Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3414

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q382837

  • Titres attestés :
    • Bandinus
    • Diversorum auctorum excerpta
    • Passio s. Thomae Cantuariensis
    • S. Martinus Dumiensis
  • Autre forme de la cote :
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3414
    • Paris. BnF, Latin 3414
  • Conservé à : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Langues : latin
  • Auteur : Magister Bandinus | Martin (saint, 05..-0580?) | Augustin (saint, 0354-0430) | Hugues de Saint-Victor (1096?-1141)
  • Date de fabrication :
  • Support : Parchemin.
  • Composition :
    • 68 ff.
  • Format :
    • 213 × 144 mm.
  • Aspects codicologiques :
    • Initiales et titres rubriqués. Titres courants jusqu'au f. 59. Références rubriquées en marge. Trace de la numérotation des cahiers, f. 45v. — Aux ff. 47-59v, numérotation, ajoutée au XIIIe s., des chapitres du 4e livre de Bandinus de I à LIII, le De anima Christi d'Hugues de Saint-Victor étant numéroté à la suite : LIIII. — Au f. 1, signature du XVe s. : « Joffridus Henrici ».68 ff.213 × 144 mm.
  • Reliure :
    • Reliure parchemin. Traces de lanières. Titre ms. au dos : « Petri ep. Parisiens. theologiae abbrevia[ti]o ».

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • F. 1 Sentences extraites des Tusculanes de Cicéron. « Cicero tercio libro Tusculanarum questionum. Stultitie proprium... —... suorum » (III, XXX, 73) ; « Omnium artium... — ... continetur » (I, I, 1) ; « Honos alit... — ... gloria » (I, II, 4) ; « Magni ingenii... — ... abducere » (I, XVI, 37) ; « Quam quisque novit artem... — ... excerceat » (I, XVIII, 41) ; « Profecto beati erimus... — ... ponemus » (I, XIX, 44) ; « Non deterret sapientem mors... — ... pertinere » (I, XXXVIII, 91) ; « Natura sic se habet... — ... pertinebit » (ibid.) ; « Nichil est prudentia... — ... senectus » (I, XXXIX, 94) ; « Diogenes inhumatum... — ... vie est » (I, XLIII, 104) ; « Nemo parum... — ... munere » (I, XLV, 109). — Addition du XVe s.

    F. 1v-56 BANDINUS. « Adbreviatio magistri Bandani de libro sacramentorum magistri Petri Parisiensis episcopi fideliter acta » (P. L., CXCII, 971-1112). [L. I] : « Circa res divinas studiosis compendium... » (ibid, 971-1028) (1v-21v) ; — L. II : « Incipit liber secundus de creatione rerum » (ibid., 1027-1070) (22-40) ; — L. III : « Incipit tercius de Incarnatione » (ibid., 1071-1090) (40-46v) ; — L. IV : « Incipit quartus de sacramentis » (ibid., 1089-1112) (47-56) ; cf. Rettberg, Göttinger Weinachtsprogramm, Comparatio inter M. Bandini libellum et P. Lombardi IV libros Sententiarum, 1834 ; R. Martin, dans Bulletin of the John Ryland's Library, (oct.déc. 1915), Reprint, 7 ; Dict. hist. et géogr. eccl., VI (1931), 488-489 ; P. Lehmann, dans Histor. Vierteljahrschrift, XXIX (1934), 177-179 ; Stegmüller, Repert. comment. in Sent., 1947, n° 94.

    F. 56-59v [HUGO DE SANCTO VICTORE] « De anima Christi », sans le prologue. « Queritis de anima Christi, id est de illo rationali spiritu... — ... non arroganter presumere. Explicit » (P. L., CLXXVI, 847-856).

    F. 59v « Augustinus super : Vix justus salvabitur, in epistola de misericordia. Queritis forsitan quare justus... — ... Deus autem in corde » ; — « Butirum et mel comedet [Is., VII, 15] id est judeos et gentiles sibi incorporabit... — ... vel bonum judeum ».

    F. 59v-62v Sous la rubrique : « S. Augustinus contra Maximum hereticum », fragment composé de : « Pater omnia que habet in sua substantia... — ... genuit » [AUGUSTINUS, Contra Maximum, II] (P. L., XLII, 767) ; « Neque persona Patris neque persona Spiritus sancti... — ... sed sola persona Filii » [PSEUDO-AUGUSTINUS, sermo de symbolo, c. 11] (P. L., XL, Appendix, 1195) (59v) ; « Omnipotens Deus, Pater et Filius et Spiritus sanctus unus atque trinus... — ... se manifestum demonstrare » [PSEUDO-AUGUSTINUS, De essentia divinatis, c. 1] (P. L., XLII, Appendix, 1199-1206) ; cf. Clavis Patrum latinorum, n° 633 ep. 14, (59v-62v).

    F. 62v-63 « De cena Domini. Queritur si fieri debeat quae habet [sic pro : qualiter ?] usus Ecclesie scilicet in cena Domini ad imitationem dominice cene commedere, ad quod respondetur quia heresis est... In commestione spirituali VII debent considerari... — ... vel quandoque in ipsa re ».

    F. 63-63v [GUILLELMUS DE CONCHIS, Philosophia mundi, l. IV] extraits : « De cottidiana hominis creatione. De cottidiana hominis creatione, formatione, nativitate, etatibus... — ... illud spissat » [c. 7, fin, c. 8 à 15] (P. L., CLXXII, 88-90, parmi les oeuvres d'Honorius d'Autun) (63-63v) ; « Quomodo puer in utero pascitur. ... Dicimus quod quibusdam nervis... — ... ydoneus vite nascitur » [c. 16, 17 incomplet] (ibid., 90-91) (63v) ; cf. Amann, dans Dict. théol. cath., VII, 152.

    F. 63v-66v S. MARTINUS DUMIENSIS, episcopus Bracarensis. « Incipit formula vite honeste. Gloriosissimo ac tranquillissimo et insigni catholice fidei predito pietate Mironi regi, Martinus, humilis episcopus. Non ignoro... — ... ignaviam » (P. L., LXXII, 21-28, avec variantes ; Martini episcopi Bracarensis Opera omnia, éd. Barlow, New Haven, 1950, 236-250) ; cf. M. C. Diaz y Diaz, Index scriptorum latinorum medii aevi hispanorum, Salamanca, 1958, 9 n° 27.

    F. 66v-68 « Incipit passio [s. Thomae] Cantuariensis archiepiscopi. Cum de reformanda pace... — ... filium interfecisse » (P. L., CXC, 327-330) ; cf. Cod. hag., I, 231 ; Bibl. hag. lat., n° 8212 ; au f. 68, 2 vers, ajoutés au XVe s. : « Quis moritur ? — Presul. — Cui ? — Pro grege. — Qualiter ? — Ense.// Quando ? — Natali. — Quis locus ? — Ara Dei » ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 16084.

    F. 68v Liste de noms, peut-être fragment d'inventaire de livres : « Dominicales. Tractatus fidei... — ... Reliquie ». Addition du XVe s. — Table partielle du 4e livre de Bandinus, et du « De anima Christi », contenus aux ff. 47-59v, avec renvois aux chapitres, erronés pour les chapitres 2, 3, 4. Addition du XIIIe s.

    F. 59v-62v. [De Essentia divinitatis] ; cf. add. du ms. Latin 2702, f. 70.

Intervenants

Sujets et thèmes

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Incipit du lemme biblique

    Butyrum et mel comedet... (Is. VII, 15).

    Incipit

    Id est Judaeos et gentibus sibi incorporabit...

    f. 59v

    De quotidiana hominis creatione, formatione, nativitate, aetatibus...

    f. 63

    Dicimus quod quibusdam nervis qui in umbilico sunt...

    f. 63v

    In comestione spirituali septem debent considerari...

    f. 62v

    Neque persona Patris neque persona Spiritus sancti...

    f. 59v

    Omnipotens Deus, Pater, Filius et Spiritus sanctus unus atque trinus est...

    f. 59v

    Pater omnia quae habet in sua substantia...

    f. 59v

    Quaeritis de anima Christi, id est de illo rationali spiritu...

    f. 56

    Quaeritis forsitan quare justus in Dei judicio...

    f. 59v

    Quaeritur si fieri debeat quod habet usus Ecclesiae, scilicet in Cena Domini...

    f. 62v

    Quis moritur ? - Praesul. - Cui ? - Pro grege. - Qualiter ? - Ense //...

    f. 68

    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) -- Contra Maximinum haereticum Arianorum episcopum (excerpta)
    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) -- De Essentia divinitatis
    BANDINUS (Magister) -- Abbreviatio Petri Lombardi Sententiarum
    CICERO (Marcus Tullius Cicero) -- Extraits
    DÉCORATION -- Initiales de couleur (XIIe s.)
    DE ESSENTIA DIVINITATIS
    Eucharistie -- Questions concernant l'Eucharistie
    GUILLELMUS DE CONCHIS -- Philosophia mundi (excerpta)
    HUGO DE SANCTO VICTORE -- De Sapientia animae Christi
    Inventaire de livres (XVe s.)
    JOFFRIDUS HENRICI -- Signature (XVe s.)
    LA MARE (Philibert de) -- Possesseur
    MARTINUS BRACARENSIS ep. (s.) -- Formula honestae vitae
    RELIURE -- Reliures XVIIe s.
    RELIURE -- Reliure Parchemin naturel sur carton
    RELIURE -- Éléments annexes Titre manuscrit au dos de la reliure
    THOMAS Becket, CANTUARIENSIS archiep. (s.) -- Passio
    THOMAS Becket, CANTUARIENSIS archiep. (s.) -- Versus de morte ejus
    Vers anonymes latins -- Divers

Source des données