Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 2937

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q118928

  • Titres attestés :
    • Hugo de Sancto Victore
    • S. Anselmus
    • S. Bernardus
  • Autre forme de la cote :
    • Paris, Bibliothèque nationale de France, Manuscrits, lat. 02937
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 2937
    • Paris. BnF, Latin 2937
  • Conservé à : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Auteur : Bernard de Clairvaux (saint, 1090?-1153) | Anselme (saint, 1033-1109) | Hugues de Saint-Victor (1096?-1141)
  • Date de fabrication :
  • Support : Parchemin.
  • Composition :
    • 97 ff.
  • Format :
    • 260 × 195 mm.
  • Aspects codicologiques :
    • Initiales en couleur à filigranes et à antennes. Au f. 3, armes du Cardinal Pierre de Foix. Rubriques. Lacune entre les ff. 20 et 21. Réclames à chaque cahier. — Corrections marginales contemporaines. — Le f. 96 est blanc. — Au f. 97v. table du ms. et ex-libris : « Iste liber est mei Petri Pagesii canonici et archidiaconi Veteris Moresii in ecclesia Tholosana », fut donné au Cardinal Pierre de Foix (1414-1464) d'après la mention autographe : « Iste liber est mei Petri cardinalis de Fuxo et fuit mihi datus per dominum Petrum Pagesii canonicum et archidiaconum in ecclesia Tolosana » au même feuillet ; cf. Baron, dans France Franciscaine, V (1922), 29 ; passa ensuite au Collège de Foix ; cf. Delisle, Cab. des mss., I, 508.97 ff.260 × 195 mm.
  • Reliure :
    • Demi-reliure veau fauve au chiffre de Charles X.

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • F. 1-42 S. BERNARDUS, De consideratione ad Eugenium papam avec table (1-2v) et prologue (3) (P. L., CLXXXII, 727-808) ; au f. 42 : « Expliciunt quinque libri beati Bernardi ad Eugenium papam ». Lacune, signalée dans le ms, entre les ff. 20v et 21 allant de « ab indignis indigne [ve tractata minime acceptantur...] », L. III, c. 2, jusqu'à : « [... si flores] fructus parturiant... », L. III, c. 5 (P. L., CLXXXII, 763-769). La numérotation des chapitres est différente de celle de l'édition.

    F. 42-58v « Meditaciones beati Bernardi » [Meditationes de cognitione humanae conditionis] avec table (42) attribué à s. Bernard (P. L., CLXXXIV, 485-508) et parfois à Hugues de St-Victor ; cf. Hauréau, Les oeuvres de Hugues de St. Victor, 175.

    F. 59-61 « Epistola Beati Bernardi ad quemdam nobilem militem de cura et modo rei familiaris utilius gubernande » (P. L., CLXXXII, 647-651, epist. 456) ; probablement de Bernard Silvestre ; cf. Hauréau, Notices, I, 334 ; Janauschek, Xenia Bernardina, IV (1891), p. VI n° 19.

    F. 61-79v « Viridarium consolationis de virtutibus et viciis », avec prologue (61) et table (61-61v) (Bibl. Casin. IV, Florilegium, 267-314).

    F. 80-87 S. ANSELMUS : « Meditationes beati Ancelmi. Terret me vita mea... » (P. L., CLVIII, 722-725, med. 2) (80-81v) ; — « Deploratio anime fornicate a Deo de virginitate admissa. Anima mea erumpnosa... » (ibid., 725-729, med. 3) (81v-83v) ; — « Alia meditatio ad accendendum amorem Dei in nobis. Domine J-C. redemptio mea... » (ibid., 902-905, oratio 20) (83v-85) ; — « Alia meditacio cordis Domini inquirentis. Eya nunc homuncio... » [Proslogion, c. 1-3] (F. Schmitt, S. Anselmi opera, I, 97-103).

    F. 88-95 HUGO DE SANCTO VICTORE : « Soliloquium magistri Hugonis de arra anime » (K. Müller, Bonn 1913, 3-25).

    F. 1-42. (S. Bernardi opera, éd. J. Leclercq, H. M. Rochais, III, Rome, 1963, 393-437, 446-493).

    F. 59-61. Apocryphe. Adressée à Raymundus, dominus Castri Ambrosii ; pour la bibliographie, cf. add. du ms. Latin 2927, f. 1-2v.

    F. 61-79v. [JACOBUS DE BENEVENTO] ; cf. T. Kaeppeli, SS. Ord. Praed., II, 304-307, n° 2052.

Armoiries et marques

Paris, BNF, lat. 2937, f. 3 (Armoiries de Pierre de Foix)

Intervenants

Historique de la conservation

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Reçu par Colbert le 7 octobre 1680 ; cf. Delisle, Cab. des mss., I, 503, n° 145 ou 504, n° 162.

Sujets et thèmes

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Anima mea, anima aerumnosa, anima, inquam, misera miseri homunculi...

    f. 81v

    Confessio est secundum quod dicit Augustinus sterquilinium conscientiae...

    f. 74

    Doceri petis a nobis de cura et modo rei familiaris utilius gubernandae...

    f. 59

    Domine Jesu Christe, redemptio mea, misericordia mea, salus mea...

    f. 83v

    Fides dirigitur in summum bonum...

    f. 71v

    Humilitas, ut dicit Augustinus, est virtus qua homo verissima cognitione...

    f. 72

    Peccatum est secundum Augustinum, spreto incommutabili bono, commutabilibus adhaerere...

    f. 67v

    Quoniam omne peccatum a superbia trahit originem...

    f. 62

    Quoniam, ut apostolus Petrus ait, Spiritu sancto adfati locuti sunt sancti...

    f. 61

    Terret me vita mea quoniam diligenter discussa...

    f. 80

    ANSELMUS CANTUARIENSIS archiep. (s.) -- Meditationes
    ANSELMUS CANTUARIENSIS archiep. (s.) -- Orationes (d'après la liste donnée par Wilmart, Auteurs spirituels, 157)
    ANSELMUS CANTUARIENSIS archiep. (s.) -- Proslogion. Excerpta
    BERNARDUS CLARAEVALLENSIS (s.) -- De Consideratione ad Eugenium III papam
    BERNARDUS CLARAEVALLENSIS (s.) -- Epistola de cura et modo rei familiaris
    BERNARDUS CLARAEVALLENSIS (s.) -- Meditationes de cognitione humanae conditionis
    COLBERT (Jean-Baptiste) -- Possesseur
    DE CURA ET MODO REI FAMILIARIS
    DÉCORATION -- Dessins à la plume
    DÉCORATION -- Initiales filigranées (XIIIe et XIVe s.)
    EUGENIUS III (s.), papa -- Lettre de dédicace à lui adressée
    HUGO DE SANCTO VICTORE -- Soliloquium de arrha animae
    JACOBUS DE BENEVENTO, O.P. -- Viridarium consolationis
    Méditation -- Traité MEDITATIONES DE COGNITIONE HUMANAE CONDITIONIS
    PETRUS DE FUXO, card. -- Armoiries
    PETRUS DE FUXO, card. -- Ex-libris autographe
    PETRUS DE FUXO, card. -- Possesseur
    PETRUS PAGESIUS, archidiaconus ecclesiae Tolosanae -- Possesseur
    RAIMUNDUS CASTRI AMBROSII -- Traité à lui dédicacé
    RELIURE -- Reliures au chiffre de Charles X
    TOULOUSE (Haute-Garonne) -- Collège de Foix. Possesseur

Sources des données