Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3454

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q382851

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • F. 1-4v, 9-38v, 41-44v Florilège constitué d'extraits des Pères et de textes canoniques. Le texte doit se lire : ff. 1-4v, 9-15v, 24-24v, 16-23v, 43-44v, 25-32v, 36-36v, 33-35v, 37-38v, 41-42.

    F. 1-2 [ADSO, DERVENSIS abbas] « De adventu Antichristi. Incipit epistola cujusdam auctoris. Descriptio cujusdam sapientis breviter de divinis codicibus excepta ad reginam Girbergam... de Antichristo... In primo proferendum est... — ... esse prefixit » (P. L., XL, 1131-1134 ; E. Sackur, Sibyllinische Texte und Forschungen, Halle, 1898, 105-113), texte plus développé, avec interpolation au f. 1 : « De tribu enim Dan venire... — ... cre[den]do fideliter Christum » [S. ISIDORUS HISPALENSIS, Quaestiones in Genesim, c. 31] (P. L., LXXXIII, 282-283).

    F. 2-4v, 9-15v, 24-24v, 16-22 Extraits des Pères, et notes théologiques. « Narravit abbas Daniel... — ... cum gaudio » [Vitae Patrum, V. Verba Seniorum, extraits] (P. L., LXXIII, 978-980) (2). — « Moyses quip[p]e ait. Sument de sanguine agni... — ... ipse quem amamus, Jhesus Christus... » ; « Quod ante passionem dixit... Si exaltatus fuero... » [S. GREGORIUS MAGNUS, Hom. XXII in Ev., extraits] (P. L., LXXVI, 1178-1181 et 1177) (2-2v). — Fragment, incomplet du début : « ... [quanto] humilior fueris, tanto plus sequitur te altitudo glorie... — ... ubi nobis nocere posset » (3-3v). — « Si nolumus timere in tranquillitate, timeamus atritti percussionibus ejus venturum judicium... — ... de quibus nos redemit ipse, qui vivit... » ; cf. ms. Latin 3007, f. 40-42, qui contient une partie de ce texte, avec la mention : « tractum est de s. Gregorio » (3v-4v). — « In expositione hujus evangelii, Cum turba plurima. In ea porticu... — ... esse valeatis » [S. GREGORIUS MAGNUS, Hom. XV in Ev., extraits] (P. L., LXXVI, 1133-1134) (4v). — « De crimine cuidam modo illato... Cum omnibus bonis suis... — ... atque magistri » [Vitae Patrum, I, Vita s. Joannis Elemosynarii, c 46 extrait] (P. L., LXXIII, 376-378) (4v, 9) ; — « Aliud autem... — ... longius claruit » (ibid., c. 51, 380-382) (9-9v) ; — « Senex quidam... — ... faciet cordium » (ibid., c. 35, 369-372) (9v-10). — BEDA VENERABILIS. « Ex libro Bede presbyteri de natura rerum... » (titre en marge), « Aer est omne... — ... Caspii maris hora » (P. L., XC, 244-268, passim) (10-11). — Courts extraits concernant la discipline ecclésiastique et la liturgie : « Augustinus in libro de bono conjugali... » ; « Gloriosus papa Silvester... Diacones [sic] primus fecit dalmaticis uti... » (11-11v) ; « Quos oportet ad sacrum ordinem accedere... Canones et decreta s. Zosimi pape... » (11v) ; « ... De sacramentis Aecclesie... Oportet ut sequens sermo exponat... ritum sacerdotalem... » (11v-12) ; « De noticia resurrectionis preterite et future Domini. De matutinorum antiquitate David propheta testis est... » (12) ; « Quali tempore sacras ordinationes oporteat fieri. Decreta b. Gelasii papae ita testantur... » (12) ; « De penitentia » (12) ; « De satisfa[c]tione et reconciliatione penitencium » (12-12v) ; « Quali tempore pen[i]tencium reconciliatio fieri debeat. Ostendunt decreta s. Innocentii pape... » (12v) ; « De quadragesima » (12v) ; « De cena Domini » (12v) ; « De expositione dominice Crucis » (12v) ; Du temps pascal : « Notandum est quod apud Hieronimum legimus... » (12v-13) ; « Notandum est quod Felix papa... primus legitur constituisse supra memorias martirum missas celebrari... » (13) ; Note sur s. Hilaire et s. Ambroise, auteurs d'hymnes (13) ; « De symboli institucione » (13) ; « De imperitis divinorum preceptorum ignaris » (13-13v) ; etc. — « Dilucidatio capitis et corporis b. Johannis Baptiste precursoris Domini... S. Johannes Baptista in quodam castello Arabie... — ... ad usus monacorum » [Translatio capitis Johannis Baptistae Angeriacum] ; cf. Bibl. hag. lat., n° 4293-4297, version abrégée (13v-14). — Extraits de s. Grégoire, s. Augustin (14). — « Incipit libellus a Germano patriarcha Co[n]stantinopolitano editus in laude s. Marie perpetue virginis. In diebus Theodosii... — ... Grecie tocius ecclesias » (G. Meersseman, Der Hymnos Akathistos im Abendland, I, 11, 101) (14-14v). — « Exceptum de vita s. Basilii, Anphylogio episcopo refferente, qualiter se sancta Dei Genitrix vindicaverit de apostata Juliano. In illo tempore Julianus... — ... ministracioni » ; cf. A. Poncelet, dans Analecta Bollandiana, XXI (1902), n° 803 ; A. Mussafia, Studien zu den mittelalterlichen Marienlegenden, I, 32 (14v-15). — Extraits de s. Augustin et de s. Grégoire le Grand (15-15v). — [HAIMO AUTISSIODORENSIS, In Apocal.] extraits, mêlés à des extraits patristiques, incomplet du début : « ... et Jacob in persona illius loquitur Jude... — ... quicquid enim cogitatum » (P. L., CXVII, 1009, 1204-1205) (24-24v) ; « ... fuerit ab aliquo... Fundamenta civitatis, id est, Ecclesie... — ... Et videbunt faciem ejus... Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt » (ibid., 1205-1208, 965, 999-1000, 1201-1202, 1210, 1214, passim et avec variantes) (16-17v). — « Liber sancti Patris Tobie... — ... in terra vivencium. Explicit liber Tobie » [BEDA VENERABILIS, In Tobiam] (P. L., XCI, 923-938) (18-20v). — « Nulla ars presumitur doceri... — ... prudentiam non relinquant » [S. GREGORIUS MAGNUS, Regula pastoralis I, I-II, 7 extraits] (P. L., LXXVII, 14-41, passim) (20v-21). — « De parjurio, Gregorius [VII]. Pervenit ad nos te... Henricum Leodiensem episcopum... — ... insequantur » ; Jaffé-L., n° 5153 (21). — « Augustinus ad Severum episcopum Milevitinum, epistola secunda. Inter cetera ut rogaveras a patre nostro Ambrosio... — ... necessitatis extorsit », apocryphe ; fragments probablement extraits de la Caesaraugustana, VI, 23 et 2 (21-21v). — Sentences et dictons (21v). — « Penitenciale de omnibus pecatis. Si quis hominem occiderit sponte... — ... cum elemosina redeat », attribué à Fulbert de Chartres dans le ms. Londres, Brit. mus. Arundel 174, f. 134 (Schmitz, Die Bussbücher, 1885, I, 773-774) (21v) ; — « Ex Niceno concilio. Presbiter, si uxorem acceperit... — ... qui alterius uxorem fricaverit III p. » ; cf. Pénitentiel d'Halitgaire de Cambrai, ibid., 730 (21v-22). — « De conjugatis et viduis », comment. de I Cor. VII, 2 : « Loquitur apostolus Paulus Corinthiis : Propter fornicationem... — ... que mundi sunt » (22).

    F. 22v-23 Notes de comput : « De adventu Domini inveniendo... Notum sit omnibus... » (P. L., XC, 717) ; cf.A. Cordoliani, dans Hispania sacra, V (1952), 127, n° 16 (22v) ; « Incipit compotus apud latinos, Januarius, augustus et december III non... » (P. L., CXXIX, 1281-1283) (22v-23). — XIIe s.

    F. 23v, 43-44 Calendrier, probablement à l'usage du diocèse de Saintes : s. Eutrope, 30 avril ; translation des ss. Eutrope et Léonce, 14 octobre ; une addition, f. 43v, mentionne : « ob. R. Sanctonensis ? episcopus » [Ramnulfus, 1083-1107 ? Raynaldus, 1113-1117 ?] à la fin, f. 44, vers mnémoniques : « Jani prima dies et septima fine minatur//... — ... Sic duodena vigil et septima dena decembris » ; cf. Walther, Initia carminum, n° 9771 ; « Altitonans Dominus, divina gerens bonus extat // Gratuito celi fere aurea dona fideli » ; cf. ibid., n° 869 ; — XIIe s.

    F. 44v « Incipiunt dicta b. Jheronimi de fine seculi hujus » [Ps. HIERONYMUS, de signis judicii] : « Jeronimus quatuor [sic pro : in] annalibus Hebreorum de XV signis XV dierum diem judicii precedencium scripsit. Signum primi diei... — ... cum mortuis antea. Finis. Id est dies judicii » ; cf. P. L., XCIV, 555, rédaction différente. — Sentences brèves et centons : « Anima pro diversis actibus propria nomina sortitur... — ... cum discernit, intellectus appellatur » ; « Ade proviso Dominus Deus in paradiso... » ; « Si cecus cecum conducat... » ; « Si prescirentur que fata quibusque minentur // Multa timerentur que non metuenda videntur » (J. Werner, Latein. Sprichwörter, Heidelberg, 1912, 91 n° 94, Boutemy, dans Rev. belge phil. hist., XVII (1938), 738). — Addition XIIe s.

    F. 25-32v Cahier mutilé. Suite du Florilège. « Hec miracula scripsit b. Gregorius Turonice metropolis archiepiscopus, jussu atque rogatu agii Germani Sancte matris Ecclesie Parisiorum presulis in vita b. Maurilii Andegavensis archimandrite. Andegavensis territorii... — ... ulterius presumpsit » [Excerpta e vita s. Maurilii Andegavensis episcopi, Fortunato et Gregorio Turonensi adscripta, c. 5 et 12-15] (P. L., LXXXVIII, 563 sqq. ; M. G. H. Auctois Antrequissimi, IV, 2, XXIX, 87, 92-95) ; cf. Cod. hag., I, 232 (25-26). — Deux sentences brèves : « Dominus per prophetam loquitur... Angelus Domini... » (26). — « Hec Vitografus in vita b. Fursei abbatis... Et dixit unus ex demonibus... — ... demonia effugabat, pauperes recrecreabat » [Excerpta e vita s. Fursei] (W. W. Heist, Vitae Sanctorum Hiberniae ex codice olim Salmanticensi nunc Bruxellensi, Bruxelles, 1965, 41-42 et 47-48) ; cf. Cod. hag., ibid. (26-27). — « Hec Vitographus in vita b. Abrahe sacerdotis atque reclusi... Volo autem, dilectissimi... — ... institutum complevit, prestante... » [Vita s. Mariae meretricis neptae s. Abrahae eremitae], texte mutilé, incomplet de la fin (P. L., LXXIII, 651-658, avec variantes) ; cf. Cod. hag., ibid. ; A. Wilmart, dans Rev. bénéd., L (1938), 242 (27-28v). — « Hec in vita b. Gregorii Turonice metropolis archiepiscopi Odo Clugniacensis abbas... : Sic infit[sic pro : infra] sexdecim annos... — ... illuxit nobis » (P. L., LXXI, 126-127) (28v-29). — « Incipit Gesta Ihesu Christi... que imperator magnus Teodosius repperit in Jherusalem [Gesta Pilati ; Evangelii Nicomedi pars II, c. 1-6 incomplet]. Factum est in anno quinto decimo imperii Tiberii... Igitur Annas et Caïphas et Sobua, Dathan, Gamaliel... — ... vidisse eum cum discipulis ejus in Monte Oliveti ascendente[m in] celum » (Thilo, Codex apocryphus, I, 495-665) ; cf. Stegmüller, Repertorium biblicum, I, 149 n° 179, 11 (29-32) ; « Exurgens autem Joseph dixit ad Annam et Caipham... — ... libertatem pristinam ... » (éd. cit., 667-725 ; Tischendorf, Evangelia apocrypha, 2e éd., Leipzig, 1876, 389-400) ; cf. Stegmüller, op. cit., 150-151, nos 179, 18 et 19 (32-32v).

    F. 36-36v, 33-33v Suite du florilège patristique. [S. HIERONYMUS, Vita s. Pauli eremitae] incomplet du début : « [nonagenarius] in alia solitudine Antonius moraretur... — ... sancti corporis oneri senile » (36-36v) ; « ...curvavit humeros... — ... quam regum purpuras cum regnis suis » (33) (P. L., XXIII, 22-30). — « In primo libro Vitas Pastrum [sic] refert b. Gregorius... Quidam pater familias... — ... multos autem preces vivencium... » [BEDA VENERABILIS, Historia ecclesiastica, V, 12 incomplet] (C. Plummer, I, 303-308) (33-33v).

    F. 34-35v Extraits des Pères, textes canoniques et sentences diverses parmi lesquelles : « Aug. de nupciis et concupiscentia... » ; « Notandum quod II sunt comestiones, una sacramentalis, alia spiritualis... » ; « Nota duobus modis fides dicitur... » ; « Quid [significat] quod in Genesi scriptum est. Omnis qui occiderit Caym... » (34-34v) ; « Oratio cordis est, non labiorum... » ; « De ordine misse et a quibus statutum sit. Stephanus papa... »(34v-35) ; « Augustinus in Decalogi expositione... » ; « S. Maximus in historia mistica... » (35). — Début XIIe s.

    F. 35v Centon : « Femina sum Zosima, scelerum molimine prima... », en partie gratté. — « Incipiunt Decreta Bernardi episcopi Xant[onensis] (1141-1166). Statuimus ut presbiteri cappellani ante nos... — ... non habeat » (J. Leclercq, dans Revue du M. A. lat., II (1946), 168, d'après ce ms.). — Addition du milieu du XIIe s. — « Ex Decretis Igini pape IIII capitulo. Si motum fuerit altare... — ... reformanda est » [IVO CARNOTENSIS, Epistola LXXX, fragment] (P. L., CLXII, 101-102) (35v). — Début XIIe s.

    F. 37-38v, 41-42 Textes de droit canon. [BURCHARDUS WORMATENSIS, Decretum] Tables du l. I, incomplet du début, du l. II et du l. III, avec variantes considérables : « Confectio chrismatis per singulos annos est agenda... — ... De episcopis in aliena provincia possessionem habentibus. Expliciunt capitula primi libri » (37) ; — « Incipiunt capitula libri Decretorum. De ordinatione episcoporum... — ... ut pro clerico in bello... mortuo oblatio neque oratio fiat. Expliciunt capitula libri secundi » (37-37v) ; — « Incipiunt tercii. Ut nullus ecclesiam edificet... — ... Qualiter agatur in ecclesia sinodus. Expliciunt capitula » (37v-38) ; cf. P. L., CXL, 546-550, 617-624, 665-674. — Extraits de Burchard de Worms, de la Dacheriana et des Faux Capitulaires : [De observanda mensa Christi] « Observandum est in mensa Christi... — ... Presbiteri cum sacras adnuntiant populis festivitates... servare moneant » [BURCHARDUS, L. III, 97, 98 ; IV, 72, 75, 76, 77, 80 ; V, 24 ; III, 121 ; Conc. Bracar. II, c. 2 (Bruns, II, 40) ; BURCHARDUS, L. XI, 56, 57, 59, 61, 76 ; XIII, 4, 6, 7, 10, 12, 16] (38-38v) ; « Si venerit fames, pestilentia... — ... Decimas Deo et sacerdotibus Dei dandas... communione privetur » [BURCHARDUS, L. XIII, 18, 20, 21 ; BENEDICTUS DIACONUS, L. III, 302, 379 ; II, 203, 233 ; I, 156, 371, 174, 398 ; II, 61, 77, 83 ; BURCHARDUS, L. IX, 4, 6 ; Conc. Laod., c. 53 ; Conc. Carthag., IV, 48 ; BURCHARDUS, L. XI, 66 ; II, 172, 165 ; BENEDICTUS DIACONUS, I, 53 ; MARTINUS BRACARENSIS, c. 77 ; BURCHARDUS, L. XIX, 56, 28 ; III, 231, 132, 133] (41-42) ; cf. P. L., CXL, passim ; Baluze, Cap. reg. Francor., Paris, 1677, I, 821-1132, passim. — Début XIIe s.

    F. 1-2. Version courte du traité d'Adson (ms. F de l'éd. D. Verhelst, C.C.C.M., XLV, 1976, 43-49) ; cf. ibid., 37.

    F. 3-3v. [S. ISIDORUS HISPALENSIS, Synonyma, L. II, abbreviatio] ; cf. P.L., LXXXIII, 850A-867B passim.

    F. 4v, 9-10v. [LEONTIUS NEAPOLITANUS, Cyprorum ep. ] ; cf. P.L., LXXIII, loc. cit.

    F. 21v. « Penitentiale... » ; cf. P.L., CXLI, 339.

    F. 25-26. [ARCHANALDUS (?)] Excerpta e vita s. Maurilii ; cf. Bibl. hag. lat., n° 5731.

    F. 44v. [S. PETRUS DAMIANUS, Signa praecedentia judicii diem ex s. Hieronymi sententia] (P.L., CXLV, 840-842 var.) ; cf. add. du ms. Latin 2860, f. 54v.


    F. 5-8v, 12bis-12v Deux cahiers de petit format intercalés entre les ff. 4 et 9 et les ff. 12 et 13. Notes et questions théologiques, plusieurs sans doute extraites d'une glose sur les Sentences. « Fuit in Egypto vir disertissimus, nomine Sirohines [sic]... — ... sive ab [agendo, juxta Servium] » (Mythographus tertius, prooemium, fragment incomplet, éd. G. H. Bode, Scriptores rerum mythicarum, Cellis, 1834, I, 152-153) (5) ; — [De peccato et poenitentia] « Filii Israel exierunt de Babilone... — ... pena inju[n]cta a sacerdote » (5) ; — « De relaxationibus que solent fieri a domino papa vel ab episcopis simplicibus, queritur ad quid valeant et quibus. Dicit m. P. Pictavensis... — ... sed ut depuretur » (5v) ; — « Queritur de generali resurectione, utrum naturalis vel miraculosa... — ... a natura et a Deo » (6) ; — « De pueris qui moriuntur inbaptizati... — .... quam non esse » (6v) ; — [De sacramento eucharistiae] « In Levitico legitur quod panis decoctus in sartagine... — ... coassociari triumphanti » (7v-8) ; — [De juramento] « Cum tripplex sit juramentum... — ... teneretur ad licitum » (8) ; — « De predestinatione. Est autem predestinatio... — ... istum talia facturum » (8v) ; — « Queritur utrum idem predicetur his propositionibus : Pater diligit Filium... — ... est ibi operaturum » (12bis) ; — « Est unitas collectionis... dicit M. P. quod si nomina... — ... tamen unus denarius » (12bisv) ; — « Queritur utrum opus sit bonum vel malum quod non fit ex voluntate... — ... quod bene concedimus » (12bisv-123) ; — « Dilige Dominum Deum tuum... Hoc multis modis exponitur... — ... ad Deum referre » (123v) ; — « De elemosina. Quanto aliqua magis sunt indebita... — ... benedictionem vel elemosinam » (124v) ; — « Queritur utrum bonum sit bono contrarium... — ... qui hoc compellet » (125) ; — [De sacramento eucharistiae] « Sacramentum est invisibilis gratie visibile signum... — ... demonstratur corpus » (125), « et dicunt isti quod si tunc contingat sacerdotem mori... — ... non est concedendum » (124), avec renvoi du scribe au bas du f. 125. — « De raptu Pauli. Scio hujusmodi hominem raptum... Hoc multis modis exponitur... — ... rapi posset » (125v).


    F. 39-39v, 40-40v Premier et dernier feuillets d'un cahier. Formulaire de lettres, d'une main de la fin du XIIe s. « Si vero calumpniosa urgeat improbitas honestius decrevit pro viribus inju riam relidere quam nova servitute libertatem Ecclesie pessumdare... — ... Rei dilecte diu tenetur memoria... in largicionem munifica... » (39-39v) ; « ... terram machinatur alterius pesumdare [sic] ... Dolens oculus ex remedio cujus efficatiam cognoveris est curandus... — ... Habet quisque quod sue fidei comittatur [sic] fideliter... » ; réclame : « Conservare » (40-40v) ; cf. J. Leclercq, dans Revue du M. A. lat., II (1946), 70 n° 29.


    F. 45-48 Questions de grammaire spéculative, en deux parties. 1°, avec exemples scolaires : « Hic incipit Lucanus. Hoc verbum, incipit, significat actionem vel passionem... — ... S[ortes] scit se currere... videtur id transire » (45-46v) ; — 2° , avec exemples tirés de la Bible : « Sit nomen Domini benedictum... Queratur cujus modi sit hoc verbum : sit ... — ... O admirabile comercium... quando absolute ponitur, ut hic » (47v-48).


    F. 49-56v Textes de droit canon. F. 49-52v. [BERNARDUS PAPIENSIS, Summa de matrimonio] ???tit. I à XX, incomplète] : « [C]ogit me dilectionis vestre prerogativa nobilis... — ... per carnis copulam » (Kuntsmann, dans Archiv für hathol. Kirchenrecht, VI (1861), 223-256).

    F. 53-53v, 55v WILLELMUS DE LONGO CAMPO, Practica legum. « Incipit practica legum et decretorum edita a magistro W. de Longo Campo. [J]uris scientia res quidem sanctissima est... — ... potest perpendi » (53-53v) ; « Quod presentialiter non supplicavit ille... — ... in cujus locum successit delicto » (55v) (Caillemer, dans Mém. Acad. nat. des sciences... de Caen, 1883, 197-226, éd. corrigée et complétée par G. Fransen et P. Legendre, dans Rev. hist. de droit, XLIV (1966), 115-118).

    F. 54-55v [Quaestiones in Decretum et Decretales] « Quidam sacerdos habebat ecclesiam, supplicavit archidiaconum... — ... per majorem poterit amoveri, ut habetur C. XII, q. II, Monemus [c. 18] » ; — « Fornicatio alia corporalis, alia spiritualis... — ... in apostasia » ; — « Primo scire debemus quid sit jus scriptum... — ... quibus permissum est condere jura » (54) ; — « Parrochitani [sic] cujusdam ecclesie accesserunt ad episcopum suum, petentes ut in ecclesia sua sacerdotem institueret... — ... vel utilitatis plurimorum ut C. VII q. I, Mutationes Scias, frater [c. 34 et 35] », suivi d'une note brève : « Restitutio est tocius status redintegratio... — ... qui fidei habet virtutem ut XXII q. II, Nullus [?]» (54v) ; — « Primo quesitum de illo c. quod est XXXI q. ult., Si qui parentes [q. 3 c. I]... — ... ad reddendum debitum, contra XXXIII q. [V], Hec imago [c. 13]... » (55) ; — « Quidam clericus habens ecclesiam instituit in ea vicarium... — ... probato crimine poterit amovere » ; — « Quedam, mortuo viro suo nupsit alii de alia parrochia... — ... ut dicit regula juris : Quicquid » (55) ; — « Abbas quidam, vacante quadam capella monasterii, inconsulto capitulo instituit in ea clericum... — ... privilegium enim amittere etc. ut C. XXI q. III » (55) ; — « Queritur an jus patronatus possit vendi. Videtur argumentum illius decretalis, sub titulo : De jure patronatus cum seculum [Comp. Ia. III 33]... — ... et postea presentat » (55v) ; — « Queritur si episcopus solus noverit quem excommunicatum an debeat eum vitare in publico... — ... de quo XXIII q. IIII, Quid crudele [c. 44] » (55v).

    F. 56-56v Fragments d'une somme sur le Décret de Gratien. Prologue : « [H]ujus canonici juris scientiam exquisituri, retia latius expandamus... — ... tertiam consecrationis » (56) ; [C. 27] « [Q]uidam votum etc. Juxta duo genera hominum... — ... sine sacremento » (56) ; [C. 1] « [T]ria sunt circa que ecclesiastice religionis conditio versatur... — ... debet deponi ut I q. I, Si quis episcopus [c. 8] » (56-56v). Texte à rapprocher de la Somme de Rufin ; cf. Die Summa Decretorum des Magister Rufinus, éd. H. Singer, Paderbon 1902, 196-200 et 429-435 ; Kuttner, Repertorium, 131-132.

    F. 56v Questions sur le Décret : « Queritur an dominus precipiat homini facere illicitum... — ... Item queritur an spadones possint contrahere. Responsio : Nequaquam » ; — « Queritur utrum prestationes decimarum sint prediales an personales... — ... non legimus quod levite levitis decimas darent ».


    F. 162-162v, 57-60v, 165-165v Fragments mal reliés d'un ms. dont une autre partie se trouve dans le ms. Latin 3572. [S. BERNARDUS, In adventu Domini I] « [H]odie, fratres, celebramus Adventus initium... — ... falsitas comprehendi » (162-162v) ; suite dans le ms. Latin 3572, f. 25-25v ; fin : « [virgo] concipiet et pariet filium... — ... processerit » (57) (Gsell-Janauschek, Xenia Bernardina, I, 1, Vienne, 1891, 3-6, 6-10) ; — [In Adventu II] « [A]udivimus suadentem regi Achat [sic] Ysayam... » (ibid., 11-14) (57-58) ; — [In Adventu III] « [I]n adventu Domini... — ... arbitretur » (ibid., 15-20) (58-59v) ; — [In nativitate Domini] « [G]randis quidem est... — ... fortassis... » (ibid., 114-119) (59v-60v) ; fin dans le ms. Latin 3572, f. 34, et début du sermon I in Epiphania : « Apparuit benignitas... », f. 34-34v, dont la suite se trouve dans ce ms., f. 165-165v : « [Domine] ne in furore tuo... Ut enim scires... — ... jam latere non potest qui tam... », incomplet de la fin (ibid., 154-157).


    F. 61-68v [Casus Decretalium], fragment. Comp. Ia. III 9, 7, jusqu'à V3, 1 « ... contra clericum, quo audito, episcopus suus... Non liceat [III 3, 8] nisi in casibus qui solent dici VII, q. I... — ... Veniens [V 9, 1] Cum quedam mulier filium a quodam suscepisset... suscipiens seriem rei humiliter... » incomplet ; à rapprocher de la Summa Decretalium de Bernard de Pavie ; cf. éd. partielle E. Laspeyres, Bernardi Papiensis Summa Decretalium, Ratisbonne, 1860, appendice IV, 337-338.


    F. 69, 70v De fallaciis. « Ut ait Aristotiles, quinque sunt mete ad quarum aliquam opponens intendit ducere respondentem... — ... ergo Socrates est albus. Finiunt fallacie ».

    F. 70v Sophismata. « Possibile est te male respondere... Item, aliud sophisma ; ponatur a et b esse nomina diversorum... — ... non valet illatio ».

    F. 71-73 Textes de logique, incomplet du début : « [quandoque dicti ad dictum] quandoque atributi ad atributum, quandoque atributi ad dictum... Dicti ad dictum, ut hic : Si homo est, animal est... — ... non est nisi falsa » (71-71v) ; « Sequitur de hac dictione : an, que duo habet significationes... — ... ergo potest referri ad totum » (71v-73).

    F. 73-73v Sermon pour l'Épiphanie : « [V]adam ad montem mirre et ad collem turis. Non est alienum, viri fratres, ab hac sollempnitate principium quod audistis... — ... Respexit Dominus humilitatem ancille sue... », semble inachevé.

    F. 73v-74 Textes de logique : « Orationum [corr. pro : Arationum], que evidentem habent necessitatem, alia localis, alia complexionalis... — ... per conversionem medie simpliciter, et ista sufficiant ».

    F. 74v-75v Début d'un commentaire de logique : « De distributionibus dicturi, primo videamus quid sit distributio... — ... et ita non sunt contradictorie ».

    F. 76-76v Sermon : « Ego sum via, veritas et vita. Hodie completum est quod legitur in Joele dicente... — ... fisicus dolor est continuorum divisio, etc. ».


    F. 78-101v Sermons et florilège théologique. F. 78-85v. [INNOCENTIUS III papa] Épître dédicatoire : « Episcopus servus servorum Dei, dilecto filio Arnaldo, abbati Cisterciensi... Propheta docet... — ... commendatum » (P. L., CCXVII, 309-312) (78) ; — Sermones de tempore, I (ibid., 313-320) (78-79) ; — II (ibid., 319-324) (79-79v) ; — IV (ibid., 327-334) (79v-80) ; — V (ibid., 334-338) (80-80v) ; — VII (ibid., 341-346) (80v-81) ; — VI (ibid., 337-342) (81-81v) ; — de sanctis, I (ibid., 451-456) (81v-82v) ; — II (ibid., 455-460) (82v-83) ; — III (ibid., 459-466) (83-83v) ; — IV (ibid., 465-470) (83v-84v) ; — VIII (ibid., 483-490) (84v-85) ; — de tempore, VIII, jusqu'à : « sanam doctrinam et bona opera exibent... » (ibid., 345-349) (85-85v), incomplet de la fin.

    F. 86 Sermon, incomplet du début : « ... cum venerit Filius hominis sedens... — ... docet ille qui illuminabit abscondita et manifestabit cordium ... ».

    F. 86-89 [INNOCENTIUS III papa] Sermones de tempore, XXVII (ibid., 433-438) (86-87v) ; — XXVIII (ibid., 437-442) (87v) ; — de sanctis, XXVII (ibid., 575-582) (87v-88v) ; — XXVIII (ibid., 581-586) (88v-89).

    F. 89-89v Sermon « III post oct. Pasce », titre indiqué en marge [INNOCENTIUS III papa ?], « Omne datum ob[timum] et omne donum perfectum... Verba sunt Jacobi contra superbiam loquentis... ».

    F. 89v-92v [INNOCENTIUS III papa] Sermones de tempore, XXII (ibid., 409-414) (89v-90) ; — XXV (ibid., 421-428) (90-91) ; — XXIII (ibid., 415-418) (91-91v) ; — XXIV (ibid., 419-422) (91v-92) ; — IX (ibid., 351-354) (92) ; — X, jusqu'à : « sed otiosius in foro » (ibid., 353-356) (92-92v).

    F. 92v-93 [INNOCENTIUS III papa ?] Sermo. « Quid tibi vis faciam ? Domine, ut videam. Solet sepe contingere quod quando que aliquis magnus princeps... ».

    F. 93-94 [INNOCENTIUS III papa] Sermones de tempore, XVIII (ibid., 393-398) (93-93v) ; — de sanctis, XXIII, jusqu'à : « Diligebat Jhesus Martam et Mariam sororem ejus et Lazarum. Flevit ... », incomplet par lacune matérielle (ibid., 557-561) (93v) ; — XIV, début seulement, jusqu'à : « ... ipso dicente » (ibid., 521) (94).

    F. 94-97v Recueil d'extraits des Pères, en particulier de s. Grégoire le Grand, Moralia in Job, parfois précédés de : « G. », et sentences brèves : « Job. Deus non proiciet simplicem... Malignis Deus manum non porriget... — ... Circa spiritum immundum tria dicuntur esse : egressus, progressus, regressus... sicut canis revertamur ad vomitum... », incomplet par lacune matérielle.

    F. 98-101v [INNOCENTIUS III papa] Sermones communes, XII (P. L., CCXVII, 645-650), le début emprunté au sermo XVIII de sanctis, avec variantes (ibid., 539) (98) ; — V (ibid., 613-618) (98-98v) ; — de tempore, XIX (ibid., 397-400) (98v-99) ; — Sermones communes, IV, incomplet de la fin, jusqu'à : « ... penitus deleverunt... » (ibid., 609-614) (99-99v) ; — II (ibid., 601-606) (99v-100) ; — III (ibid., 605-610) (100-100v) ; — de sanctis, XXIX (ibid., 585-588) (100v-101v).

    F. 101v [ALANUS DE INSULIS] « Dominica Olivarum [sic] » (en marge), « Ite in castellum quod contra vos [est]. Rex celi et terre... » ; cf. ms. NAL 335, f. 105v-107 ; à la suite, notes : « Civitas est materialis Israel quam peregrini solent petere... », incomplet de la fin : «... quia quando... » (101v). Ce texte se termine dans la marge inférieure du f. 94 : « Quia quando aliquis acusat... — ... civitatem Dei ».

    F. 101bisv Suite des notes brèves : « G. Potestas, cum percipitur non ex libidine est amanda... »

    F. 102-116v [PETRUS DE ROSSIACO, cancellarius Carnotensis, Manuale de mysteriis Ecclesiae,] rédaction brève, avec quelques lacunes, sans rubriques. « [F]rumentum desiderat nubes... Per frumentum simplices qui sunt in Ecclesia intelliguntur... — ... quia quod David prophetavit, apostolus predicavit » ; cf. ms. Latin 14859, f. 288-303v ; 14923, f. 144-169.

    F. 117-118 Sermon : « [J]erusalem, surge et sta in excelso... Rex quidam fuit in Israel, qui cum adhuc esset adolescens... ».

    F. 118 Notes brèves et extraits : « Sicut viridis erba crescit infra aquam, sic libidinis vicium... ».


    F. 120-139 Gloses sur le Décret de Gratien, avec les sigles : Bar : Bazianus, Gan : Gandulfus et Car : Cardinalis. Deux fragments. « Sequitur secunda questio, etc. in tribus etc., id est cum tribus ut illud... — ... infra XXIII q. IIII, Ipsa pie[tas] [c. 24] », incomplet du début et de la fin [C. 1. à C. 3 q. 4] (120-128v) ; — « [P]lacuit omnibus etc. ab omnibus discrepet, etc. et supra II q. VII, Laicos [c. 5]. Si hereticus [c. 26]... — ... infra Lombar. de eo qui mulierem vel servum... » [C. 16 à C. 20] (129-139) ; cf. Fr. von Schulte, dans Denkschriften der Akad. der Wiss. Wien, XXI (1872), 46-51, 52-55, 56-64 (éd. de quelques fragments).


    F. 140-147v [GAUFRIDUS BABIO] Sermones. « Dicite pusillanimes... Ante adventum Domini... » (P. L., CLXXI, 343-347, sous le nom d'Hildebert de Lavardin) ; cf. J.-P. Bonnes, dans Rev. bénéd., LVI (1946), 200, n° 1 de la liste des sermons (140-141v) ; — « Sermo de adventu Domini. Sanctam ac desiderabilem... », emprunté à S. Césaire d'Arles, sermon 188 (G. Morin, 726-729) ; cf. J.-P. Bonnes, op. cit., 180 et 200, n° 2 (141v-142) ; — « De nativitate Domini. Apparuit benignitas... Adquisierat sibi... » (P. L., CLXXI, 390-394) ; cf. Bonnes, op. cit., n° 3 (142-144) ; — « Sermo de s. Stephano. Diligite inimicos... Dominus ac redemptor... » (ibid., 720-723) ; cf. Bonnes, op. cit., n° 4 (144-145) ; — « Sermo de s. Johanne. Vulpes foveas habent... De impietate hominum... » (ibid., 728-731) ; cf. Bonnes, op. cit., n° 5 (145-146) ; — « De epiphania Domini. Cum natus esset... Cum creator omnium... » (ibid., 413-416) ; cf. Bonnes, op. cit., n° 6 (146-147v) ; — « De die dominica. Cum descendisset Jhesus... Quando Christus, fratres karissimi... — ... velle quia voluntatem... » (ibid., 416) ; cf. Bonnes, op. cit., n° 7, début seul (147v). La suite des sermons se trouve dans le ms. Latin 3804A, f. 1-9v.

    F. 140-147v. Ajouter sur deux autres cahiers du même ms. primitif ; cf. le ms. Latin 3572, 2


    F. 148-154v Fragments d'un commentaire de l'Isagoge de Porphyre selon la traduction et le second commentaire de Boèce ; cf. Boetius, In Isagogen Porphyrii commenta, dans C.S.E.L., XLVIII, 171 sqq., passim. « Videtur autem nec genus, etc. Finito prohemio sequitur tractatus in quo sunt due partes... Aliter autem rursus dicitur genus, etc. Hic secunda pars prime partis... — ... determinat autem generalissimum, ita etc. Determinatis illis habitudinibus... ergo est sic quod non potest... », incomplet (148-151) ; — « Proprium vero quadrifariam, etc. Hic incipit quarta pars tractatus in quo tractat de quarto universali quod est proprium... Accidens est quod adest et abest, etc. Hic incipit Vta pars et ultima prime partis tractatus... — ... non cum species habere opositionem, verbi gratia », incomplet (152-154). — Fragment de logique : « Intendentes enucleare de propositionum conversione, videamus... — ... modo suponit ». Addition d'une autre main cursive du XIIIe s. (154v).


    F. 156-161 [Moralium dogma philosophorum] sans préface, incomplet de la fin ; quelques références aux auteurs inscrites en marge : « [T]riplex est capiendi consilii deliberacio... — ... vires, celeritate » (J. Holmberg, Das Moralium dogma philosophorum des Guillaume de Conches, Uppsala, 1929, 6-68, avec variantes considérables).


    F. 163-164v Questions de logique, fragments : « Cum circa enuntiabilia multa dubitabilia sint... » ; — « Quesitum de hoc verbo : vult dicere... » (163-163v) ; — « Circa sophisticam, ista sunt principaliter inquirenda... » (163v-164) ; — « Queritur quid sit diffinitio... » ; — « Queritur de oppositis, ut affirmatio et negatio... » (164) ; — « Queritur de problematibus... » (164v).


    F. 166-175v Notes et questions de théologie. Autorités tirées de la Bible et des Pères, proverbes et centons : « Ecclesiasticus. Saturitas divitis non sinit eum dormire... — ... levius est aperte peccare quam sanctitatem simulare » (166-168) ; — De duobus gladiis : « Ecce gladii duo hic. Et intelligitur de spirituali et materiali gladio... Ratione hujus queritur utrum Ecclesia possit uti utroque gladio... — ... per hujusmodi enim determinationes distrahitur preceptum ad spirituale » (168v-169) ; — « Primo queritur quare solus Filius sit incarnatus et non Pater nec Spiritus sanctus... — ... opus fuit indivisum », suivi de notes brèves (169v) ; — « Divina essentia est unita carni. Hoc adjectivum, unita... — ... sibi uniendo », suivi de notes brèves (170) et d'un fragment de compte (171), ces deux ff. étant ajoutés au cahier ; — « Queritur de accidia, dicendum quod est unum de septem principalibus viciis... — ... vel plus » (172) ; — « In convertendo Dominus captivitatem Sion, etc. Ratione hujus queritur si potuit genus humanum liberari... alio modo quod per incarnationem... — ... glorificatus esset », suivi de notes brèves (172-172v) ; — « Queritur si virginitas sit virtus... » ; — « Queritur utrum angelus sit factus ad imaginem et similitudinem Dei... » (173) ; — « Queritur utrum passiones sint meritorie... » (173-173v) ; — « Queritur utrum primi motus si[n]t peccata... » (173v-174) ; — « Queritur utrum peccatum obmissionis consistat in pura privatione... » suivi d'un centon : « Hec sunt VII claves sciencie : Mens humilis, doctoris amor, vite moderamen... » (174) ; — « Queritur utrum peccata redeant... », suivi de notes et de dictons : « Lutum fecit Dominus... inde versus : Est caro nostra lutum, Verbi sapientia sputum//... » ; cf. Walther, Initia carminum, n° 5623 ; « Infruniti vim si vis per quinque notare//... » ; cf. ibid., n° 9328 (174v-175) ; — « Levavi oculos meos ad montes... id est ad sanctos. Ratione hujus queritur utrum utile sit orare sanctos... » (175) ; — « Queritur cum Ecclesia sollempnizet de omnibus angelis in generali in aliqua die septimane... quare non sollempnizat... de omnibus sanctis...» ; — « Queritur utrum sancti mereantur sibi in patria... », suivi de notes brèves et centons : « Intrat in Egiptum Genesis liber, Exodus exit//... ; » cf. Walther, op. cit., n° 9505 ; « Crimen habet noctis pollutio si jacuisti// ... » ; cf. ibid., n° 3445 ; « Festa sacer locus jejunia menstrua partus//... » ; cf. ibid., n° 6471 (175v).


    F. 176-196v Commentaires scolaires, questions et notes de théologie, à lire dans l'ordre suivant : 176, 186, 179, 177, 181, 180, 178, 182-184, 187-196.

    F. 176-176v, 186-186v [Commentarium in Prisciani Institutiones, XVII, fragment] « ... hujus major manifesta est. Preterea, a privatione ad habitum non fit regressio... Et sciendum quod si preponatur conjunctio, etc... Determinata constructione pronominis in partibus... — ... prepositio non est nisi pars quedam sive species conjunctionis » (176-176v) ; « Preterea, propter quid constituuntur prepositiones apud nos cum accusativo... — ... unicuique mos est », incomplet (186-186v).

    F. 179-179v, 177-177v, 181-181v, 180-180v [Commentarium in Aristotelis De Caelo, translatio vetus, Prol., I, 5, 10, fragment] « Motus corporis celestis circularis et sempiterni... Summa cognitionis nature... Doctrina ita dividitur in duas partes... — ... sed habitu aut amplitudine (?) » (179-179v) ; « Finita prima parte proemiali in qua docuit Arist[oteles] cognoscere subjectum hujus scientie, agredimur partem executivam... Convenit etiam nobis ut sciemus... — ... unde ex hoc... » (177-177v) ; « ... patet quod cum aqua sit in loco terre... Convenit autem nobis ut dicamus iterum... In precedenti parte manifestavit auctor mobile... — ... Nos autem diximus quod motus eorum... corporis celestis » (181-181v) ; « Adhuc... ad ostendendum celum esse finitum... Jam ergo ostensum est nunc quod infinitum, etc... — ... ejus ratio est » (180-180v).

    F. 178-178v, 182-184v [Commentarium in Aristotelis Analytica Priora, 1-2] « Quoniam subjectum rationalis philosophie non est ens simpliciter, sed ens ad animam comparatum... Primum oportet dicere... Divisionem recipit omnis sciencia secundum divisionem generis subjecti... — ... lectionis hujus. Sed... » (178-178v) ; « ... Contra predicta sic obicitur... Propositio est oratio affirmativa vel negativa... Litera sic legatur : dictum est quod determinare oportet... — ... Primum ergo universalis, etc... quid est » (182-184v).

    F. 187-188v [Quaestiones in Sententias, I, Dist. VIII, 1-6] incomplet du début : « ... hoc quod dicit quod divine essentie comparatum nostrum esse non est, quod videtur falsum... Eademque sola, etc. Ad intelligentiam eorum que dicit Magister in litera, primo queritur utrum in Deo sit summa simplicitas... — ... Quarto et ultimo queritur utrum Deus sit in aliquo determinato genere... removet Augustinus nomina IX generum in quantum sunt genera ».

    F. 189-196v Notes et questions brèves de théologie, thèmes de sermons parmi lesquels : « Noli oblivisci beneficiorum Dei creatoris... » (189) ; — « Queritur utrum sit duplex sensualitas in homine... » (190) ; — « Queritur quid sit lex naturalis... » (190) ; — « Querebatur utrum tota lex naturalis contineatur sub hiis duobus preceptis... » (190v) ; — « Querebatur de hac diffinitione scandali que ponitur in glossa Matth. XVIII... » (190v-191) ; etc. jusqu'à « Queritur utrum potencia credendi sit naturalis vel miraculosa... » (196-196v) ; ... « Queritur utrum in conceptione Filii Dei fomes deletus fuerit penitus in b. Virgine... » (196v) ; — « Benedictus Dominus Deus meus... Per David, vir justus... » incomplet par lacune matérielle (196v).

    F. 187-188v. [S. BONAVENTURA, Commentarius in Sententiarum, L. I], suite des mss. Latin 3572, f. 77-84v et 3804A, f. 170-177v ; cf. notice du ms. Latin 3572.

Intervenants

Autres intervenants

Sujets et thèmes

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Abbas quidam, vacante quadam capella monasterii, inconsulto capitulo instituit...

    f. 55

    Accidens est quod adest et abest ... Hic incipit quinta pars et ultima primae partis tractatus...

    f. 153

    Adae proviso Dominus Deus in paradiso...

    f. 44v

    Aer est omne quod inani simile...

    f. 10

    Aliter autem rursus dicitur genus etc . Hic secunda pars primae partis...

    f. 148v

    Aliud autem ejus gloriosius quod quidem adhuc vivens...

    f. 9

    Altitonans Dominus, divina gerens bonus exstat//...

    f. 44

    [...] An Dominus praecipiat homini facere illicitum...

    f. 56v

    An jus patronatus possit vendi...

    f. 55v

    Andegavensis territorii matrona quaedam praenobilis...

    f. 25

    Angelus Domini reatum Tobiam sic convenit...

    f. 26

    Anima pro diversis actibus propria nomina sortitur...

    f. 44v

    Incipit du lemme biblique

    Apparuit benignitas ... (Tit. III, 4).

    Incipit

    Acquisierat sibi, fratres carissimi, genus humanum...

    f. 142

    Incipit du lemme biblique

    Benedictus Dominus Deus meus qui docet manus meas ... (Ps. CXLIII, 1).

    Incipit

    Per David vir justus et maxime praedicator...

    f. 196v

    Canones et decreta sancti Zosimi papae decernunt...

    f. 11v

    Circa sophisticos ista sunt principaliter inquirenda...

    f. 163v

    Circa spiritum immundum tria dicuntur esse : egressus...

    f. 97v

    Civitas est materialis Israel quam peregrini solent petere...

    f. 101v

    Cogit me dilectionis vestrae praerogativa nobilis...

    f. 248

    Confectio chrismatis per singulos annos est agenda...

    f. 37

    Convenit autem nobis ut dicamus iterum ... In praecedenti parte manifestavit auctor mobile...

    f. 181

    Convenit etiam nobis ut sciemus ... In praecedentibus supponit auctor quod circulare...

    f. 177v

    Crimen habet noctis pollutio si jacuisti//...

    f. 175v

    Incipit du lemme biblique

    Cum autem descendisset Jesus de monte ... (Mt. VIII, 1).

    Incipit

    Quando Christus, fratres carissimi, voluit inter homines...

    f. 147v

    Cum circa enuntiabilia multa dubitabilia sint...

    f. 163

    Incipit du lemme biblique

    Cum natus esset Jesus ... (Mt. II, 1).

    Incipit

    Cum creator omnium, fratres carissimi, formam servi pro servis accipiens...

    f. 146

    Cum omnibus bonis suis et hoc beatus hic possidebat...

    f. 4v

    Cum triplex sit juramentum, licitum et superfluum et illicitum...

    f. 8

    De distributionibus dicturi, primo videamus quid sit distributio...

    f. 74v

    De matutinorum antiquitate David propheta testis est...

    f. 12

    De pueris qui moriuntur inbaptizati...

    f. 6v

    De relaxationibus quae solent fieri a domino papa vel ab episcopis simplicibus, quaeritur ad quid valeant...

    f. 5v

    De tribu enim Dan venire...

    f. 1

    Decreta beati Gelasii papae ita testantur...

    f. 12

    [...] Determinata constructione pronominis in partibus...

    f. 176v

    Incipit du lemme biblique

    Deus non projiciet simplicem ... (Job VIII, 20)

    Incipit

    Malignis Deus manum non porriget quia...

    f. 94

    Diaconus primus fecit dalmaticis uti...

    f. 11

    Incipit du lemme biblique

    Dicite, pusillanimes ... (Is. XXXV, 4).

    Incipit

    Ante adventum Domini, fratres carissimi, in tanta caligine...

    f. 140

    Incipit du lemme biblique

    Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo ... (Deut. VI, 5 et Mt. XXII, 37).

    Incipit

    Hoc multis modis exponitur...

    f. 123v

    Incipit du lemme biblique

    Diligite inimicos vestros ... (Mt. V, 44)

    Incipit

    Dominus ac redemptor noster, fratres carissimi, venerat in hunc mundum...

    f. 144

    Divina essentia est unita carni. Hoc adjectivum : unita...

    f. 170

    [...] Divisionem recipit omnis scientia secundum divisionem generis subjecti...

    f. 178v

    [...] Doctrina ita dividitur in duas partes...

    f. 179

    Dolens oculus ex remedio cujus efficaciam cognoveris...

    f. 40

    Dominus per prophetam loquitur quod non est adeo consilium...

    f. 26

    Incipit du lemme biblique

    Ecce duo gladii hic ... (Lc. XXII, 38).

    Incipit

    Et intellegitur de spirituali et materiali gladio...

    f. 168v

    Incipit du lemme biblique

    Ego sum via, veritas et vita ... (Joh. XIV, 6).

    Incipit

    Hodie completum est quod legitur in Joel dicente...

    f. 76

    Est autem praedestinatio ab aeterno...

    f. 8v

    Est caro nostra lutum, Verbi sapientia sputum // Haec conjuncta simul...

    f. 175

    Est unitas collectionis ut multi lapides...

    f. 12bisv

    Et dixit unus ex daemonibus insultantibus animam...

    f. 26

    Et sciendum quod si praeponatur conjunctio ... Determinata constructione pronominis in partibus...

    f. 176v

    Exsurgens autem Joseph dixit ad Annam et Caipham...

    f. 32

    Factum est in anno quinto decimo imperii Tiberii Caesaris imperatoris Romanorum...

    f. 29

    Femina sum Zosima, scelerum molimine prima//...

    f. 35v

    Festa sacer locus jejunia menstrua partus//...

    f. 175v

    Filii Israel exierunt de Babylone...

    f. 5

    Finita prima parte prooemiali in qua docuit Aristoteles cognoscere subjectum...

    f. 177

    [...] Finito prooemio sequitur tractatus in quo sunt duae partes...

    f. 148

    Fornicatio alia corporalis, alia spiritualis...

    f. 54

    Incipit du lemme biblique

    Frumentum desiderat nubes ... (Job XXXVII, 11-12)

    Incipit

    Per frumentum simplices qui sunt in Ecclesia intelleguntur...

    f. 102

    Fuit in Aegypto vir disertissimus, nomine Sirohines...

    f. 5

    Hae sunt septem claves scientiae : Mens humilis, doctoris amor, vitae moderamen...

    f. 174

    Hic incipit Lucanus . Hoc verbum incipit significat actionem vel passionem...

    f. 45

    [...] Hic incipit quarta pars tractatus in quo tractat de quarto universali quod est proprium...

    f. 152

    [...] Hic incipit quinta pars et ultima primae partis tractatus...

    f. 153

    [...] Hic secunda pars primae partis quae pertinet ad tractandum de genere...

    f. 148v

    Hieronymus in Annalibus Hebraeorum de XV signis...

    f. 44v

    Hodie, fratres, celebramus Adventus initium cujus...

    f. 162

    Hujus canonici juris scientiam exquisituri, retia latius expandamus...

    f. 56

    Igitur Annas et Caiphas et Sobua, Datan, Gamaliel...

    f. 29

    Incipit du lemme biblique

    In convertendo Dominus captivitatem Sion etc... (Ps. CXXV, 1)

    Incipit

    Ratione hujus quaeritur si potuit genus humanum liberari...

    f. 172

    In diebus Theodosii praedecessoris Leonis, patris scilicet Constantini...

    f. 14v

    In ea porticu quae euntibus ad ecclesiam...

    f. 4v

    In illo tempore Julianus impius imperator pergens adversus Persas...

    f. 14v

    In Levitico legitur quod panis decoctus in sartagine...

    f. 7v

    [...] In praecedenti parte manifestavit auctor mobile...

    f. 181

    [...] In praecedentibus supponit auctor quod circulare...

    f. 177v

    In primo proferendum est nobis quare dicitur Antichristus...

    f. 1

    Infruniti vim si vis per quinque notare//...

    f. 175

    Intendentes enucleare de propositionum conversione, videamus...

    f. 154v

    Inter cetera ut rogaveras a patre nostro Ambrosio...

    f. 21

    Intrat in Aegyptum Genesis liber, Exodus exit//...

    f. 3v

    Incipit du lemme biblique

    Ite in castellum ... (Mt. XXI, 2).

    Incipit

    Rex caeli et terrae...

    f. 101v

    Jani prima dies et septima fine minatur //...

    f. 44

    Januarius, Augustus et December IIII non. habent...

    f. 22v

    Incipit du lemme biblique

    Jerusalem, surge et sta in excelso ... (Bar. V, 5)

    Incipit

    Rex quidam fuit in Israel, qui cum adhuc esset adulescens...

    f. 117

    Juris scientia res quidem sanctissima est...

    f. 53

    [...] Juxta duo genera hominum duo constat esse negotiorum genera...

    f. 56

    Incipit du lemme biblique

    Levavi oculos meos ad montes ... (Ps. CXX, 1).

    Incipit

    Ad montes, id est ad sanctos. Ratione hujus quaeritur utrum utile...

    f. 175

    Loquitur Paulus Corinthiis : Propter fornicationem unusquisque ... (I Cor. VII, 2)...

    f. 22

    Incipit du lemme biblique

    Lutum fecit Dominus ... (Joh. IX, 6)

    Incipit

    Inde versus : Est caro nostra lutum...

    f. 175

    [...] Mens humilis, doctoris amor, vitae moderamen...

    f. 174

    Motus corporis caelestis circularis et sempiterni...

    f. 179

    Moyses quippe ait : Sument de sanguine agni...

    f. 2

    Narravit abbas Daniel, dicens : Pater noster abbas Arsenius...

    f. 2

    Noli oblivisci beneficiorum Dei creatoris...

    f. 189

    Nota duobus modis fides dicitur : fides pactionis et fides consensus...

    f. 34

    Nota quod duo sunt comestiones, una sacramentalis, alia spiritualis...

    f. 34

    Notandum est quod apud Hieronymum legimus quod in Orientis ecclesiis...

    f. 12v

    Notandum quod duae sunt comestiones...

    f. 34

    Notandum quod Felix papa vicesimus septimus post sanctum Petrum primus legitur constituisse...

    f. 13

    Notum sit omnibus hominibus ut quicumque adventum Domini vult celebrare...

    f. 22v

    Nulla ars praesumitur doceri nisi intenta prius meditatione...

    f. 20v

    Observandum est in mensa Christi...

    f. 38

    Incipit du lemme biblique

    Omne datum optimum ... (Jac. I, 17).

    Incipit

    Verba sunt Jacobi contra superbiam loquentis...

    f. 89

    Oportet ut sequens sermo exponat atque declaret ritum...

    f. 11v

    [...] Oratio cordis est, non labiorum...

    f. 60

    Orationum quae evidentem habent necessitatem, alia localis, alia complexionalis...

    f. 73v

    Parochiani cujusdam ecclesiae accesserunt ad episcopum suum, petentes...

    f. 54v

    Pervenit ad nos te fratrem et coepiscopum nostrum Henricum Leodiensem...

    f. 21

    Placuit omnibus etc. ab omnibus discrepet etc. et supra II q. VII Laicos. Si haereticus ...

    f. 129

    Ponatur a et b esse nomina diversorum...

    f. 70v

    Possibile est te male respondere vel te debere concedere te male respondere...

    f. 70v

    Potestas, cum percipitur non ex libidine est amanda...

    f. 101bisv

    Presbyter, si uxorem acceperit sicut laicus...

    f. 21v

    Primo quaeritur quare solus Filius sit incarnatus et non Pater nec Spiritus sanctus...

    f. 169v

    Primo quaesitum de illo c. quod est XXXI, q. ult., Si qui parentes ...

    f. 55

    Primo scire debemus quid sit jus scriptum...

    f. 54

    Incipit du lemme biblique

    Primum oportet dicere ... [Aristotelis Analyt. priora, I].

    Incipit

    Divisionem recipit omnis scientia secundum divisionem generis subjecti...

    f. 178v

    Incipit du lemme biblique

    Propheta docet quod beati sunt qui seminant (cf. Is. XXXII, 20)

    Incipit

    Semen est verbum Dei...

    f. 78

    Proprium vero quadrifariam ... Hic incipit quarta pars tractatus in quo tractat de quarto universali...

    f. 152

    Quaedam, mortuo viro suo, nupsit alii de alia parochia...

    f. 55

    [...] Quaeratur cujus modi sit hoc verbum : sit ...

    f. 47v

    Quaerebatur de hac definitione scandali quae ponitur in glossa Matth. XVIII...

    f. 190v

    Quaerebatur utrum tota lex naturalis contineatur sub his duobus praeceptis...

    f. 190v

    Quaeritur cum Ecclesia sollemnizet de omnibus angelis in generali in aliqua die septimanae... quare non sollemnizat... de omnibus sanctis...

    f. 175v

    Quaeritur de acedia, dicendum quod est unum de septem principalibus vitiis...

    f. 172

    Quaeritur de generali resurrectione utrum naturalis vel miraculosa...

    f. 6

    Quaeritur de oppositis ut adfirmatio et negatio...

    f. 164

    Quaeritur de problematibus. Cum igitur circa problemata multae adtendantur disputationes...

    f. 164v

    [...] Quaeritur quare solus Filius sit incarnatus et non Pater nec Spiritus sanctus, secundo utrum concedendum sit quo divina essentia...

    f. 169v

    Quaeritur quid sit definitio...

    f. 164

    Quaeritur quid sit lex naturalis...

    f. 190

    Quaeritur, si episcopus solus noverit quem excommunicatum, an debeat eum vitare in publico...

    f. 55v

    Quaeritur si virginitas sit virtus...

    f. 173

    Quanto aliqua magis sunt indebita, tanto magis gratiora...

    f. 124v

    Quid significat quod in Genesi scriptum est : Omnis qui occiderit Cain ... (Gen. IV, 15)...

    f. 34

    Incipit du lemme biblique

    Quid tibi vis faciam ? ... (Lc. XVIII, 41).

    Incipit

    Solet saepe contingere quod quandoque aliquis magnus princeps...

    f. 92v

    Quidam clericus habens ecclesiam instituit in ea vicarium...

    f. 55

    Quidam paterfamilias fuit in Britannia in regione...

    f. 33

    Quidam sacerdos habebat ecclesiam ; supplicavit archidiaconum...

    f. 54

    Quidam votum etc. Juxta duo genera hominum...

    f. 56

    Quod ante passionem dixit in resurrectione sua...

    f. 2v

    Quoniam de hoc verbo vult dicere...

    f. 163

    Quoniam subjectum rationalis philosophiae non est ens simpliciter...

    f. 178

    [...] Ratione hujus quaeritur si potuit genus humanum liberari...

    f. 172

    Ratione hujus quaeritur utrum Ecclesia possit uti utroque gladio...

    f. 168v

    Restitutio est totius status redintegratio...

    f. 54v

    Sacramentum est invisibilis gratiae visibile signum, unde quaeritur...

    f. 12x5 et 12x4

    Sanctam et desiderabilem gloriosam ac singularem sollemnitatem, hoc est nativitatem Domini...

    f. 141v

    Sanctus Johannes Baptista in quodam castello Arabiae quod Macheronta dicitur...

    f. 13v

    Incipit du lemme biblique

    Scio hominem ante annos quattuordecim ... (II Cor. XII, 2).

    Incipit

    Hoc multis modis exponitur...

    f. 12 5v

    [...] Sedecim annos [hic] praefatus antistes in episcopatu exegerat...

    f. 28v

    Senex quidam magnus quasi annorum audiens tales res beati...

    f. 9v

    Sequitur de hac dictione : an, quae duas habet significationes...

    f. 71v

    Sequitur secunda quaestio , etc. in tribus etc., id est cum tribus, unde illud : In baculo ...

    f. 120

    Si caecus caecum conducat, jure fit aequum ut simul ambo cadant...

    f. 44v

    Si motum fuerit altare, denuo consecretur ecclesia...

    f. 35v

    Si nolumus timere in tranquillitate timeamus adtriti percussionibus ejus venturum judicium...

    f. 5v

    Si praescirentur quae fata quibusque minentur //...

    f. 44v

    Si quis hominem occiderit sponte, septem annis et dimidium...

    f. 21v

    Si venerit fames, pestilentia, inaequalitas aeris vel aliquacumque tribulatio...

    f. 41

    Sic infit : sedecim annos [hic] praefatus antistes in episcopatu exegerat...

    f. 28v

    Sicut viridis herba crescit infra aquam, sic libidinis vitium...

    f. 118

    Signum primi diei : omnia maria in altitudine exaltabuntur...

    f. 44v

    Incipit du lemme biblique

    Sit nomen Domini benedictum ex hoc nunc ... (Ps. CXII, 2)

    Incipit

    Quaeratur cujus modi sit hoc verbum : sit ...

    f. 47v

    Statuimus ut presbyteri capellani ante nos adducant confirmandos...

    f. 35v

    Stephanus papa constituit sacerdotes et levitas vestibus sacratis...

    f. 34v

    Summa cognitionis naturae ... [Aristotelis De Caelo]. Doctrina ita dividitur in duas partes...

    f. 179

    Tria sunt circa quae ecclesiasticae religionis condicio versatur...

    f. 56

    Triplex est capiendi consilii deliberatio. Prima est de honesto...

    f. 156

    Ut ait Aristoteles, quinque sunt metae ad quarum aliquam opponens...

    f. 69

    Utrum angelus sit factus ad imaginem et similitudinem Dei...

    f. 173

    Utrum bonum sit bono contrarium...

    f. 12x5

    [...] Utrum Ecclesia possit uti utroque gladio...

    f. 168v

    [...] Utrum [generalis resurrectio] naturalis vel miraculosa...

    f. 6

    Utrum idem praedicetur his propositionibus : Pater diligit Filium, Pater diligit Petrum...

    f. 12bisv

    Utrum in conceptione Filii Dei fomes deletus fuerit penitus in beata Virgine...

    f. 196v

    Utrum opus sit bonum vel malum quod non fit ex voluntate...

    f. 12bisv

    Utrum passiones sint meritoriae...

    f. 173

    Utrum peccata redeant et solet tripliciter accipi peccatum...

    f. 174v

    Utrum peccatum omissionis consistat in pura privatione...

    f. 174

    Utrum potentia credendi sit naturalis vel miraculosa...

    f. 196

    Utrum praestationes decimarum sint praediales an personales...

    f. 56v

    Utrum primi motus sint peccata et unde vel a quo habent quod sint peccata, et si sint...

    f. 173v

    Utrum sancti mereantur sibi in patria...

    f. 175v

    Utrum sit duplex sensualitas in homine...

    f. 190

    [...] Utrum tota lex naturalis contineatur sub his duobus praeceptis : Quod tibi non vis fieri, alii ne feceris...

    f. 190v

    [...] Utrum utile sit orare sanctos...

    f. 175

    Incipit du lemme biblique

    Vadam ad montem myrrhae ... (Cant. IV, 6).

    Incipit

    Non est alienum, viri fratres, ab hac sollemnitate...

    f. 73

    Videtur autem nec genus etc. [Porphyrii Isag.] Finito prooemio sequitur tractatus in quo sunt duae partes...

    f. 148

    Volo autem, dilectissimi, unanimitatem vestram etiam alium negotium quod in senectute sua vir beatus gessit...

    f. 27

    Incipit du lemme biblique

    Vulpes foveas habent ... (Mt. VIII, 20)

    Incipit

    De impietate hominum Dominus ac redemptor noster...

    f. 145

    ADSO DERVENSIS abbas -- De Antichristo version abrégée
    ALANUS DE INSULIS -- Sermones
    AMBROSIUS MEDIOLANENSIS ep. (s.) -- Note le concernant
    AMPHILOCHIUS (pseudo) -- Vita s. Basilii (excerpta)
    ANASTASIUS BIBLIOTHECARIUS -- Interpres LEONTIUS NEAPOLITANUS, Vita s. Johannis Eleemosynarii.Excerpta
    Anges -- Questions sur les anges
    ARCHANALDUS, Andegavensis diaconus -- Vita s. Maurilii (excerpta)
    DE ARGUMENTIS LUNAE (excerpta)
    ARISTOTELES -- Commentarii in opera In Analytica priora
    ARISTOTELES -- Commentarii in opera In De Caelo (excerpta)
    ARNALDUS AMALRICUS, abbas Cisterciensis -- Lettre de dédicace à lui adressée
    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) -- Epistola ad Severum ep. Milevitanum
    Aumône -- Questions sur l'aumône
    Baptême -- Notes ou extraits sur le baptême
    BAZIANUS -- Glossae Decreti Gratiani
    BEDA VENERABILIS (s.) -- Expositio allegorica in librum Tobiae
    BEDA VENERABILIS (s.) -- Historia ecclesiastica gentis Anglorum (excerpta)
    BEDA VENERABILIS (s.) -- De Natura rerum. Excerpta
    BENEDICTUS LEVITA -- Capitula (excerpta)
    BERNARDUS PAPIENSIS -- De Matrimonio
    BERNARDUS SANCTONENSIS ep. -- Decreta (1141-1166)
    BIBLIA SACRA -- Apocrypha Novi Testamenti Evangelium Nicodemi, partes I (Gesta Pilati) et II
    BIBLICA -- Vetus Testamentum Vers sur le Pentateuque
    BOETIUS -- Commentarii in translationes : In Isagogen Porphyrii Boetio interprete (fragmenta)
    BURCHARDUS WORMATIENSIS ep. -- Extraits
    BURCHARDUS WORMATIENSIS ep. -- Decretum. Tabulae librorum I-III
    CAESARIUS ARELATENSIS ep. (s.) -- Sermones
    Calendrier à l'usage d'Alpirsbach -- Saintes
    Capitulaires (faux) -- Extraits
    CASUS DECRETALIUM (fragmentum)
    Collections canoniques -- Caesaraugustana (excerptum)
    Collections canoniques -- Dacheriana (excerpta)
    Comptes -- (XIII e s.)
    COMPUTUS GRAECORUM SIVE LATINORUM (excerpta)
    CONCILES -- Braga II (excerptum)
    CONCILES -- Nicée (325)
    DÉCORATION -- Initiales ornées à la plume (XII e s.)
    DÉCORATION -- Initiales ornées à la plume et rehaussées de couleur (ou peintes) (XII e s.)
    Discipline -- Discipline ecclésiastique. Extraits
    DE DISTRIBUTIONIBUS
    Droit canonique -- Notes et extraits
    Église. De Auctoritate congregationis fidelium universalem Ecclesiam repraesentantis sine consensu Summi Pontificis factae -- Quaestio de duobus gladiis
    EPHRAEM SYRUS (s.) -- Vita Mariae meretricis, neptis s. Abrahae (excerptum)
    Eucharistie -- Extraits et notes
    Eucharistie -- Questions concernant l'Eucharistie
    DE FALLACIIS
    FLORILEGES PATRISTIQUES -- Excerpta canonica
    Foi -- Notes sur la foi
    Foi -- Questions
    FORMULAE -- Formulae epistolarum (XII e -XIII e s.)
    FULBERTUS CARNOTENSIS ep. -- Paenitentiale de peccatis capitalibus
    FURSEUS (s.) -- Vita. Excerptum
    GANDULFUS -- Glossae Decreti Gratiani
    GAUFRIDUS BABIO -- Sermones
    GELASIUS I, papa (s.) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    GERBERGE, reine de France -- Traité à elle dédicacé
    GERMANUS CONSTANTINOPOLITANUS patriarcha (s.) -- Libellus in laude s. Mariae
    Grammaire -- Questions
    GRATIANUS -- Commentarii in Decretum Fragmenta commentariorum
    GRATIANUS -- Commentarii in Decretum Glossae
    GRATIANUS -- Commentarii in Decretum Quaestiones
    GRATIANUS, cardinalis -- Glossae Decreti Gratiani
    GREGORIUS Magnus I (s.), papa -- Extraits à lui attribués par les mss.
    GREGORIUS Magnus I (s.), papa -- De Multis admonitionibus
    GREGORIUS Magnus I (s.), papa -- Homiliae in Evangelia (excerpta)
    GREGORIUS Magnus I (s.), papa -- Regula pastoralis. Excerpta
    GREGORIUS VII (s.), papa -- Epistola
    GREGORIUS IX, papa -- Commentarii in Decretales Quaestiones
    GREGORIUS TURONENSIS ep. (s.) -- Vita (excerptum)
    GREGORIUS TURONENSIS ep. (s.) -- Vita s. Maurilii
    GUILLELMUS DE LONGO CAMPO -- Practica legum
    HAYMO AUTISSIODORENSIS -- Expositio in Apocalypsim. Excerpta
    HIERONYMUS (s.) -- Vita s. Pauli Thebaei
    HIERONYMUS (s.) -- De Quindecim signis
    HILARIUS PICTAVENSIS (s.) -- Note le concernant
    Incarnation -- Questions et textes sur l'Incarnation
    INNOCENTIUS I, papa (s.) -- Mention
    INNOCENTIUS III, papa (Lotharius Signiensis) -- Sermones
    ISIDORUS HISPALENSIS (s.) -- Quaestiones in Vetus Testamentum. Excerptum
    ISIDORUS HISPALENSIS (s.) -- Synonyma. Excerpta
    IVO CARNOTENSIS -- Epistolae Excerpta
    JESUS CHRISTUS -- Conceptio. Question sur la Conception
    JESUS CHRISTUS -- Crux (sancta) Notes
    JESUS CHRISTUS -- Resurrectio. Meditatio. Excerpta
    JOHANNES (s.), Baptista -- Translatio capitis Angeriacum
    LEBEUF (abbé Jean) -- Notices autographes des manuscrits
    LEONTIUS NEAPOLITANUS, Cyprorum ep. -- Vita s. Johannis Eleemosynarii, interprete Anastasio Bibliothecario. Excerpta
    LIMOGES (Haute-Vienne) -- Abbaye Saint-Martial Possesseur
    Liturgie -- Notes et extraits
    Logique -- Notes et extraits
    Logique -- Questions
    Logique -- Traités
    Loi -- Loi naturelle. Question
    Lune -- De Argumentis lunae (excerpta)
    MARIA (b. Virgo) -- Miracles Miracles divers
    Mariage -- Notes ou extraits
    MARTINUS BRACARENSIS ep. (s.) -- Capitula concilii Bracarensis (excerpta)
    MAXIMUS (s.), confessor -- Extrait à lui attribué par le ms.
    Messe -- Notes ou extraits
    MORALIUM DOGMA PHILOSOPHORUM
    « Motus primus » -- Question
    Notation musicale -- Notation aquitaine
    ODO CLUNIACENSIS abbas (s.) -- Vita s. Gregorii Turonensis (excerptum)
    Ordre (sacrement) -- Ordination (extraits)
    Pape -- Relaxationes. Quaestio
    Passions -- Question sur les passions
    PAULUS (s.), apostolus -- Notes et extraits sur s. Paul
    Péché -- Questions sur le péché
    Péché -- Questions sur le péché par omission
    PELAGIUS diaconus Romanus [PELAGIUS I, papa ?] -- Interpres : Vitae Patrum L.V. seu Verba seniorum (excerpta)
    Pénitence -- Notes, extraits, fragments ou sentences
    PETRUS DAMIANUS (s.) -- De Novissimis et Antichristo, c. IV
    PETRUS DE ROSSIACO, cancellarius Carnotensis -- Manuale de mysteriis Ecclesiae
    PORPHYRIUS -- Commentarii in opera : In Isagogen. Fragmenta
    Prédestination -- Notes, fragments, questions
    PRISCIANUS CAESARIENSIS -- Commentarii in opera : Fragmentum
    Réclames prouvant la perte d'un ou de plusieurs cahiers -- « conservare »
    Rédemption -- Questions
    RELIURE -- Reliures XVIII e s. aux armes et chiffre royaux
    Résurrection des morts -- Questions
    Sacrements -- Notes et extraits
    Saints -- Questions
    Scandale -- Question sur le scandale
    Sens -- Sensualité. Question
    Sentences
    Sentences bibliques, patristiques ou théologiques
    Serment -- Questions
    Sermones inter unius auctoris collectionem -- Sermones singuli
    Sermones inter unius auctoris collectionem -- In Epiphania
    SEVERUS, ep. Milevitanus -- Epistola apocrypha Augustini ad Severum ep. Milevitanum
    SILVESTER I (s.), papa -- Extrait à lui attribué par le ms.
    Sophismes
    SYMBOLUM APOSTOLORUM -- Notes
    Toussaint -- Question sur
    Vers anonymes latins -- Divers
    Vices capitaux -- « Accidia » Question
    Virginité -- Questions
    VITAE PATRUM -- L.V-VI. Verba seniorum seu Adhortationes sanctorum Patrum, Pelagio, diacono romano, et Johanne, diacono romano, interpretantibus ( Clavis Patrum graecorum , III, n° 5570) (excerpta)
    ZOZIMUS, papa -- Decreta (tituli et excerpta)
    BONAVENTURA (s.), card., O.F.M. -- Commentarius in Sententiarum librum I
    Théologie -- Questions

Source des données