Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q396301
Source des données : BnF Archives et manuscrits
F. 8-183v GUILLELMUS [REDONENSIS], Questiones de casibus. « Incipiunt capitula in Summa extracta de casibus. De temporibus et qualitate ordinandorum. I... — ... De forma absolutionis. LVI. Expliciunt... Incipit Summa extracta de casibus » (8-9) ; — « De temporibus et qualitate ordinandorum. I. Queritur de hiis qui scienter peccaverunt peccatis enormibus ... — ... et missam celebrare, sicut innuitur Extra. de Sen[tentia] excom[municationis] A nobis. Hic liber est scriptus, qui scripsit sit benedictus. Explicit summa extracta de casibus quam perfecit Guillelmus IIus de Thorigniaco » (10-183v) ; les questions sont plus développées, mais moins nombreuses que dans la version des mss. de Tours, Bibl. mun., 447, f. 252 et sq. (sous le nom de « G. de Renes ») et Paris, Bibl. nat., lat. 3720, f. 283-407v (les questions correspondant aux ff. 407v-418v de ce ms. manquent ici) ; cf. supra bibliographie du ms. Latin 3720, ff. cit.
F. 184-217v [Flores de vitiis et virtutibus.] « Incipiunt capitula in quibusdam auctoritatibus quas compilavit magister Hugo de Sancto Victore. Augustinus de superbia. I... — ... Bernardus. De ypocritis. XLIIII. Expliciunt... Incipiunt auctoritates » (184-185) ; — « Augustinus de superbia. I. O homo quid intumescis ! O caro fetida quid inflaris... — ... Bernardus de ypocritis. XLIIII. Ypocrite volunt esse humiles... omni veritate carentes. Explicit expliceat. Ludere scriptor eat » (186-217v). Florilège de sentences extraites des Pères ; sont cités s. Augustin, s. Grégoire : « in Moralibus » (187)..., Sénèque, s. Ambroise, s. Bernard, s. Jérôme, s. Anselme, Bède, la « Glosa super Parabolas » (193v), « super Matth. » (195) etc., « Philosofus » (195v), s. Jean Damascène, s. Isidore, le « De die judicii » (199), Cassiodore, s. Léon pape, [Ps.] Prosper d'Aquitaine « in libro... de contemplativa vita » [Julianus Pomerius] (208v), Cicéron. Parmi les vers cités, f. 198v : deux vers attr. à Alexandre Neckam (Walther, Proverbia, n° 4360) ; f. 201v : proverbe (ibid., n° 2306) ; « Paupertas si leta venit ditissima res est » ; cf. avec var. ibid., n° 20974 ; 2 vers (ibid., n° 12993) ; au f. 210 : 2 vers : « Fortis in adversis humilis per prospera pacis||... — ... frangi ». Cf. sous le nom de Concordantie sanctorum et avec le même incipit un florilège plus court signalé par M. R. James, Catalogue of the mss. of Gonville and Caius college, Cambridge, 1907, I, 55-56, n° 6113 (semble s'arrêter à la fin du c. XLII). L'attribution à Hugues de Saint-Victor est controuvée ; cf. Hauréau, Les Oeuvres de Hugues de Saint-Victor, Paris, 1886, 146.
F. 217v Vers : « Polluit ebrietas meditatio demon et humor||... — ... culpa », 2 vers ; cf. Walther, Proverbia, n° 21870 b ; — « Forma favor populi fervor juvenilis opesque||... — ... homo », 2 vers (ibid., n° 9745) ; — « Post hominem vermis, post vermem fetor et horror||... — ... homo », 2 vers (ibid., n° 22006) ; — « Qui mel in ore gerit et me retro pungere querit||... — ... sociam », 2 vers (ibid., n° 24239).
F. 218-224v De modo confitendi. « Qualiter se debeat habere sacerdos in confessionibus audiendis. Notandum est quod sacerdos debet humiliter et devote audire totum... — ... vel si non habet istorum copiam debet dolere » (218-223) ; — « Qualiter debeat peccator confessionem de peccatis suis ordinare et dicere suo sacerdoti. Je reichis a Dieu et a ma Dame seinte Marie, et a touz seinz... — ... qu'il eit merci de moi. Amen. Explicit confessio brevis et utilis », en français (223-224v).
F. 224v-228v 16 exempla. « Notandum quod dyabolus novem habet filias... » ; cf. même thème dans Th. Fr. Crane, The Exempla of Jacques de Vitry, London, 1890, n° CCXLIV (224v-225) ; — « Legitur quod quidam sanctus diabolum vidit... » ; cf. ibid., n° CCXLIII ; — « Quidam rex erat in Egypto... » ; cf. ibid., n° XLII (225-225v) ; — « Rex quidam fecit convivium... » ; cf. ibid., n° CXLIX (226) ; — « Rex quidam garciferum sublimavit... » ; cf. ibid., n° CXX (226-226v) ; — « Quidam habebat caseum... » ; cf. ibid., n° XI ; — « Quando asinus tulit saccum... » ; — « De sacerdote qui voluit sepulturam vidue vendere... » ; cf. Crane, op. cit., n° CXCVII (226v-227) ; — « Heremita quidam transibat per quamdam civitatem... » ; — « Regio quedam erat in terra longeposita... » ; cf. Crane, op. cit., n° IX (227-227v) ; — « Fratri cuidam converso miranti quomodo hoc posset esse quod in paradyso... » ; — « Monachus quidam temptatus fuit sepe libidine... » ; — « Quidam frater renunciavit seculo... » (227v-228) ; — « Quidam frater in cenobio frequenter ad iram motus... » ; — « Quidam rusticus simplex... » (228-228v) ; — « Quatuor modis intrant homines curiam regis... — ... in humeris gessit » (228v).
F. 1-7v, 185v, 228v-231v Additions fin XVe s. : Sentences (1) ; — vers mnémoniques et notes concernant le mariage : « Conditio, sexus, etas, discretio, fama||... — ... requires », 2 vers (Walther, Proverbia, n° 3053a) ; « Et clerus laicum a se fugat et vice versa||... — ... turba », 2 vers ; « Sequitur in quibus testes debent esse concordes. Versus. Res, persona, gradus, locus, Hec sunt persona tempus|| » etc. (1v) ; « Solo consensu contrahitur matrimonium... — ... intervenit » ; « Hec dirimunt matrimonium contrahendum. Error, condicio, votum, cognacio, crimen||... — ... cohire nequis », 3 vers (Hauréau, Notices, IV, 192) ; cf. Walther, Proverbia, n° 7175 (2) ; « Queritur que sint excellentie matrimonii... » (2v-3) ; « Si queratur que sunt cause matrimonii... — ... cause » (3) ; — notes : « Nota tria tempora... — ... Istis juribus homines reguntur » (3v) ; — courtes sentences (3v-4) ; — « Reverende pater, quia sicut dicit Augustinus... — ... ut I, q. 1, c. Cum Paulus » ; cf. Decretum Gratiani, c. 7, C. XXVI, q. 2 et c. 26, C. I, q. 1 (4v) ; — « Verba Augustini si quis ad senectutem vel senium processit vel progreditur, statim cor ejus... — ... sub lima sine deffectu » (6v) ; — Extr. Decreti Gratiani, cf. c. 2, C. XXII, q. 2 (7) ; — notes sur les livres de droit canonique : « Sunt quamplurimi libri juris canonum... Sequuntur qui fecerunt casus... ignorabitur etc. » (7-7v) ; — sentences attr. à s. Augustin (185v). — Vers : « O inveterate dierum malorum||... — ... compotum redditurus » (228v) ; — notes juridiques en français et latin : « Suppose que l'en vueille dire que vim vi repellere licet... » ; etc. (229) ; — « Sit timor in dapibus locus benedictio tempus||... — ... gratia Christo », 4 vers (Hauréau, Notices, III, 306), cf. Walther, Proverbia, nos 29881 et 164 (229v, répété 231v) ; — « Causa benedicendarum epularum. Totus mundus in maligno est positus... — ... debent benedici » (229v, répété 231v) ; — « Qui faciendo moram prandendi preterit horam||... — ... carebit », 2 vers (Walther, Proverbia, n° 24067) (229v) ; — notes diverses : « Est differentia inter eternum, perpetuum... », « In contractibus bone fidei solus testis... » (230)... ; « Sepcies in die cadit justus, scilicet cogitacione... » (230v) ; — courtes sentences parmi lesquelles : « Non facile capit intellectus quod aborret affectus|| »... ; « Non est deterior hostis quam fictus amicus||... — ... simulatus amor », 2 vers (Walther, Proverbia, n° 17621), etc. (230v-231) ; — extraits du f. 229v répétés, suivis de « Quia novis morbis nova convenit antidota... — ... collacionis » (231v).
F. 232v-233 Fragment d'acte du XVe s. en français.
Condicio, sexus, aetas, discretio, fama // Et fortuna, fides...
f. 44
De sacerdote qui voluit sepulturam viduae vendere et qualiter eum Jaquetus filius ejus viduae...
f. 226v
Eremita quidam transibat per quamdam civitatem. Vidit puellam joculatricem...
f. 227
Error, condicio, votum, cognatio, crimen//...
f. 2
Est differentia inter aeternum, perpetuum, sempiternum, temporale...
f. 230
Et clerus laicum a se fugat et vice versa //...
f. 1v
Forma, favor populi, fervor juvenilis opesque //...
f. 30v
Fortis in adversis humilis per prospera pacis //...
f. 210
Fratri cuidam converso miranti quomodo hoc posset esse quod in paradiso esset gaudium...
f. 227v
Hypocritae volunt esse humiles sine despectu...
f. 217v
In contractibus bonae fidei solus testis facit simplicem probationem...
JE REICHIS A DIEU ET A MA DAME SEINTE MARIE ET A TOUS SEINZ...
f. 223
Legitur quod quidam sanctus diabolum vidit ridentem ; admirans unde riserit...
f. 225
Monachus quidam temptatus fuit saepe libidine, quam totis viribus a se cupiens expellere...
Non est deterior hostis quam fictus amicus//...
f. 230v
Non facile capit intellectus quod abhorret adfectus//...
Nota tria tempora : tempus ante legem...
f. 3v
Notandum est quod sacerdos debet humiliter et devote audire totum...
f. 218
Notandum quod diabolus novem habet filias et quamlibet diverso viro nubit...
f. 224v
O homo quid intumescis ? O caro foetida quid inflaris ?...
f. 184
O inveterate dierum malorum // Dimitte Cameram Compotorum //...
f. 228v
Paupertas si laeta venit ditissima res est...
f. 201v
Polluit ebrietas, meditatio, daemon et humor // Humor...
Post hominem vermis, post vermem foetor et horror //...
Quaeritur de his qui scienter peccaverunt peccatis enormibus ut incestu...
f. 10
Quaeritur quae sint excellentiae matrimonii ; Henricus in principio quarti libri...
f. 2v
Quando asinus tulit saccum plenum ad molendinum et exoneratur...
Quattuor modis intrant homines curiam regis, vel quia sunt familiares aliquibus de curia...
Qui faciendo moram prandendi praeterit horam //...
f. 229v
Qui mel in ore gerit et me retro pungere quaerit // ...
Quia novis morbis nova convenit antidota praeparari...
f. 231v
Quidam frater in coenobio frequenter ad iram motus ait sibi : Vadam in solitudinem...
f. 228
Quidam frater renuntiavit saeculo, et cum dispersisset res suas pauperibus...
Quidam habebat caseum in cista ; intravit mus subtus et comedit de caseo...
Quidam rex erat in Aegypto qui in diebus festivis convocabat omnes potentes...
Quidam rusticus simplex et rectus in operibus suis secundum suam opinionem duxit...
Regio quaedam erat in terra longeposita cujus consuetudo fuit nullum regem ibi regnare...
Res, persona, gradus, locus, haec sunt persona tempus //...
Reverende pater, quia, sicut dicit Augustinus in libro De Civitate Dei...
f. 4v
Rex quidam fecit convivium et vocavit magnates et praecipue quemdam philosophum...
f. 226
Rex quidam garciferum sublimavit super universam terram suam...
Septies in die cadit justus... (cf. Prov. XXIV, 16).
Scilicet cogitatione, sermone, ignorantia, oblivione...
Si quaeratur quae sunt causae matrimonii, dicatur secundum...
f. 3
Sit timor in dapibus, locus, benedictio, tempus // Sermo brevis...
f. 229v et 231v
Solo consensu contrahitur matrimonium, verumtamen ad consummationem...
Sunt quamplurimi libri juris canonum, primo Decretales in quibus continentur...
f. 7
SUPPOSE QUE L'EN VUEILLE DIRE QUE vim vi repellere licet, TOUTES VOIES SELON RAISON...
f. 229
Totus mundus in maligno est positus, quaelibet creatura sive epulum...
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF