Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q381721
Source des données : BnF Archives et manuscrits
F. 1-15v S. BEDA VENERABILIS : « Expositio Bede presbiteri allegorica in librum patris Tobye » (P. L., XCI, 923-938).
F. 16-31v « Sententie de sancta Trinitate ex libris Augustini carptim sumpte maxime ex eo qui inscribitur de sancta Trinitate. Scriptum est in psalmo : Querite Deum... — ... remanet quod non remittat » (16-26) ; — « Sententie de expositione super Johannem. Deus misit Deum... — ... vel ad vitam per gratiam » (26-30v) ; — « Sententie de expositione super psalmos. Deus est quedam substantia... — ... quod est : dico opere mea regi » (30v-31v).
F. 32-51 S. BERNARDUS [De laudibus Virginis matris sermones] [I] : « In annuntiatione dominica. Missus est Gabriel... Quid sibi voluit... » (32-35v) ; — [II] « Novum quidem canticum illud... » (35v-41v) ; — [III] : « Libenter ubi mihi congruere... » (41v-46) ; — [IV] : « Non dubium est quicquid... » (46-50v) ; — [Excusatio.] : « Lectionem evangelicam exposui sicut potui... » (50v-51) (édit. Gsell-Janauschek, 1891, 32-74).
F. 51-53v Fragments sur les fêtes et temps liturgiques : procession des Rameaux, Avent, Ascension, Rogations, Saints Innocents, Octave de Noël, Vigile de l'Epiphanie, Epiphanie : « Mos erat antiquitus quod si aliquis... — ... qui visus es non reticeas ».
F. 53v Commentaire de l'antienne : O clavis David : « In clave duo sunt, clavis enim claudit... ».
F. 54-93v Mélanges théologiques, canoniques, hagiographiques, en partie non identifiés : S. HIERONYMUS, « Epistola ad Heliodorum episcopum » (C. S. E. L., LIV, 44-62, ep. 14) (54-56). Décret de Gratien : D. I-IV, 3 (56-57v) ; C. XVI, q. 1, 21-26 (57v-58) ; C. XXIX, q. 1-2 pars I (58-59) ; C. III, q. 7, 3-5 incompl. (59) ; C. XXIX, q. 2 1-2 ; De cons. D. II, 42 ; D. XC, 10 (59v) ; C. II q. 1, 13, 15-17 incompl. (59v-60). — Digeste, XLVII, 15, 1 et XLVIII, 16, 1 (60). — « De IIIIor que faciunt pauperem spiritu : Beati pauperes... Quatuor sunt que spiritus efficiunt paupertatem... » (60-60v). — De IIIIor generibus monachorum. Quatuor sunt genera monachorum. Unum quod abrenuntiationem... » (60v). — Adbreviatio penitentie Theophili » ; cf. Bibl. hag. lat., n° 8121 (60v-62). — Décret de Gratien, C. II, q. VII, 27-30 (62-63). — Fragment sur la pénitence : « In penitentia que pece???atorem considerare oporteat... » (63). — Fragment sur l'eucharistie : « Quoniam tota humana natura et in anima... » (63-64v). — IVO CARNOTENSIS, [Epistola] (P. L., CLXII, 52, ep. 41) (64v-65). — Sentences extraites de la Bible, des Pères, en particulier de s. Grégoire et s. Augustin, et de différents auteurs : « Josephus, Mathie filius, ex Jerosolimis... — ... per Christum vero misericorditer nunc reducti ». (65-72v). — [S. PETRUS CHRYSOLOGUS, sermo CXXXIX] (P. L., LII, 572-575) (72v-73). — Sentences, sermons et extraits divers de Pierre Chrysologue, Pierre le-Mangeur, Hugues de Saint-Victor, s. Bernard : « Sicut ardorem sitis frigida pocula... — ... quod illi detur honor alienus » (73-93v).
F. 94-94v « De rectoribus ecclesiarum. Agnoscite, dilectissimi, expavescite... De cupiditate. Cupiditas radix iniquitatis... — ... ille adorationibus pollicetur ».
F. 94v-102 [S. BERNARDUS, Sermones] « Obsecramus vos tanquam advenas et peregrinos... » [In quadragesima, VII] jusqu'à : « ... videbitur Deus Deorum in Syon... » (édit. Gsell. et Janauschek, 206-208) (94v-95) ; — « De diversis viis. Multe sunt vie et genera multa viarum... » [In Ps. Qui habitat, XI] jusqu'à : « ... levare corda cum manibus ad Deum... » (ibid., 264-271) (95-96v) ; — « Beatus vir qui non abit... Pii sunt qui in Deum... » [De diversis, serm. 72] (ibid., 946-949) (96v-97v) ; — « De corruptione. Corrupti sunt et abominabiles... Habet anima corruptionem... » [De diversis, serm. 74] (ibid., 950-951) (97v) ; — sentences VI et X attr. à s. Bernard (P. L., CLXXXIII, 749-750) : « De morte malorum. Mors peccatorum pessima. Mala in amissione mundi... » ; « Ad animam. Revertere, revertere Sunamitis... Revertere primo ab inepta leticia... » (97v) ; — « Emissiones tue... Vox est illius celestis... » [De diversis, serm. 91] (ibid., 972-976) (97v-99) ; — « Sermo de Domino [corr. pour dmc]. Nemo ascendit in celum... Dominus et Salvator. noster... » [De diversis, scrm. 60] (ibid., 933-935) (99-99v) ; — « De verbis Prophete. Populus quem non cognovi... Non esset magne admirationis... » [De diversis, serm. 77] (ibid., 953-954) (99v-100) ; — « De triplici emissione. Veni in ortum meum... Hec triplex introductio... » [De diversis, serm. 92] (ibid., 976-978) (100-100v) ; — « Qui mihi ministrat... quidam sunt qui... » [De diversis, serm. 62] (ibid., 937) (100v) ; — « De illis que impediunt confessionem Quatuor sunt qui impediunt... » [De diversis, serm. 104] (ibid., 998-999) (100v-101) ; — « De illis in quibus consistit salus hominum. Duo sunt, in quibus... » [De diversis, serm. 105] (ibid., 999-1000) (101-101v) ; — « De VII signaculis. Ecce vicit leo... Septem signacula sunt... » [De diversis, serm. 57] (ibid., 929-931) (101v) ; — « De tribus mulieribus. Quid est autem quod post mortem... » [De diversis, serm. 58] (ibid., 931-932) (101v-102).
F. 102-114v [GAUFRIDUS BABIO, Sermones] classés par J. P. Bonnes dans Rev. Bénéd., LVI (1945-46) 200-205, édités sous le nom d'Hildebert de Lavardin dans P. L., CLXXI : « De XLa. Si quis diligit me ... Unde psalmista. Furor illis... » Bonnes, n° 10 (P. L., CLXXI, 471-476, serm. 28) (102-103) ; — « De XLa. Maria soror Moysi... Ultiones, fr. kmi,... » Bonnes, n° 11 (P. L., CLXXI, 423-427, serm. 18) (103-104v) ; — « De XLa. Nolite diligere mundum... Est quidam inimicus... » Bonnes, n° 12 (P. L., CLXXI, 467-471, serm. 27) (104v-105) ; — « De quadragesima. Excutere de pulvere... Audite, fr. kmi, ... » Bonnes, n° 13 (P. L., CLXXI, 463-467, serm. 26) (105-106) ; — « In dominica palmarum. Dicite filie Syon... Mandat nobis rex celi... » Bonnes, n° 15 (P. L., CLXXI, 485-491, serm. 31) (106-107v) ; — « Dominus noster J. C. ut sanctificaret... Satis, fr. kmi, audistis... » jusqu'à : « ... facturus est illis qui rapiunt aliena... » Bonnes, n° 16 (P. L., CLXXI, 547-551 serm. 41) (107v-108) ; — « Scitote, fr. kmi, quia vetus homo... Letum nuncium... » Bonnes, n° 17 (P. L., CLXXI, 841-845, serm. 110) (108-109) ; — « In natali Domini. Apparuit benignitas... Adquisiverat, fr. kmi, ergo hii astucia... » Bonnes, n° 3 (P. L., CLXXI, 390-394, serm. 11) (109-110) : — « De sancto Stephano. Diligite inimicos vestros... Dominus ac redemptor noster, fr. kmi, venerat in... » Bonnes, n° 4 (P. L., CLXXI, 720-723, serm. 79) (110-110v) ; « De Sancto Johanne evangelista. Vulpes foveas habent... De impietate hominum... » Bonnes, n° 5 (P. L., CLXXI, 728-731. serm. 81) (110v-111) ; — « In die th[eo] phan[ie]. Cum natus esset Jhesus... Cum redemptor omnium... » Bonnes, n° 6 (P. L., CLXXI. 413-416, serm. 15) (111-111v) ; « Cum descendisset Jhesus... Quando Christus, fr. kmi, ... » jusqu'à : « ... si vis potes me mundare... » Bonnes, n° 7 (P. L., CLXXI, 416-419, serm. 16) (111v-112v) ; — « In purificatione sancte Marie; Postquam impleti sunt dies ... Consuetudo, fr. kmi, erat in veteri... » jusqu'à : « ... mode spiritualiter impleamus... » Bonnes, n° 8 (P. L., CLXXI, 611-615, serm. 56) (112v-113) : — « In LXXa. Audi Israel mandata vite... Admonet vos Dominus... » Bonnes, n° 9 (P. L., CLXXI, 440-443, serm. 22) (113-114) ; — « De adventu. Dicite pusillammes... Ante adventum Domini... — ... nisi nobis hec curatio profuerit... » debut seul avec variantes, Bonnes n° 1 (P. L., CLXXI, 343-344, serm. I) (114-114v) ; F. 114v, deux fragments : « Cum de mombus demonum quidam... , Ex decretis Gregorii pape. Oportet eos qui seculum reliquerunt... »
F. 115-122v Sentences ascetiques et etymologiques extraites de l'Écriture, des Pêres et d'auteurs du XII s. : s. Bernard, Thomas de Citeaux, Geoffroy Babion etc... : « Augustinus. Tribus modis Deus dicitur substantialiter... — ... et remissos terreat pro delictis ».
F. 123-130v [S. BERNARDUS] « Inter Babiloniam et Jerusalem nulla pax... » [Parabola II] (P. L., CLXXXIII, 761-765) (123-124v) ; — « De tribus vinculis quibus Deo conjungimur » [De diversis, serm. 4] (édit. Gsell — Janauschek, 756-758) (124v-125v). — « De triplici vanitate hominum » : « Voluptas guturis, que tanti hodie estimatur... — ... miserior quam miserabilior cruciatus » (125v-126). — [S. BERNARDUS] « In Annuntiatione Dominica sermo [II] » (ibid., 521-524) (126-127) ; — « In festivitate sancti Michaelis », serm. I (ibid., 600-604) (127-128v) ; — « In evangelium : Ve homini per quem scandalum venit » [In fest. s. Michaelis serm. II] (ibid., 604-606) (128v-129) ; — « In adventu Domini », serm. III (ibid., 15-20) (129-130v) ; — [In purificatione b. Mariae, serm. I] (ibid., 488-491) (130v).
F. 131-170v Recueil de fragments ascétiques et théologiques extraits des Pères : « De VII viciis principalibus. Septem sunt capitalia sive principalia... — ... de eternis in vocem prorumpens ».
F. 171-184 Extraits des Pères : S. ISIDORUS HISPALENSIS [Etymologiae l. XIII, c. 1 § 1-13] (Lindsay, Oxford, 1931) (171) ; — « Verba de libro Petri Ravennatis excerpta » [PETRUS CHRYSOLOGUS] (P. L., LII, 183-666 passim) (171-184).
F. 184-187v Sermons, thèmes de sermons et notes de théologie : « De Spiritu sancto sermo. Fons egredietur de domo... In Sacra Scriptura semper... — ... et sensu capiamus » (184) ; — « De Trinitate. Credimus in unum Deum ... Nunc usque dominice nativitatis... — ... ad suavitatem quam nobis conferre dignetur ... » (184-185) ; — « Septem sunt beneficia Dei ... » ; « Intravit Jhesus in quoddam castellum ... Castellum ecclesia ... », etc. (185-187v).
F. 188-190 [HUGO DE SANCTO VICTORE] « De quinque septenis », c. 1-4 (P. L., CLXXV, 405-410) ;
F. 190-200 « Hugo. De tribus diebus » [Didascalicon, l. VII]. (P. L., CLXXVI, 811-838).
F. 200-203v Extraits des Pères et d'auteurs du XIIe s. : « Venite ad me omnes... Labore fatigati, onere gravati... — ... ab istis procedunt » (200-201) ; — « Sermo de Spi itu sancto. Spiritus Domini ???eplevit orbem ... Quid mirum si spiritus Domini implere potuit ... — ... tales simus. Amen » (201-201v) ; — « Salomon in Proverbiis. Fili accedens ad servitutem ... » etc. (201-203v).
F. 204 Fragments lexicographiques : « In principio Romani trifarie fuerunt... ».
F. 204v-207v Sermon : « Ecce ego mitto piscatores... Ut verbis sapientis utar... ».
F. 207v « De cruce. Michi autem absit... sicut cibis et deliciis caro... — ... sed vivit ex virtute Dei... »
Voir t. III, 406.
F. 32-51. (Sancti Bernardi opera, éd. J. Leclercq, H. Rochais, IV, Rome, 1966, 13-58) ; cf. ibid., 6.
F. 60-60v. Fragments sur les Béatitudes, même texte dans le ms. Latin 3745, f. 119-119v.
F. 75-78. [PETRUS COMESTOR] ; cf. ms. Latin 3705, f. 87-91 (bibliographie), texte plus développé que l'éd.
F. 86v-88. [HUGO DE SANCTO VICTORE, De Quattuor voluntatibus in Christo] (P.L., CLXXVI, 841-846) ; cf. ms. Latin 3329, f. 6.
F. 94v-102, 124v-130v. (éd. J. Leclercq, H. Rochais, IV-VI2, 1966-1972, passim) ; cf. ibid., VI1, 65, ms. P3.
F. 123-124v. Parabola II (éd. cit., VI2, 267-273).
F. 200-203v. Série de distinctions théologiques dont la plupart sont éditées dans les Miscellanea attribués à Hugues de Saint-Victor (P.L., CLXXVII, 549-550, 506, 546, 533-535, 585-586, 561, 574-575, 490, 318-320, 491) ; sur l'attribution, cf. D. Van den Eynde, Essai sur la succession et la date des écrits de Hugues de St. Victor, Rome, 1960, 17-33, passim.
cf. J. Leclercq, dans Arch. d'hist. doctr. et litt. du M. A., XV (1946), 114, n. 2.
Ms. probablement apporté par Sébastien de Guémadeuc, év. de Saint-Malo, à Colbert ; cf. ms. Latin 9364, f. 15v et add. du ms. Latin 2715.
Agnoscite, dilectissimi, expavescite consortia eorum qui maligna suggestione...
f. 94
Apparuit benignitas... (Tit. III, 4).
Acquisierat sibi, fratres carissimi, genus humanum...
f. 109
Audi Israel praecepta vitae... (Deut. IV, 1).
Admonet nos Deus, fratres carissimi, per Jeremiam prophetam...
f. 113
Beati misericordes... (Mt. V, 7)
Ad misericordiam pertinent compassio, benignitas...
f. 60
Beati mites... (Mt. V, 4).
Mitem quattuor faciunt : modestia...
Beati mundo corde... (Mt. V, 8).
Munditiam cordis perficiunt quattuor...
f. 60v
Beati pacifici... (Mt. V, 9).
Pacificum faciunt quattuor : suavitas mentis...
Beati pauperes spiritu... (Mt. V, 3).
Quattuor sunt quae spiritus efficiunt paupertatem : cognitio, contemptus sui...
Beati qui esuriunt et sitiunt... (Mt. V, 6).
Esuriem justitiae quattuor faciunt...
Beati qui lugent... (Mt. V, 5).
Luctus sanctorum est de praeteritis malis...
Cor olla est, delectatio sagimen, cogitationes muscae...
f. 202
Credimus in unum Deum...
Nunc neque dominicae Nativitatis, Passionis, Resurrectionis...
f. 184
Cum autem descendisset Jesus de monte... (Mt. VIII, 1).
Quando Christus, fratres carissimi, voluit inter homines...
f. 111v
Cum de moribus daemonum quidam platonicus...
f. 114v
Cum deambulavit Dominus in paradiso... (cf. Gen. III, 8)
Non ambulavit sed deambulavit...
f. 203v
Cum natus esset Jesus... (Mt. II, 1).
Cum redemptor omnium, fratres carissimi, formam servi...
f. 111
[...] Cunctis liquet quod per risum quodammodo...
f. 203
Cupiditas radix iniquitatis, ambitio subtile malum...
Deus est quaedam substantia ; nam quod nulla sit substantia...
f. 30v
Deus misit Deum, junge ambos : unus Deus, Deus verax, missus a Deo...
f. 26
Dicite filiae Sion : Ecce rex tuus... (Mt. XXI, 5).
Mandat vobis rex caeli, fratres carissimi, per prophetam Zachariam...
f. 106
Dicite, pusillanimes... (Is. XXXV, 4).
Ante adventum Domini in tanta genus hominum caligine...
f. 114
Dicitur de cerva quod cum vulnerata fuerit a venatore...
Diligite inimicos vestros... (Mt. V, 44)
Dominus ac redemptor noster, fratres carissimi, venerat in hunc mundum...
f. 110
Dominus noster Jesus Christus ut sanctificaret per suum sanguinem... (Hebr. XIII, 12)
Satis, fratres carissimi, audistis ordinem redemptionis nostrae...
f. 107v
Duo sunt in homine sensus, unus carnalis et alter spiritualis...
f. 202v
Duo sunt quibus animae rationalis natura disponitur tota...
Ecce ego mittam piscatores... (Jer. XVI, 16).
Ut verbis sapientis utar, mundanus sermo ex humano profertur sensu...
f. 204v
Emissiones tuae paradisus... (Cant. IV, 13).
Vox est illius caelestis Jerusalem congaudentis huic...
f. 97v
Excutere de pulvere... (Is. LII, 2)
Audite, fratres carissimi, quam dulciter, quam adfectuose caelestis sponsus...
f. 105v
Factum est priusquam incursio fieret in Romanam rempublicam, exsecrandae Persarum gentis...
f. 61vf. 3549f. 83
Fili accedens ad servitutem Dei... (Eccli. II, 1).
Primum hoc intendite quam longe homo...
f. 201v
Fons egredietur de domo... (Joel III, 18)
In sacra Scriptura semper duo debemus considerare...
Homo in miseria et ad miseriam natus est quod non esset...
f. 200v
In clave duo sunt. Clavis enim claudit et firmat, aperit et revelat...
f. 53v
In cogitationibus considerandum est ut sint mundae et ordinatae...
In paenitentia quae peccatorem considerare oporteat...
f. 63
In principio Romani trifarie fuerunt a Romulo dispertiti...
f. 204
In vocibus duo sunt, melodia et significatio...
Intravit Jesus in quoddam castellum... (Lc. X, 38).
Castellum Ecclesia propter eorum similitudinem quae in castellum...
f. 185v
Josephus, Matthiae filius, ex Jerosolymis sacerdos a Vespasiano captus...
f. 65
[...] Labore fatigati, onere gravati, inedia macerati...
f. 200
Maria soror Moysi... (cf. Num. XII)
Ultiones, fratres carissimi, Veteris Testamenti ad correctionem hominum...
f. 103
Mihi autem absit gloriari... (Gal. VI, 14).
Sicut cibis et deliciis caro, ita spiritus verbis divinis convalescit...
f. 207v
Mors peccatorum pessima... (Ps. XXXIII, 22)
Mala in amissione mundi, quia non possunt...
Mos erat antiquitus quod si aliquis triumpharet de suis hostibus...
f. 51
Multae sunt viae et genera multa viarum, magnum periculum viatori...
f. 95
Nolite diligere mundum... (I Joh. II, 15).
Est quidam inimicus spiritualis qui genus humanum excaecat...
f. 104v
[...] Non ambulavit sed deambulavit...
[...] Nunc usque dominicae Nativitatis, Passionis, Resurrectionis...
Oportet eos qui saeculum reliquerunt majorem sollicitudinem...
Postquam impleti sunt dies purgationis... (Lc. II, 22).
Consuetudo, fratres carissimi, erat in veteri Lege ut si mulier...
f. 112v
[...] Primum hoc intendite quam longe homo...
Primus homo ad hoc conditus fuit ut si non peccasset...
Propterea Deus conscientias hominum in praesenti vita...
Pulvis sum ego et cinis qui loquor vobis, propterea erubesco...
f. 75v
Quattuor sunt genera monachorum, unum quod abrenuntiationem saeculi...
Quattuor sunt quae impediunt confessionem : pudor, timor, spes...
f. 100v
(...) Quattuor sunt quae spiritus efficiunt paupertatem : cognitio, contemptus sui...
Quattuor sunt timores, mundanus, servilis, initialis, filialis. Mundanus pro evitanda imminenti poena bonum...
[...] Quid mirum si Spiritus Domini implere potuit corda hominum...
f. 201
Quinque septena frater inveni...
f. 188
Quis mihi ministrat... (Joh. XII, 26).
Quidam sunt qui non sequuntur Christum...
Quod autem dixit Apostolus : Humanum dico propter infirmitatem... (Rom. VI, 19)
Magnitudinem pietatis ostendit...
Quoniam tota humana natura et in anima et in corpore erat corrupta...
Revertere, revertere, Sulamitis... (Cant. VI, 12).
Revertere primo ab inepta laetitia, revertere secundo...
Risum reputavi errorem. Cunctis liquet quod per risum quodam modo...
Scitote, fratres carissimi, quia vetus homo... (cf. Rom. VI, 6)
Laetum nuntium adfert nobis, carissimi, Apostolus...
f. 108
Scriptum est in Ps. (LXVIII, 33) : Quaerite Deum et vivet anima vestra... Et ne quisquam...
f. 16
Septem sunt beneficia Dei, primum est quod Christus factus est homo...
f. 185
Septem sunt capitalia sive principalia vitia, ut Gregorius super Exodum...
f. 131
Si quis diligit me, sermonem meum... (Joh. XIV, 23).
Unde Psalmista (Ps. LVII, 5) : Furor illis... Et ecce sermones ejus...
f. 102
Sicut ardorem sitis frigida pocula exstinguunt et refrigerant...
f. 73
Spiritus Domini replevit orbem... (Sap. I, 7).
Quid mirum si Spiritus Domini implere potuit corda hominum...
Tria sunt loca : Aegyptus, desertum, terra promissionis. In Aegypto sumus servi...
f. 89
Tribus modis accipitur natura in sancta Scriptura. Accipitur pro illo optimo statu...
Tribus modis Deus dicitur substantialiter vel naturaliter ut Deus, trinitas...
f. 115
Triplex est origo aspirationum, a Deo, a diabolo, a natura...
Veni in hortum meum... (Cant. V, 1).
Haec triplex introductio fit animae rationali a sponso suo...
f. 100
Venite ad me omnes qui laboratis... (Mt. XI, 28).
Labore fatigati, onere gravati, inedia macerati...
Ventus est aer commotus et agitatus et nihil aliud quam aeris fluctus...
f. 171
Verbum caro factum est... (Joh. I, 14).
Quod verbum ? Dei. Verbum Dei Deus est...
Vita mortalis medio loco constituta est et ad dexteram suam...
Voluptas gutturis, quae tanti hodie aestimatur, vix duorum obtinet latitudinem digitorum...
f. 125v
Vulpes foveas habent... (Mt. VIII, 20)
De impietate hominum Dominus ac redemptor noster...
f. 110v
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF