Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3432

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q63379

  • Titres attestés :
    • Hugo de Argentina, dictus Ripelin
    • Pseudo-Augustinus
    • Quaestiones de jure canonico
  • Autre forme de la cote :
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3432
    • Paris. BnF, Latin 3432
  • Conservé à : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Langues : latin
  • Auteur : Hugo Ripelinus Argentoratensis (1200?-1268) | Pseudo-Augustinus Hipponensis | Augustin (saint, 0354-0430)
  • Date de fabrication :
  • Support : Papier ; filigrane : cloche ; cf. Briquet, Les Filigranes, n° 3960 et sq. ; f. de garde en parchemin.
  • Composition :
    • 152 ff.
  • Format :
    • 251 × 146 mm.
  • Aspects codicologiques :
    • Écriture italienne. Les ff. 149v-152v sont d'une autre main que l'ensemble du manuscrit. Initiales rubriquées. Rubriques. Pieds-de-mouche rubriqués. Titres courants. — Réclames à chaque cahier. — Au f. 24, titre rubriqué erroné : « Secundus sentenciarum ». — A partir du f. 54, le titre courant primitif a été barré et remplacé par un titre erroné, remplaçant la division en 7 livres par une division en 4 livres, correspondant aux 4 livres des Sentences. — Foliotation contemporaine du manuscrit. — Au f. 152v, dans la marge inférieure : « residuum recurre ad sermones festivos in principio et in fine. In principio sic incipit : De subditis ». — Sur le f. de garde I, titre : « Conpendium in theologia ». — A appartenu à Angliberto del Balzo, duc de Nardo, comte d'Ugento, comme en témoigne la mention : « lo conte de Ducente » qui figure sur le f. de garde. Passa ensuite dans la bibliothèque des rois aragonais de Naples ; cf. Mazzatinti, La Biblioteca dei Re d'Aragona in Napoli, XLVII et 9, n° 7 et H. Omont, dans Bibl. Éc. Ch., LXII (1901), 246. — Fit ensuite partie de la bibliothèque de Blois, dont l'ancienne cote figure sur le f. de garde encadrant le titre : « II ta[bula] XXX » ; cf. Omont, Anciens inventaires, I, 111, nos 905 et 167, n° 206. — Le manuscrit est incomplet ; d'après les anciens catalogues, il contenait également le : « Viridarium consolationis » ; cf. Omont, op. cit., loc. cit., et III, 61, n° 1147 (Catalogue de 1645), et 490, n° 6194 (Catalogue de 1682). — Au f. 1, ancienne cote : « C XII ». 152 ff. 251 × 146 mm.
  • Reliure :
    • Demi-reliure chagrin rouge au chiffre de Louis-Philippe. Titre au dos : « Compendium theologicae veritatis ».

Manifeste IIIF

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • F. 1-149 [HUGO DE ARGENTINA, dictus Ripelin] Compendium theologicae veritatis (Borgnet, parmi les oeuvres d'Albert le Grand, XXXIV, 1-306 ; édité aussi sous le nom de s. Thomas d'Aquin). Table des chapitres du l. I : « Incipiunt capitula primi libri compendii theologice veritatis » (1) ; — Prologue : « Veritatis theologice subtilitas... » (éd. cit., 1-2) (1-1v) ; — L. I : « Incipit liber primus... » (ibid., 3-39) (1v-23), texte de l'édition citée avec légères variantes ; au f. 23 : « Explicit liber primus » ; — Table du l. II (23-23v) ; L. II : « Secundus Sentenciarum » [sic, rubr.] (éd. cit., 40-89) (24-53), avec légères variantes ; au f. 24v, addition au c. 1 : « Sciendum est autem quod prime condicionis triplex est operatio ...— ... transparentis ab opaco » ; cf. ms. Latin 3430, f. 18 ; au f. 35, le c. 26 s'arrête à : « ... peccatis cumulant » ; cf. mss. Latin 3428, f. 24 ; 3429, f. 31 ; 3430, f. 26v ; 3431, f. 42v ; (ibid., 59) ; au f. 38, c. 37 incipit : « Imaginatio est vis anime... Virtus ymaginativa... » ; au f. 53, explicit : « ... conculcatio principii temptationum etc. et sic est finis 2i libri » ; — Table du l. III (53-53v) ; L. III (éd. cit., 90-121) (53v-71v), avec légères variantes ; aux ff. 55v-58, le c. 7 est divisé en deux ; au f. 63, le c. 15 a une fin différente : « ... juxta dictum Salvatoris : Omnis qui se exaltat humiliabitur » (ibid., 107) ; au f. 68, le c. 21 s'arrête à : « ... conteret capud tuum » ; cf. ms. Latin 3430, f. 53v (ibid., 115) ; au f. 71v : « Explicit liber tercius » ; — Table du l. IV (71v) ; L. IV : « Incipit liber quartus » (éd. cit., 122-152) (72-88v) ; au f. 88v : « Explicit liber quartus » ; — Table du l. V (88v) ; L. V : « Incipit liber quintus... » (éd. cit., 153-200) (89-115) ; aux ff. 99v-100v, les c. 23 et 24 sont unis ; au f. 115 : « Explicit liber quintus » ; — Table du l. VI (115-115v) ; L. VI : « Incipit liber sextus... » (éd. cit., 201-236) (115v-135v), avec légères variantes ; au f. 116, addition au c. 2 : « Item dicit Augustinus quod sacramentum est sacre rei signum... — ... ethimol[og]ia sacramenti » ; cf. mss. Latin 3428, f. 78 ; 3429, f. 108v ; 3430, f. 92 ; 3431, f. 187v ; au f. 126, le c. 19 s'arrête à : « ... diligencius potest et sumatur » (ibid., 219) ; au f. 135v : « Explicit liber sextus » ; — Table du l. VII (135v-136) ; L. VII : « Incipit liber septimus » (éd. cit., 237-261) (136-149), avec légères variantes ; au f. 143v, le c. 21 (numéroté 20) s'arrête à : « ... carceris multiplicabit » ; cf. mss. Latin 3429, f. 136 ; 3430, f. 115 ; 3431, f. 242v (ibid., 251) ; au f. 146v, le c. 27 (numéroté 26) s'arrête à : « ... ad manducandum dedit » ; cf. mss. Latin 3430, f. 117v ; 3431, f. 248 (ibid., 256) ; au f. 149, additions : « Denique de gaudiis celestibus, nota versus : Mens cognoscendo dotatur, amando, fruendo //... — ... Virginibus, viduis et conjugibus tribuetur » ; cf. Walther, Initia carminum, n° 10896. « Ex omnibus premissis collige quedam... — ... secundum merita recipiet sine fine. Amen. Explicit conpendium sacre theologie » ; cf. mss. Latin 3428, f. 101 ; 3429, f. 142 ; 3430, f. 120 ; 3431, f. 253v-254. Cf. bibliographie du ms. Latin 3428.

    F. 149v-151 PSEUDO-AUGUSTINUS. « Incipiunt sermones s. Augustini ad heremitas. Et primo de lingua. Cupi[o] vos scire... — ... nisi qui habet caritatem. Qui non habet minime etc. » [sermo 29] (P. L., XL, 1287-1288) (149v) ; — « De confexione [sic]. Dicere solent homines, fratres carissimi... — ... exibere debeant medicinas adjuvante Domino etc. » [sermo 30] (ibid., 1288-1290) (149v-150v) ; — « De vanitate et superbia. Scriptum est, fratres karissimi, quod mundum... — ... ite malediti [sic] etc., bonis vero dicetur : Venite benedicti etc. » [sermo 31, fragm.] (ibid., 1290-1292) (150v-151) ; cf. J. P. Bonnes, dans Rev. bénéd., LVI (1945-1946), 177 n. 1.

    F. 151v-152v Questions de droit canonique. « De pena raptoris. Pena raptoris rerum secundum canones id est secundum Ecclesie preceptum quod denegatur ei penitentia nisi restituat male ablata vel plenam securitatem faciat de restituendo si habet unde restituere possit... — ... possunt relinquere cui volunt » (151v) ; — « ... Item de muliere que cum viro suo non possit supponit se alteri a quo gravidada est vel supponit sibi alienum partum et ita legitimi heredes privantur hereditate... R. Debet laborare dicta mulier modis omnibus quibus potest ut legitimi heredes non priventur hereditate paterna... — ... et ita erit in bono statu » (151v) ; — « De pedagiis petendis. Nota quod antiqua pedagia possunt peti et accipi que fuerunt instituta ab imperatoribus et regibus... — ... alioquin si recipit novum pedagium vel augmentum antiquum facit rapinam » (152) ; — « De bello justo et injusto. Circa principes et terras habentes guerram ad invicem, distingue quia aut ille de quo conqueritur habet justam guerram vel bellum aut non... — ... non tenetur restituere » (152) ; — « De sociis raptorum. Qui secuntur raptores ad predam capiendam... tenetur quilibet talis in solidum... — ... et si comedunt tenentur restituere » (152-152v) ; — « De illis qui emerunt de rapina. Circa illos qui emerunt de rapina distingue quoniam aut sciebant rem raptam esse aut probabiliter credebant... — ... et secundum hoc potest ei sacer[do]s consulere » (152v).

Intervenants

Sujets et thèmes

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Circa illos qui emerunt de rapina distingue quoniam aut sciebant rem raptam esse...

    f. 152v

    Circa principes et terras habentes guerram ad invicem...

    f. 152

    Ex omnibus praemissis collige quaedam...

    f. 149

    Imaginatio est vis animae qua percipit homo figurata absentis...

    f. 38

    Item de muliere quae cum viro suo non possit supponit...

    f. 151v

    Item dicit Augustinus quod sacramentum est sacrae rei signum...

    f. 116

    Mens cognoscendo dotatur, amando, fruendo//...

    f. 149

    Nota quod antiqua pedagia possunt peti et accipi...

    f. 152

    Poena raptoris rerum secundum canones id est secundum Ecclesiae praeceptum...

    f. 151v

    Qui sequuntur raptores ad praedam capiendam scienter...

    f. 152

    Sciendum est autem quod primae condicionis triplex est operatio...

    f. 24v

    Veritatis theologicae subtilitas cum sit superni splendoris radius...

    f. 1

    ARAGONAIS DE NAPLES. Rois -- Possesseurs
    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) -- Sermones ad fratres in eremo
    BLOIS (Loir-et-Cher) -- Librairie. Possesseur
    DÉCORATION -- Initiales de couleur (XVe s.)
    DEL BALZO (Angilberto), conte di Ugento -- Possesseur
    Droit canonique -- Questions de droit canonique
    Écriture -- italienne (XIVe s.)
    FILIGRANES -- Cloche
    Guerre -- De Bello justo et injusto quaestio
    Héritage -- Question
    HUGO DE ARGENTINA, dictus RIPELIN, O.P. -- Compendium theologicae veritatis
    Péage -- Question sur la validité canonique des péages
    RELIURE -- Reliures au chiffre de Louis-Philippe
    Sermones inter unius auctoris collectionem -- Sermones singuli
    Vol -- Questions

Source des données