu properas huc quisquis ab ortu //...
Quisquis Lucifero sortitur munere saeclum //...
f. 115
Quisquis maestificum tumuli dum cernis honorem //...
f. 113
Respicis augustum praecisa rupe sepulcrum // Hospitium...
f. 112
Rex aeterne Deus, auctor rectorque serenus //...
f. 24v
Rure morans quid agam respondi pauca rogatus //...
Sanctorum vitam transactis cursibus aevi //...
f. 114
Sceptrorum columen, terrae decus et jubar orbis //...
f. 112v
Sciendum est omnino quod qualitas de Deo proprie non dicitur...
f. 137
Scipio quam genuit Pauli fudere parentes //...
Superata tellus sidera donat...
f. 135v
Suscipe, terra, tuo corpus de corpore sumptum //...
f. 115v
Ut mediam solio sese dedit advolat omnis //...
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF