Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q276196
Source des données : BnF Archives et manuscrits
F. 66-84. [Vitae Patrum]. Recueil composé d'un prologue et d'extraits divers répartis en 3 livres. Pour le détail, voir J. G. Freire, A Versão latina por Paschasio de Dume dos « Apophtegmata Patrum », II, Coïmbre, 1974, 79-81 et 231, n° 108 ; Id., « Commonitiones sanctorum Patrum », Una nova coleccão de apotegmas, Coïmbre, 1974, 25-26 (ms. P). Les extraits sont repris dans la table.
F. 121-124v. Regula tertia s. Augustini seu Praeceptum (ms. 32 J de l'éd. L. Verheijen, La Règle de saint Augustin, Paris, 1967, I, 417-437) ; cf. ibid., 214 ; Clavis Patrum latinorum, n° 1839b.
F. 125v. S. AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep., Regula secunda seu Ordo monasterii, excerptum, §§ 3-8 (ms. i de l'éd. cit., 150-151) ; cf. ibid., 110.
Sur 2 ff. de papier collés entre les ff. de garde, notice du ms. de la main de l'abbé Lebeuf.
F. 1-9v « Liber de meditacione beati Bernardi » [Meditationes de humana conditione] édité sous le nom de s. Bernard (P. L., CLXXXIV, 485-508).
F. 9v Fragments : « De caritate. Caritas non querit que sua sunt. Hoc expressive dicitur... » ; — « De oratione. Si quis in Deum peccaverit... Intelligitur nisi Dominus... » ; — « Anima pro diversis actibus diversa nomina sortitur... ».
F. 10-12v « De sancto Silvestro... Silvester igitur cum esset infantulus a vidua matre... » jusqu'à : « ... visionem vidit magnificam dormiens in qua... » ; cf. Bibl. hag. lat., n° 7726 (10-11) ; — « De beato Mauro. Beatissimus igitur Maurus clarissimo stenatorum [sic] genere... — ... et orationibus ejus multa magnifica et ammiranda operatur Deus ad laudem et gloriam sui nominis » ; cf. ibid., n° 5773 (11v-12) ; — « Alia vita Sancti Pardulphi. Item in occidentali plaga partibus Aquitanie in urbe Limovicensium... — ... verbo Dei panem vite predicacione saciabat » ; cf. ibid., nos 6.458 ss. (12-12v) ; — « De sancto Pardulpho. Arnulfus quidam juvenis inlustre viri... » jusqu'à : « ... adeptus tante dignitatis officium... » (12v) ; cf. Cod. hag., I, 225. Titres ajoutés au XVe s.
F. 13-26 Recueil de sentences extraites de l'Écriture et des Pères sur les vérités de la foi, les vertus, les péchés : « Incipit libellus salutis et primo de fide. Duo sunt que debet habere homnis homo... — ... Vis dicamus quod ignis descendat de celo et de... » incomplet.
F. 26-27 Sermons : « In purificatione b. Marie. Tulerunt Dominum Jhesum... Dominus pascit me dicit justus in Psalmo... » (26-27) ; — « Sermo passionis Domini. Super numerum dolorem addiderunt... Vox Christi in Psalmo... » (27), accompagnés de nombreuses citations et sentences sur les vertus indiquées par des rubriques.
F. 27-27v « Super epistolam ad Romanos glossa de difinicionibus. Repletos omni iniquitate quam per partes dividit dicens ... », gloses brèves sur les vices énumérés dans Rom. I, 29-32.
F. 27v-28v Fragments divers : « De difinicionibus. Penitencia est voluntaria satisfactio peccati... » ; — « Queritur quare passio cantetur tribus sonis... » (27v) ; — Notes sur la confession : « Qualiter se debet habere confessor ad penitentem... », au f. 28 : « Iste glosule scripte sunt super quartum librum sententiarum de septem peccatis capitalibus » (27v-28v).
F. 29-66 SMARAGDUS : « Incipiunt glosule Maracdi super regulam b. Benedicti » jusqu'à : « ... confidentie audaciam tribuunt verba que sequuntur... » (P. L., CII, 691-932, texte abrégé avec variantes).
F. 66-84 [Vitae patrum] « Incipit liber sanctorum patrum collectus ex diversis libris » : Prologue : « Meditantibus nobis de sanctorum vitis... » (66) ; — Table du l. I en 35 chapitres (66) ; — L. I : « Fuit quidam vir in hac proxima civitate... — ... et verbo et conversatione exemplum fuit ad salutem perpetuam per Dominum... Expliciunt [...] collecte a vitis patrum beati Eronimi », extraits des Verba seniorum (P. L., LXXIII, 739-810, 851-1062) (66-76) ; — L. II « In hoc secundo tractatu collegimus... que perpeximus esse laudabiliora monachis vel religiosis in vita beati Johannis Elemosinarii. Nauteriis peregrinus dampna... — ... tanquam dignum et erat enim lector », extraits de la vie de s. Jean l'Aumônier (ibid., 341-384) (76v-80) ; — L. III : « In hoc tercio tractatu collegimus vitas vel collationes sanctorum patrum quas perpeximus esse meliores in dictis beati Bacomii. Quidam frater requisivit senem dicens : Dic mihi unam rem : quam custodiam... —... profectum pietatis ex ejus verbis aurire volebant », extraits des Verba seniorum (ibid., 739-810, 851-1062) (80-84).
F. 84-84v Recettes de médecine en provençal : « Recipe goma blanca... ». — Addition du XIVe-XVe s.
F. 85-98v [Vitae patrum] (suite) L. IV : « In hoc quarto tractatu collegimus miracula beate Marie que perpeximus esse meliora... legentibus in libro Miraculorum ejusdem virginis Marie. Romanorum testimonio didicimus... — ... in ecclesia distincte cantavit », 18 miracles de Notre-Dame, précédés d'une table (85) ; cf. Poncelet dans Analecta Bollandiana, XXI (1902), nos 1591, 416, 1563, 675, 1776, 1676, 434, 1322, 1777, 925, 1173, 42, 740, 1610, 73 ; lacunes entre les ff. 87 et 88, 89 et 90 (85-91) ; — L. V : « Incipiunt astraxiones facte a libro Dialogorum beati Gregorii... In hoc quinto tractatu collegimus vitas sanctorum patrum quas perpeximus esse meliores in libro Dialogorum beati Gregorii. Usus quidem recte conversationis... — ... Manus vestre sanguine plene sunt », extraits des Dialogues de S. Grégoire le Grand, précédés d'une table en 27 chapitres (91v) (Moricca, Rome 1924) (91v-98v).
F. 99-103 Sermons : « [De] dedicatione ecclesie. Edificate mihi domum... Qui digne vult domus Dei dedicationem celebrare... » ; cf. J. Leclercq dans Revue Mabillon, XXXIII (1943), Etudes monastiques I, 80 n. 1 (99-99v) ; — « Et sancti tui benedicant tibi. Quamvis omnis creatura... » (99v-100v) ; — « Vigilate quia nescitis diem... Beatus eris si hec amonicio... » (100v-101) ; — « In odore unguentorum tuorum... Septem sunt unguenta Domini... » (101-101v) ; — « Accedite ad eum... A Deo recesistis in secula... » (101v-102) ; — « Cum invitatus fueris... Ait Propheta : Deus docuisti me... » (102-102v) ; — « Pauperes ejus saturabo... Propheta. Edent pauperes... (102v-103).
F. 103-104v Notes sur la correction fraternelle : « Solvitur quis a correctione fraterna... Questio de fraterna correccione. Queritur de fraterna correctione utrum omnes teneantur ad illam... ».
F. 104v « De excommunicato. Nota quod injusta excommunicatio que fertur in innocentem... ».
F. 104v-106v [GREGORIUS IX, Statuta ordinis nigri] « Incipiunt instituta Domini pape ut omnes cito ad opus Dei occurrant » (L. Auvray, Registres de Grégoire IX, II, 320-332, rédaction B).
F. 106v-120 S. BENEDICTUS : « Regula beati Benedicti », avec prologue (106v-107), table en 73 chapitres (107-107v), gloses marginales et interlinéaires (B. Linderbauer, Florilegium patristicum, XVII, 13-75).
F. 121-124v S. AUGUSTINUS : « Regula sancti Augustini. Hec sunt que ut observetis precipimus ... — ... in temptacionem non inducantur. Amen » (C. S. E. L., LVII, 359-371, c. 5-16).
F. 124v-125 URBANUS II, « Dilectissimis filiis Arberto abbati Sancti Rufi ejusque fratribus canonicam vitam professis. Pie voluntatis affectus... » (U. Chevalier, Codex diplomaticus abb. Sancti Rufi, n. 5, p. 8-9).
F. 125-125v S. BEDA VENERABILIS : « De effectiva lune potentia secundum Bedam de temporibus. De effectiva lune ... — ... commotis turbinibus allatura » [De temporum ratione, c. 18] (P. L., XC, 420-422).
F. 125v Extraits de la Règle de S. Benoît sur l'horaire des moines (P. L., XXXII, 1450, § 2. attr. à S. Augustin).
F. 126-137 Sermons : « Dominus in templo sancto suo ... Hic multa bona Deus confert ... » (126) ; — « Querite primum regnum Dei id est querite ... » (126-126v) ; — « Convertetur Dominus dicit Micheas... Separavimus nos a Deo ... » (126v-127) ; — « Deus tu conversus justificabis nos ... David eximius prophetarum dictus est ... » (127-127v) ; — « Beati mortui qui in Domino ... Sicut omnium sanctorum merita sub una ... » ; cf. ms. Latin 3555, f. 217 (127v-128) ; — « Justum deduxit Dominus... Inquirendum est que sit justitia... » (128-128v) ; — « Sapientia id est Christus foris predicat ... » (128v-129) ; — « Super populum tuum benedictio ... Qui sunt Dei populus ... » (129-129v) ; — « Posui adjutorium hominum in potente id est in Filio meo dicit Pater ... » (129v-130) ; — « Avocabo non plebem plebem meam ... Vocantur non populus Dei ... » (130-130v) ; — « Penitenciam agite dicit Dominus ... Nulla doctrina euvangelio potest comparari... » (130v-131) ; — « Doce me facere voluntatem... Docet nos Deus ... » (131v-132) ; — « Notam fac mihi viam... David cujus dicta soliloquia dicuntur ... » (132-132v) ; — « Vinea fuit pacifico ... Domini vinea est fidelis anima... » (132v-133) ; — « Sinite [corr. pour Einite] parvulos venire ad me per septemplicem viam ... » (133-133v) ; — « Venite et revertamur ad Dominum... Loquitur Dominus perire... » (133v-134) ; — « Castitas amica est Deo... » (134-134v) ; — « Benedictus Dominus ex Syon... Spiritus Sanctus loquitur ... » (134v-135) ; — « Convertere anima mea in requiem ... Anime sanctorum requiem habent ... » (135-135v) ; — « Si quis sitit veniat... Veniat ad me affectu amoris... » (135v-136) ; — « Vias tuas, Domine, demonstra... Est via a qua unus... » (136-136v) ; — « Pueri mei mecum sunt in cubili... Habet Dominus quinque lectos... » (136v-137).
F. 137 Fragment, à demi-effacé, sur l'aumône : « Ut elemosina sit meritoria. Compassio. Ysaias... ».
F. 137v Fragment de théologie morale, en grande partie effacé. — Addition du XVe s.
Provient de St-Martial de Limoges dont l'ancienne cote : « XCIX » se trouve au f. 1.
Source des données : Jonas
Accedite ad eum... (Ps. XXXIII, 6)
A Deo recessistis in saecula...
f. 101v
Aedificate mihi domum... (cf. Agg. I, 8)
Qui digne vult domus Dei dedicationem celebrare...
f. 99
Anima pro diversis actibus diversa nomina sortitur...
f. 9v
Arnulfus quidam juvenis illustris viri Chinualdi principis...
f. 12v
Beati mortui qui in Domino moriuntur... (Apoc. XIV, 13).
Sicut omnium sanctorum merita sub una...
f. 127v
Beatissimus igitur Maurus, clarissimo senatorum genere...
f. 11v
Benedictus Dominus ex Sion... (Ps. CXXXIV, 21)
Spiritus sanctus loquitur per prophetam...
f. 134v
Caritas non quaerit quae sua sunt... (I Cor. XIII, 5)
Hoc expressive dicitur, id est qui caritatem perfectam habet...
Castitas amica est Deo quam diabolus odit qui in sordibus Salomonis...
f. 134
Convertere, anima mea, in requiem... (Ps. CXIV, 7)
Animae sanctorum requiem habent...
f. 135
Convertetur [sic pro : Revertetur] Dominus... (Mich. VII, 19), dicit Michaeas... Separavimus nos a Deo...
f. 126v
Cum invitatus fueris ad nuptias... (Lc. XIV, 8).
Ait propheta : Deus, docuisti me... (Ps. LXX, 17)...
f. 102
De effectiva lunae potentia beatus antistes Ambrosius...
f. 125
Deus tu conversus justificabis nos... (cf. Ps. LXXXIV, 7)
David eximius prophetarum dictus est...
f. 127
Doce me facere voluntatem... (Ps. CXLII, 10)
Docet nos Deus...
f. 131v
Dominus in templo sancto suo... Hic multa bona Deus confert...
f. 126
Duo sunt quae debet habere omnis homo...
f. 13
Et sancti tui benedicant tibi... (Ps. CXLIV, 10)
Quamvis omnis creatura...
f. 99v
Fuit quidam vir in hac proxima civitate vitam turpissimam...
f. 66v
Haec sunt quae ut observetis praecipimus...
f. 121
In dando eleemosynam, debet esse ad hoc quod sit meritoria : compassio...
f. 137
In odore unguentorum tuorum... (Cant. I, 3).
Septem sunt unguenta Domini...
f. 101
Item in occidentali plaga partibus Aquitaniae in urbe Lemovicensium...
f. 12
Justum deduxit Dominus per vias rectas... (Sap. X, 10).
Inquirendum est quae sit justitia...
f. 128
Meditantibus nobis de sanctorum vitis sive conversationibus Patrum...
f. 66
Nauclerus quidam peregrinus damna pertulit...
f. 76v
Notam fac mihi viam... (Ps. CXLII, 8)
David, cujus dicta soliloquia dicuntur...
f. 132
Notatur quod injusta excommunicatio quae fertur in innocentem...
f. 104v
Paenitentia est voluntaria satisfactio peccati...
f. 27v
Paenitentiam agite... (Mt. III, 2).
Nulla doctrina Evangelio potest comparari...
f. 130v
Pauperes ejus saturabo... (Ps. CXXXI, 15)
Propheta : Edent pauperes... (Ps. XXI, 27)
f. 102v
Pie voluntatis adfectus prosequente debet studio...
f. 124v
Posui adjutorium hominum in potente... (Ps. LXXXVIII, 20).
Id est in filio...
f. 129v
Pueri mei mecum sunt in cubili... (Lc. XI, 7)
Habet Dominus quinque lectos...
f. 136v
Quaerite primum regnum Dei... (Mt. VI, 33).
Id est quaerite regnum quod est primum...
Quaeritur de fraterna correctione utrum omnes teneantur ad illam...
f. 103
Quaeritur quare Passio cantetur tribus sonis...
Qualiter se debet habere confessor ad paenitentem...
[...] Quam per partes dividit dicens : Malitia...
f. 27
Quidam frater requisivit senem, dicens : Dic mihi unam rem : quam custodiam...
f. 80
Recipe GOMA BLANCA E GOMA ROGA...
f. 84
Repletos omni iniquitate... (Rom. I, 29)
Quam per partes dividit dicens...
Romanorum testimonio didicimus et in commentariis pontificalibus scriptum invenimus...
f. 85
Sapientia, id est Christus, foris praedicat in plateis...
f. 128v
Si quis in Deum peccaverit... (I Reg. II, 25)
Intellegitur nisi Deus qui nostras infirmitates...
Si quis sitit, veniat... (Joh. VII, 37).
Veniat ad me adfectu amoris...
f. 135v
Silvester igitur cum esset infantulus a vidua matre...
f. 10
Sinite parvulos venire ad me... (Mc. X, 14).
Per septemplicem viam quae ducit ad vitam...
f. 133
Solvitur quis a correctione fraterna...
Super populum tuum benedictio... (Ps. III, 9)
Qui sunt Dei populus...
f. 129
Super vulnerum dolorem addiderunt... (Ps. LXVIII, 27)
Vox Christi in Psalmo...
Tulerunt Dominum Jesum parentes ejus... (cf. Lc. II, 22)
Dominus pascit me, dicit Jesus...
f. 26
Usus quidem rectae conversationis est ut praeesse non audeat qui subesse non didicerit...
f. 91v
[...] Utrum omnes teneantur ad [fraternam correctionem]...
Venite et revertamur ad Dominum... (Os. VI, 1).
Loquitur Dominus perire...
f. 133v
Vias tuas, Domine, demonstra... (Ps. XXIV, 4).
Est via a qua unus...
f. 136
Vigilate quia nescitis diem... (Mt. XXV, 13).
Beatus eris si haec admonitio...
f. 100v
Vinea fuit pacifico... (Cant. VIII, 11)
Domini vinea est fidelis anima...
f. 132v
Vocabo non plebem... (Rom. IX, 25).
Vocantur [sic] non populus Dei...
f. 130
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF