Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 16082

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q61463

  • Titre attesté :
    • Aristoteles. -- Boethius.
  • Autre forme de la cote :
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 16082
    • Paris. BnF, Latin 16082
  • Conservé à : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Langues : latin
  • Auteur : Aristote (0384-0322 av. J.-C.) | Boèce (0480?-0524) | Qusṭā ibn Lūqā (0820?-0912?) | Pseudo-Boethius | Yaʿqūb ibn Isḥāq Abū Yūsuf al- Kindī (0801?-0867?) | Avicenne (0980-1037) | Nicolas d'Amiens (1147?-1204?)
  • Date de fabrication :
  • Décoration :
    • Initiales historiées ; initiales ornées aux motifs végétaux et animaliers ; initiales filigranées de type parisien rouges et bleues ; pieds de mouche rouges et bleus. Titres courants et rubriques à l’encre rouge et bleue. Les propositions du Liber de causis sont numérotées en chiffres romains à l’encre rouge
  • Support : Parchemin
  • Composition :
    • 339 feuillets précédés d'une garde parchemin
  • Dimensions :
    • 290x250mm
  • Aspects codicologiques :
    • Les f. 208 et 352 sont restés blancs. Réclames et signatures.
    • France, Paris. . .. 339 feuillets précédés d'une garde parchemin. 290x250mm.
  • Reliure :
    • Reliure de parchemin estampée de filets. Dos à 5 nerfs. Titre au dos à l’encre « Aristotelis Metaphysica, Physica Ms. » La garde volante supérieure présente une trace nette de chaîne
  • Estampille :
    • Estampilles Bibliothèque de Sorbonne : f. 5r ; 170v ; 388v. Estampilles Bibliothèque impériale : f. 3r. Estampilles Bibliothèque nationale de France : f. 5r ; 388v.

Manifeste IIIF

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • F. 5-88. Aristoteles, Metaphysica Libri XIII. « Omnes homines natura scire desiderant …-… nec ea esse principia » ;
    F. 89-147v. Physica. « Incipit liber physicorum. Quoniam intelligere et scire …-… nullam habens magnitudinem » ;
    F. 148-166. De generatione et corruptione. « Incipit liber Primus de generatione et corruptione. De generatione autem et corruptione natura …-… talis qualis contingit non esse » ;
    F. 166v-189. De anima. « Incipit liber primus de anima. Bonorum honorabilium noticiam opinantes magis …-… linguam vero quatinus significet aliquid alteri » ;
    F. 189-191v. De memoria et reminiscentia. « Reliquorum autem primum considerandum de memoria …-… et per quam causam dictum est. Benedictus Deus qui vivit ».
    F. 192-199v. De sensu et sensato. « Liber Primus de sensus et sensato. Quoniam autem de anima secundum ipsam determinatum est …-… secundum unumquodque instrumentum dictum est. Explicit ».
    F. 199v-207. De sompno et vigilia. « Incipit liber Primus de sompno et vigilia. De sompno autem et vigilia considerandum est …-… ex sompni divinatione dictum est. Explicit ».
    F. 209-237. De meteoris (titre courant erroné « Liber metheodorum (sic) »] : « Incipit Primus liber metheodorum (sic). Post quam precessit rememoratio nostra de rebus naturalibus …-… ei ex hoc quedam res extranee. Explicit ».
    F. 237v-291v. De celo et mundo. « Incipit liber primus de celo et mundo. Summa cognitionis nature et scientie …-… super intentionem nostram in eo ».
    F. 291v-303v. De vegetalibus. « Incipit liber Aristotelis de vegetalibus. Tria ut ait Empedocles in tanta rerum varietate …-… et erit fructus amarus. Explicit ».
    F. 304- 305v. De longitudine et brevitate vite vetus translatio (le titre courant et la rubrique mentionnent le De morte et vita). « Incipit liber Aristotelis de morte et vita. De eo autem quod est animalium …-… differentia in eo quod est semper sic esse longioris vite. Explicit ».

    F. 306-311. Costa Ben Luca, De differentia spiritus et anime. « Incipit de differentia spiritus et anime. Interrogasti me de differenciis (sic) spiritus et anime ut tibi scriberem …-… et cuius tempus elongatum est et hec sufficiant ».

    F. 311-321. Liber de causis. « Incipit liber de causis. Causa prima. Omnis causa primaria plus est influens supra causatum suum quam causa universalis secunda. Cum ergo removet causa universalis secunda …-… Non adquisitum sicut ostendimus completum est de esse. Expliciunt canones aristotelis de primo citerno sive de intelligentiis, sive de esse, sive de essencia pure bonitatis sive de causis exposite ab Alpharabio ».

    F. 321r-323v. Ps. Boethius, De uno et unitate. « Incipit liber de uno et unitate. Unitas est qua unaquaque res una esse dicitur sive enim sit simplex sive composita …-… unitas igitur est quia unaque res una est et est id quod est ».

    F. 323v-326. Alkindi, De quinque essentiis. « Incipit liber Algazelis de V essentiis. Sapiens id est Aristotiles ubi dialectam accepit …-… inter preteritum ex eo et inter futurum. Explicit ».

    F. 326-329v. De ymaginatione speculi. « Incipit liber de ymaginatione speculi. De visu et alteratione eius et quomodo suspiciat …-… procedens ab oculo. Explicit ».

    F. 329v-337. De proprietate elementorum. « Incipit liber de proprietate elementorum. Postquam premissus est sermo a nobis in celo et mundo …-… hoc est ergo illud cuius voluimus declarationem. Explicit ».

    F. 337-351v. De celo et mundo. « « Incipit liber Avicenne De celo et mundo. Collectiones expositionum ab antiquis grecis in libro Aristotelis de mundo qui dicitur liber celi et mundi expositiones iste in XVI continentur capitulis …-… et sit pax et salus omni anime modeste et benigne ».

    F. 353-363. De disciplina scolarium. « Incipit liber Boecii de disciplina scolarium. Vestra novit intencio de scolarium disciplina compendiosum postulare …-… Ultima vero saporis alterius inquinamenta permanebunt. Explicit ».

    F. 363-366v. Boethius, De Trinitate. « Manli Boecii Severini ex consulis ordinarii patricii ad Symachum. Investigatam diutissime questionem quantum nostre mentis igniculum lux divina dignata est ...-… quantum imbellicitas subtrahit nota supplebunt ».
    F. 366v-367. Epistola ad Iohanem diaconumUtrum Pater et Filius : « Incipit epistola Boecii Severini ad Iohannem diaconum utrum hec omnia Pater et Filius et Spiritus sanctus substantialiter predicentur de Deo. Ad vero an Pater et Filius et Spiritus sanctus substantialiter de Deo et si poteris fidem rationemque coniunge ».
    F. 367-368v. Epistola ad Iohanem diaconum Quomodo substantiae. « Incipit epistola Boecii Severini ad Iohanem diaconum utrum bona sint substantialia. Postulas ut nostris eius questionis obscuritatem …-… quidem iusta aliud vero ad aliud omnia igitur bona ».
    F. 368v-373v. Liber De Persona Et Duabus Naturis Contra Eutychen. « Fides Santi Severini Boecii ex consulis patritii ordinarii. Natura autem de solis corporibus dici potest aut de solis substanciis …-… geminam substantiam sed unam esse personam. Amen. Explicit ».

    F. 373v-375v. Excerpta ex Secreto Secretorum sive Epistola Aristotelis ad Alexandrum. « Incipit epistola Aristotelis ad Alexandrum. Oportet Alexander cum a sompno surrexeris …-… plena alia corpus débilitant. Explicit epistola Aristotelis ad Alexandrum ».

    F. 375v-388v. Nicolaus Ambianensis, De articulis fidei. « De articulis fidei. Clemens Papa cuius rem nominis …-… qui secundum ultimal secundi libri infinitum magna puniendi sunt pena et sic patet propositum. (d’une main postérieure à l’encre rouge) : Explicit de articulis fidei ».

Intervenants

Ancien possesseur

Anciennement dans

Historique de la conservation

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Ce manuscrit a appartenu à Adénulphe d’Anagni. L’ex-libris du collège semble avoir été gratté en marge supérieure de la garde volante foliotée « 2 ». Néanmoins, le catalogue de 1338, au numéro 18 de la rubrique des « Libri naturales non commentati », précise que le manuscrit a été légué par le maître « ex-legato magistri Adenulphi, prepositi Sancti Odomari ». Le volume faisait partie de la bibliothèque en circulation ouverte au prêt, il est emprunté au XVe siècle à 16 reprises par des sociétaires du collège et un hôte entre c. 1404 et 1481. Au vu de la trace ancienne sur la garde volante du manuscrit, il semble que le volume ait été enchaîné, probablement après 1481. En effet, aucune mention de désenchaînement ne figure dans le Registre de prêt pour ce codex. Or, lorsqu’il s’agit d’emprunts de livres issus de la Libraria communis, cette pratique est systématiquement reportée tant dans le Registre que dans le livre des Prieurs.

Notes

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Ecriture livresque. Un seul copiste. Plein texte

Source des données