Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3701

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q396296

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Trois manuscrits réunis depuis le XVIIe s.

    F. 154-233. S. BASILIUS ; cf. Clavis Patrum graecorum, nos 2836, 2847, 2851, 2855, 2856.

    F. 234-240v. (éd. D. Verhelst, C.C.C.M., XLV, 1976, 20-30) ; cf. ibid., 9, ms. C.


    Ce manuscrit a fait l’objet d’une notice dans le cadre du projet MANNO (Manuscrits notés en neumes en Occident).


    F. 1-10 [BRUNO SIGNIENSIS episcopus, De sacramentis Ecclesiae], sans l'épître dédicatoire. « De edificatione basilice. De sacramentis eccllesie [sic] locuturi prius ipsa sacramenta ponamus... — ... elemosinas largiatur » (P.L., CLXV, 1091-1110).

    F. 10-23 [Magister HUGO ?] « De constructructione (?) taberna[culi]. Auxiliante gratia Domini ideo enim [sic pro : nostri Jhesu Christi] de tabernaculi constructione locuturi, primo, ut beatus docet Gregorius, hystorie fundamenta substernamus... — ... humilitatem compunctionis eorum designant que, Spiritu sancto largiente, concedatur. Amen ». Plusieurs manuscrits indiquent comme auteur de ce traité un « magister Hugo » et parfois même Hugues de Saint-Victor ; cf. A. Wilmart, Codices Reginenses latini, I, 577.

    F. 23-95v [Summa sententiarum] avec addition d'un l. VII, sur le mariage, de Gautier de Mortagne. « Hic incipiunt sententie magistri Huguonis de fide et spe » (éd. sous le nom de Hugues de Saint-Victor, P.L., CLXXIV, 41-174). [Prol.] (éd. cit., 41-42) (23-23v) ; — [L. I] (ibid., 42-80) (23v-45v) ; — [L. II] (ibid., 79-88) (45v-50) ; — [L. III] (ibid., 89-116) (50v-66) ; — [L. IV] (ibid., 117-126) (66-71) ; — [L. V] (ibid., 127-138) (71-77) ; — [L. VI] (ibid., 137-154) (77-85) ; — [L. VII. GUALTERUS DE MAURITANIA, De conjugio] (ibid., 153-174), addition d'un dernier paragraphe (95v) non compris dans l'édition : « In conjugio considerandum per quod fiat... — ... sed votum plubicum [sic pro : publicum] » (85-95v) ; cf. Stegmüller, Repert. comment. in Sent., I, 389-390 et 121, nos 837 et 271 ; R. Baron, dans Rech. théol. anc. méd., XXV (1958), 26-41.

    F. 96-105v Traité sur les différentes parties de l'office, les vêtements et les cérémonies liturgiques : « Quia quatuor elementis subsistentes Deum die et nocte offendimus... — ... a minore a[u]ctoritate instituta esse leguntur ». Même texte dans ms. Latin 2806, f. 74v-78v ; cf. Stegmüller, Repert. comment. in Sent., I, 291, n° 602.

    F. 105v-106 Sentences et vers : « Dyabolus in quadragesima acrius impugnat... » (105v) ; « Nisi duobus presentibus presbyter cantare... » ; « Pravus usus ratione superatur... » ; « Pravum usum lex et ratio vincat » ; [HILDEBERTUS CENOMANENSIS, Versus de horis cottidianis] « In matutino dampnatur tempore Christus||... » (A. Brian Scott, Hildeberti...carmina minora, Leipzig, 1969, 54, n° 57) ; cf. la notice du ms. Latin 3696B, f. 1v ; [IDEM, De tribus missis in natale Domini] « In natale sacrosancte solennia misse||... — ... figura Deus. Explicit » (P.L., CLXXI, 1198 ; A. Brian Scott, éd. cit., 10, n° 21) ; cf. Walther, op. cit., n° 9015 (106).


    F. 107-123 Statuts synodaux de l'église d'Autun. Fin XIIIe s. « Incipiunt mandata synodalia tam nova quam vetera ». Statuts de l'évêque Hugues d'Arcy, vers 1286 (Martène, Thes. anecd., IV, 467-480) ; cf. A. Artonne, L. Guizard et O. Pontal, Répertoire des statuts synodaux, Paris, 1963, 81 (107-115). — Statuts de l'évêque Barthélemy, 1299 (Martène, éd. cit., 480-490) ; cf. Artonne, Guizard et Pontal, op. cit., 81 (115-123).

    F. 123-137 Statuts de la province ecclésiastique de Lyon, 1286-1300. Statuts du concile d'Anse, 1300 (Mansi, XXIV, 1217-1232) (123-134v). — Statuts du concile de Mâcon, 1286 (Martène, éd. cit., 203-208) (134v-137).

    F. 137-147 Statuts synodaux de l'église d'Autun, 1300-1323. Statuts de l'évêque Barthélemy, 1300 (ibid., 490-491) ; cf. Artonne, Guizard et Pontal, op. cit., 81 (137-138). — Statuts de l'évêque Barthélemy, 1301 (Martène, éd. cit., 491-493) ; cf. Artonne, Guizard et Pontal, op. cit., 81-82 (138-140). — Statuts de l'évêque Hélie, 1315 (Martène, éd. cit., 493-494) ; cf. Artonne, Guizard et Pontal, op. cit., 82 (140-140v). — Statuts de l'évêque Hélie, 1316 (Martène, éd. cit., 494-495) ; cf. Artonne, Guizard et Pontal, op. cit., 82 (140v-141). — Statuts de l'évêque Hélie, 1317 (Martène, éd. cit., 495-498) ; cf. Artonne, Guizard et Pontal, op. cit., 82 (141-143v). — Statuts de l'évêque Pierre Bertrand, 1322 (Martène, éd. cit., 498-500) ; cf. Artonne, Guizard et Pontal, op. cit., 82 -83(143v-144v). — Statuts de l'évêque Pierre Bertrand, 1323 (Martène, éd. cit., 500-503) ; cf. Artonne, Guizard et Pontal, op. cit., 83 (144v-147).

    L'édition de dom Martène a été faite d'après ce manuscrit, alors conservé dans la bibliothèque du collège de l'Oratoire de Troyes ; cf. éd. cit., 467-468. Une copie des ff. 107-147, exécutée par l'abbé Louis de Targny en février-mars 1711, est conservée dans le ms. Latin 10411, f. 1-34v, 37-40.


    F. 148-153v (ff. de garde). Antiennes pour les Rogations : « Exurge, Domine... — ... ut convertatur malicia in bonitate ». Notation musicale à points liés français sur portée de quatre lignes tracées à la pointe sèche (XIIe s.).

    F. 154-233 S. BASILIUS, Homiliae. « Incipiunt omelie sancti Basilii Cesariensis episcopi quas transtulit Rufinus de greco in latinum. Incipit prefatio. Aliqua tibi in latinum verti... — ... idoneum subrogasti ministrum. Explicit prefatio » (P. G., XXXI, 1723) (154-154v) ; — « Incipit omelia de psalmo I » (ibid., 1723-1733) (154v-167v) ; — « Incipit omelia IIa de eo quod scriptum est : Adtende tibi, ne forte fiat in corde tuo sermo occultus iniquitas » (ibid., 1733-1744) (167v-182) ; — « Incipit omelia IIIa de eo quod scriptum est in Evangelio : Cujusdam divitis fructus uberes ager attulit et reliqua » (ibid., 1744-1753) (182-193) ; — « Incipit omelia IIIIa de invidia » (ibid., 1753-1761) (193-205) ; — « Incipit omelia [Va] in principio Proverbiorum Salomonis, quam dixit cum esset presbiter, jubente episcopo » (ibid., 1761-1781) (205-233). Cf. M. Huglo, dans Rev. bénéd., LXIV (1954), 129-130.

    F. 234-240v ADSO DERVENSIS, De Antichristo, avec l'épître dédicatoire à la reine Gerberge, incomplet de la fin : « Incipit epistola Azonii de Antichristo. Excellentissime ac regali dignitate pollenti... regine Gerberge frater Azo... Ex quo domina mater misericordie... Ergo de Antichristo scire volentes... — ... archangelus Michahel interfecerit... » (P.L., XL, 1129-1134 ; CI, 1291-1297 ; E. Sackur, Sibyllinische Texte und Forschungen, Halle, 1898, 104-113) ; cf. Stegmüller, Repertorium biblicum, II, n° 880, 2 et 880, 4 ; R. Konrad, De ortu et tempore Antichristi. Antichristvorstellung und Geschichtsbild des Abtes Adso von Montier-en-Der, Kallmüng, 1964.

    Une analyse des ff. 154-240v par l'abbé de Targny est conservée dans le ms. latin 10411, f. 35.

Intervenants

Autres intervenants

Historique de la conservation

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Provient de la bibliothèque du collège de l'Oratoire de Troyes ; cf. ex-libris ff. 1 et 154 : « Ex-libris Oratorii collegii Trecensis » (XVIIe s.) ; titres de la même main aux ff. 1 (pour les parties 1 ¶ et 2 ¶) et 154 (pour la partie 3 ¶). Ce manuscrit fait sans doute partie de ceux légués par François Pithou pour la fondation d'un collège à Troyes ; cf. A. Harmand, dans Cat. gén. des mss. des bibl. publ. des départements, II, IV-V. Provient de la succession de l'abbé Louis de Targny. —

Sujets et thèmes

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Aliqua tibi in latinum verti, olim poposceras...

    f. 154

    Auxiliante gratia Domini nostri Jesu Christi de tabernaculi constructione locuturi...

    f. 10

    Conjugium et matrimonium appellantur ab institutione creatoris...

    f. 85

    De fide et spe quae in nobis est omnipotenti...

    f. 23

    De sacramentis Ecclesiae locuturi prius ipsa sacramenta ponamus...

    f. 1

    Diabolus in quadragesima acrius impugnat humanum genus, ideo tunc sacerdos...

    f. 105v

    Ergo de Antichristo scire volentes primo notabitis quare sic vocatus sit. Ideo...

    f. 235

    Ex quo, domina Mater, misericordiae vestrae gratiam promerui...

    f. 234

    Exsurge, Domine Deus, auribus // De Jerusalem exeunt reliquiae//...

    f. 148

    In conjugio considerandum per quod fiet...

    f. 95v

    In matutino damnatur tempore Christus //...

    f. 106

    In Natale sacrosanctae sollemnia missae //...

    f. 106

    Nisi duobus praesentibus presbyter cantare non praesumat...

    f. 106

    Pravum usum lex et ratio vincat...

    f. 106

    Pravus usus ratione superatur et lege...

    f. 106

    Quaeritur primo utrum ens simpliciter simplex possit esse subjectum...

    f. 1

    Quia quattuor elementis subsistentes Deum die et nocte offendimus...

    f. 96

    ADSO DERVENSIS abbas -- De Antichristo
    Antiennes des Rogations
    BARTHOLOMAEUS, ep. Aeduensis -- Statuta synodalia (1299-1301)
    BASILIUS CAESARIENSIS ep. (s.) -- Homiliae
    BRUNO SIGNIENSIS ep. (s.) -- De Sacramentis Ecclesiae
    CONCILES -- Anse (1300). Statuts
    CONCILES -- Mâcon (1286). Statuts
    Cotes anciennes non identifiées -- Lettres et chiffres combinés
    DÉCORATION -- Initiales filigranées (XIIIe et XIVe s.)
    ELIAS GUIDONIS, Aeduensis ep. -- Statuta synodalia (1315-1317)
    GERBERGE, reine de France -- Lettre de dédicace à elle adressée
    GUALTERUS DE MAURITANIA, Laudunensis ep. -- De Conjugio
    Heures canoniques -- Vers mnémoniques
    HILDEBERTUS CENOMANENSIS ep. -- Carmina singula
    HUGO (Magister) (?) -- De Constructione tabernaculi
    HUGO DE ARCY, Aeduensis ep. -- Statuta synodalia (1286)
    HUGO DE SANCTO VICTORE -- De Conjugio
    HUGO DE SANCTO VICTORE -- Summa sententiarum
    Liturgie -- Traités
    Notation musicale -- Notation française
    PETRUS BERTRANDI, card. -- Statuta synodalia (1322-1323)
    PITHOU (François) -- Possesseur
    RELIURE -- Reliure Parchemin naturel souple
    Rogations -- Antiennes
    RUFINUS AQUILEIENSIS -- Interpres BASILIUS (s.), Homeliae
    Sentences bibliques, patristiques ou théologiques
    STATUTS SYNODAUX -- Autun
    STATUTS SYNODAUX -- Lyon
    SUMMA SENTENTIARUM
    Tabernacle -- De Constructione tabernaculi
    TARGNY (Louis, abbé de) -- Mention
    TARGNY (Louis, abbé de) -- Possesseur
    Titres (incipit ou explicit) de couleur -- De couleurs alternées noir, rouge et vert ou rehaussé de vert, lettres, mots ou lignes alternés (XIIe s.)
    TROYES (Aube) -- Collège de l'Oratoire. Mention
    TROYES (Aube) -- Collège de l'Oratoire. Possesseur
    Vers anonymes latins -- Divers

Source des données