Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 2702

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q276203

  • Titres attestés :
    • Gaufridus Babio
    • Hugo de Sancto-Victore
    • Petrus Comestor
    • S. Augustinus
    • S. Hieronymus
    • S. Johannes Chrysostomus
  • Autre forme de la cote :
    • PARIS. Bibliothèque nationale de France, Manuscrits, lat. 02702
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 2702
    • PARIS, Bibliothèque nationale de France, Manuscrits, lat. 02702
    • Paris. BnF, Latin 2702
  • Conservé à : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Auteur : Anonyme | Augustin (saint, 0354-0430) | Jérôme (saint, 0345?-0420) | Jean Chrysostome (saint, 0347?-0407) | Geoffroy Babion (1103?-1158) | Hugues de Saint-Victor (1096?-1141) | Pierre le Mangeur (1100?-1179?)
  • Date de fabrication :
  • Support : Parchemin.
  • Composition :
    • 131 ff. à longues lignes et à 2 colonnes.
  • Format :
    • 185 × 130 mm.
  • Aspects codicologiques :
    • Initiales rouges. Quelques rubriques. — 16 cahiers non signés de 8 ff., le 16 e incomplet, plus 4 ff. indépendants, lacunes entre les ff. 72 et 73, 88 et 89, 120 et 121, 127 et 128. — Au f. 1, signature : « Goulain » provincial des Carmes de France, vers 1370 et, de la même main : « XIII m volumen de isto 9° scammo de libraria Carmelitarum Paris. », le même exlibris se trouve au f. 73 ; cf. Delisle, Cab. des mss ., I, 41, III, 329 et suiv., Recherches sur la librairie de Charles V , 94 et suiv. 131 ff. à longues lignes et à 2 colonnes.185 × 130 mm.
  • Reliure :
    • Reliure XVIII e s. maroquin rouge aux armes royales.

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • F. 1-39 Correspondance entre s. Augustin et s. Jérôme : s. AUGUSTIN ( C. S. E. L. , XXXIV, ep. 28, P. L. , XXII, ep. 56) (1-3v) ; ( C. S. E. L. , ep. 40, P. L. , ep. 67) (3v-6v) ; ( C. S. E. L. , ep. 67, P. L. ep. 101) (6v-7) ; ( C. S. E. L. , ep. 74, P. L. , ep. 111) (8v-9) ; ( C. S. E. L. , ep. 73, P. L. , ep. 110) (9-13v) ; ( C. S. E. L. , ep. 71, P. L. , ep. 104) (15-20) ; ( C. S. E. L. , ep. 82, P. L. , ep. 116) (27v-39). — S. JEROME ( P. L. , XXII, ep. 102, C. S. E. L. , XXXIV 2 , ep. 68) (7-8) ; ( P. L. , ep. 103, C. S. E. L. , ep. 39) (8-8v) ; ( P. L. , ep. 105, C. S. E. L. , ep. 72) (13v-15) ; ( P. L. , ep. 112, C. S. E. L. , ep. 75) (20-27v) ; ( P. L. , ep. 116, C. S. E. L. , ep. 81) (27v).

    F. 39v-40 Recettes de médecine : « Causa vero earum una et eadem est scilicet grossis sanguis... Epilempsia est morbus operationes... — ... ad epilempticum accipe diacastoreum dragmas. »

    F. 41-67 S. JOHANNES CHRYSOSTOMUS, « De reparatione lapsi » ( Flor. Cassin ., III, 389-411).

    F. 67-69 [S. HIERONYMUS, Epistola] ( C. S. E. L. , LIV, ep. n° 14 § 1-6, 44-54).

    F. 70-72v [Ps.-AUGUSTINUS, De essentia divinitatis] le début et la fin manquent : « Ubicumque sacra Scriptura sparsim per divinos libros in Deo motus anime... — ... scriptum est in psalmo : Et incli[navit] ... » ( P. L. , XLII, 1200-1204 ; le même texte a été édité sous divers autres noms, en particulier sous celui de s. Jérôme).

    F. 73-80v, 89-96v, 81-84 S. HIERONYMUS, « Epistola ad Eustochium » ( C. S. E. L. , LIV, ep. 22, 143-211).

    F. 84v-88v [Adversus Jovinianum] § 7-14 : « Esus carnium et potus vini ventrisque saturitas... — ... senex sustentare solitus erat » ( P. L. , XXIII, 297-304).

    F. 97-127v Série de 35 sermons, brefs commentaires sur des textes bibliques, qu'il faut lire dans l'ordre suivant : ff. 108, 107, 106, 105, 112, 111, 110, 109, 97-104 et 113-127. [GAUFRIDUS BABIO] « Ecce quam bonum... Sic gratulatur... » ( P. L. , CLXXI, 873-877) ; cf. J. P. Bonnes, dans Rev. Bénéd ., LVI (1945-1946), 202, n° 37 (108-108v, et 107) ; — [GAUFRIDUS BABIO] « Legitur, fratres karissimi, Jacob duas uxores habuisse... » ( Ibid ., sermon 120, fin différente) ; cf. id., ibid ., 202, n° 38 (107v, 106-106v) ; — « Sanctificate jejunium, etc. Quid autem est sanctificare jejunium ... — ... diabolica corde suo respuit temptamenta (106v) ; — « Petrus diaconus cum de mortuo miraretur ... — ... quatenus interius vivificetur » (semble incomplet) (106v) ; — Sermon sur la fin des temps, avec lacune au milieu : « Erunt signa... Hec sunt, f. k., verba Domini ac Salvatoris nostri de fine seculi... quorum predicatione et vita... » (105-105v) « ... Ysaiam, si numerus filiorum Israel... ut et ipso aspirante cogitemus et ipso adjuvante faciamus... » (112) ; — Sermon sur la simonie : « Qui non intrat per (h)ostium... Summa providentia, f. d., vobis est necessaria... — ... gloriam mereamur adquirere immortalem... » (112-112v, 111-111v, 110-110v, 109) ; — Sur la tiédeur : « Angelus angelo in Apocalypsi. Scio, inquit, opera tua... Hic itaque quos aut Judaica perfidia aut error gentilium tenet astrictos frigidi sunt... — ... uberiorem fructum se invenire perpendunt » (109-109v et 97-97v) ; — Sur la Jérusalem céleste : « Sanctus Johannes qui supra pectus Domini in Cena recubuit... — ... vivos vocat quia non sunt insensibiles, sed vivunt Deo (97v-98). — [De XII lapidibus pretiosis] « Primus ja[s]pis ponitur in fundamento... — ... nisi illi qui has virtutes habuerint quas isti lapides significant » (identique en grande partie au Lapidaire, c. 58, du L. III du De Bestiis publié sous le nom d'Hugues de Saint-Victor et attribué ??? ( P. L. , CLXXVII ??? 115-119) ; cf. Silvestre, dans Scriptorium , IV (1950), 111-115 (98-99). — [HUGO DE SANCTO-VICTORE, De amore Sponsi] ( P. L. , CLXXVI, 987-994) (99-101v). — [GAUFRIDUS BABIO] « Omnis gloria ejus... In hoc versu prophetico... » ( P. L. , CLXXI, serm. n° 124, 901-905) ; cf. J.-P. Bonnes, op. cit ., 202, n° 40 (101v-102). — « Summa annorum ab initio mundi... — ... Ab incarnatione Domini usque nunc I. C. LX. VII (102). — Thèmes de sermons et sentences théologiques : sur les trois manières de pécher : « In primo parente didicimus quia tribus modis omnis culpe nequitiam perpetramus... — ... Convertimini ad me et salvi eritis » (102v). — Sur l'obéissance : « Omnipotens tribus modis genus humanum interrogare consuevit... — ... ad jussionem obediente dicitur nunc cognovi quod » (102v). — Allégorie tirée de Martianus Capella : « Egitiaca servitute liberati sub vero Moyse militantes... — ... securitas est eterna que semel habita nunquam cessabit » (102v-103). — « Laudate Dominum quia bonus Dominus... Bonus dominus bonos querit servos... — ... qui dat inquit salutem regibus » (103v). — Sur la dignité de la forme humaine : « Agnosce homo dignitatem creationis tue... — ... si non plus mulieri quam Deo credidisset » (103v-104). — « Nolite gravare corda vestra... Non enim, ut ait apostolus, regnum Dei esca et potus... — ... qui autem abstinens est adiciet vitam » (104). — « Quis dabit mihi pennas... Homo nascitur ad laborem... — ... amant quoque et proximum cujus ministerio inserviunt » (104v). — « Est civitas parva... Moraliter civitas hec parva intelligitur sancta ecclesia que est civitas Dei... — ... et qui sapientia liberavit civitatem ipse custodire dignetur... » (113-113v). — « In veteri lege Dominus per Moysen. Ignis in altari semper ardebit... Inter multa precepta que Deus... — ... ipse spiritus scilicet verus se nobis inspirare dignetur... » (113v-114). — « Spiritus Sanctus per David. Sacrificate sacrificium justicie, etc. Propheta Deo inspirante exhortatur... — ... que in ipso bona incepimus ipse finire dignetur... » (114-114v). — « De penitencia. Primogenitum asini mutabis ove. Per asinum immundicia... — ... cum ipso capite membra regnare possimus... » (114v-115). — « In veteri lege legimus quod filii Israel obtulerunt in deserto ad tabernaculum faciendum... — ... ut secundum ipsum vivere valeamus... » (115-115v). — « Sapientia loquitur in proverbiis per os sapientis Salomonis... — ... misericordia sua nos salvare dignetur... » (115v-116). — « De conpunctione lacrimarum. Legimus in antiqua historia quod Asa filia Caleph... — ... utroque genere conpunctionis irrigare dignetur... » (116-116v). — « Quoniam Deus judex est... Admonemur, fratres, Scriptura dictante, diem judicii timere... — ... qui nos in re, misericordia sua, perducere dignetur... » (116v-117v). — « Inter cetera que Dominus post temptationem locutus est ad sanctum Job... Nunquit [ sic ] capies Leviathan... — ... in ignem magnum excrescat, quod ipse... » (117v-118). — « Estote fortes in bello... Sicut dux et rex terrenus satellites suos ad preliandum exhortatur... — ... ut possimus cantare : Benedictus dominus qui non dedit nos in captionem dentibus eorum... » (118-119). — « Fugite de medio Babilonis... quando confunditur anima, quando turbatur... — ... dum ad miserandum paratus est dum miserando proclamat... » incomplet (119v-120v). — Fin d'un fragment sur Eccli., XXXI, 8 : « ... solo repellere, quid hic, inquiens tenebrose phalanges agitis ? Abite otius. Ego pii Jesu redemptus sanguine, non ero particeps redemptionis vestre. Sequitur. Et qui post aurum non abiit... — ... ponam ei ut alibi impingat » (121). — « Sicut turris David... In collo etenim guttur, in guture vox... — ... et virtutes bonorum operum audimus ? » (121v-122v). — « Abscondit piger manum suam... Nemo ita piger est ut ad os manum comedendo reducere laborem putet... — ... in omnipotentis Dei judicio pereant » (122v-123v). — « De evangelistis sermo. Similitudo vultus eorum facies hominis... quod enim IIII or hec pennata animalia IIII or evangelistas designent... — ... absque terrore est, leo est. Quia vero... » (123v-124). — [PETRUS COMESTOR, Sermo synodalis], jusqu'à : « ... osculo filium hominis tradis... » ( P. L. , CXCVIII, 1821-1823) (124-125v). — « Dixit Dominus exercituum. Framea suscitare... Hec est prophetia Zacarie. Quis hic loquatur... — ... et hoc corruptibile induxerit in corruptelam, quod ipse prestare... » (125v-127). — Oriens est anima cui per fidem Deus oritur... — ... quos suscitavit Deus vinctum exaperantem [ sic ]... » incomplet (127-127v).

    F. 128 Prière : « Deus omnipotens miserere suplici tuo quia non sum sicut innumeri servi tui... » suivie de quelques extraits ou sentences brèves.

    F. 128v-129 Fragments poétiques, extraits d'Ovide, Virgile, Horace, Lucain, Juvénal, constituant à la fin une série alphabétique de A à I : « Alba ligustra cadunt, vaccina nigra leguntur... — ... Impaciens consortis erit », à rapprocher des mss. de S.-Omer, 115, f. 99 et 710, f. 124 ; cf. Fierville, dans Notices et Extr ., XXXI 1 (1884), 137 et 155.

    F. 129v, 130, 130v, 131 Epigrammes, centons, vers mnémotechniques et citations diverses : « Promitto. Promissa nichil valuere, precabar... » (129v) ; « Gaude in Domino semper... Gregorius in Moralibus... quidam calumpniatores veritatis dicunt Deum non ubique esse... » (130) ; « Augusti prior, ecce dies ad vincula Petri... » (130v) ; « ... Respuo delicias que sunt mihi causa timendi || Vivere malo mihi, malo quiete frui. » — Addition fin XII e s.

    F. 129v-130 Deux textes relatifs au procès des Amauriciens en 1210. Traduction française du Pater : « Beau Pere qui estes en cel et en la terre... » (129v) ; Note sur l'interrogatoire de quelques-uns des accusés : « Jo[hannes] presbyter de Cones confessus est se errasse predicando quod Deus est ubique... » ; cf. Chartularium Univ. Paris ., I, 70 — Addition début XIII e s. (M.-T. d'Alverny, dans Arch. d'hist. doctr. et litt. du M. A. , XVIII (1950-51), 325-336).

    Voir t. III, 403.

    F. 70-72v. De Essentia divinitatis ( P.L. , L, 730-735, sous le nom de S. EUCHERIUS, ep. Lugdunensis, comme c. I des Formulae spiritalis intelligentiae ; non repris dans l'éd. de C. Wotke, C.S.E.L. , XXXI) ; cf. mss. Latin 2740, f. 13-14v ; 3358, f. 119 ; 3414, f. 59v ; 3630, f. 30-32v.

Source des données : Jonas

  • Anonyme | Pater noster
    Incipit référence de l'oeuvre : Beau Pere qui estes en cel et en terre
    Folio 129v - 129v

Intervenants

Sujets et thèmes

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Incipit du lemme biblique

    Abscondit piger manum suam ... (Prov. XIX, 24)

    Incipit

    Nemo ita piger est ut ad os manum comedendo...

    f. 122v

    Aegyptiaca servitute liberati sub vero Moyse militantes...

    f. 102v

    Agnosce, homo, dignitatem creationis tuae...

    f. 103v

    Alba ligustra cadunt, vaccinia nigra leguntur...

    f. 128v

    Augusti prior, ecce dies ad vincula Petri...

    f. 130v

    BEAU PERE QUI ESTES AU CEL ET EN LA TERRE...

    f. 129v

    Causa vero earum una et eadem est scilicet grossus sanguis...

    f. 39v

    Deus omnipotens miserere supplici tuo quia non sum sicut innumeri servi tui...

    f. 128

    Incipit du lemme biblique

    Ecce quam bonum et quam jucundum ... (Ps. CXXXII, 1).

    Incipit

    Sic gratulatur, dilectissimi, David propheta...

    f. 108

    Epilepsia est morbus operationes animalium...

    f. 39v

    Incipit du lemme biblique

    Erunt signa in sole ... (Lc. XXI, 25).

    Incipit

    Haec sunt, fratres carissimi, verba Domini ac Salvatoris nostri...

    f. 105

    Incipit du lemme biblique

    Est civitas parva ... (Eccl. IX, 14)

    Incipit

    Moraliter civitas haec parva intellegitur sancta Ecclesia quae est civitas Dei...

    f. 113

    Incipit du lemme biblique

    Estote fortes in bello ... (cf. Hebr. XI, 34).

    Incipit

    Sicut dux et rex terrenus satellites suos ad proeliandum exhortatur...

    f. 118

    Esus carnium et potus vini ventrisque saturitas seminarium libidinis est...

    f. 84v

    Incipit du lemme biblique

    Framea suscitare ... (Zach. XIII, 7)

    Incipit

    Haec est prophetia Zachariae. Quis hic loquatur...

    f. 125v

    Incipit du lemme biblique

    Fugite de medio Babylonis ... (Jer. LI, 6)

    Incipit

    Quando confunditur anima, quando conturbatur...

    f. 119v

    Incipit du lemme biblique

    Ignis in altari semper ardebit ... (Lev. VI, 12).

    Incipit

    Inter multa praecepta quae Deus...

    f. 113v

    In primo parente didicimus quia tribus modis omnis culpae nequitiam perpetramus...

    f. 102v

    In veteri Lege legimus quod filii Israel obtulerunt in deserto...

    f. 115

    Inter cetera quae Dominus post temptationem locutus est ad sanctum Job...

    f. 117v

    Johannes presbyter de Cones confessus est se errasse praedicando quod Deus est ubique...

    f. 130

    Incipit du lemme biblique

    Laudate Dominum quia bonus Dominus ... (Ps. CXXXIV, 3)

    Incipit

    Bonus dominus bonos quaerit servos...

    f. 103v

    Legimus in antiqua historia quod Asa filia Caleph...

    f. 116

    Legitur, fratres carissimi, Jacob duas uxores habuisse Liam scilicet et Rachel...

    f. 107

    Incipit du lemme biblique

    Nolite gravare corda vestra ... (cf. Lc. XXI, 34)

    Incipit

    Non enim, ut ait Apostolus, regnum Dei esca et potus...

    f. 104

    Omnipotens tribus modis genus humanum interrogare consuevit...

    f. 102v

    Incipit du lemme biblique

    Omnis gloria ejus filiae regis ab intus ... (Ps. XLIV, 14).

    Incipit

    In hoc versu prophetico, filiae dilectissimae...

    f. 101v

    Oriens est anima cui per fidem Deus oritur...

    f. 127

    Petrus diaconus cum de mortuo miraretur ab argentario...

    f. 106v

    Incipit du lemme biblique

    Primogenitum asini mutabis ove ... (Ex. XIII, 13)

    Incipit

    Per asinum immunditia...

    f. 114v

    Primus jaspis ponitur in fundamento civitatis Dei qui habet talem naturam...

    f. 98

    Promitto promissa nihil valuere ; precabar //...

    f. 129v

    Incipit du lemme biblique

    Qui non intrat per ostium ... (Joh. X, 1).

    Incipit

    Summa providentia, fratres dilectissimi, vobis est necessaria...

    f. 112

    Quidam calumniatores veritatis dicunt Deum non ubique esse...

    f. 130

    Incipit du lemme biblique

    Quis dabit mihi pennas ? ... (Ps. LIV, 7).

    Incipit

    Homo nascitur ad laborem...

    f. 104v

    Incipit du lemme biblique

    Quoniam Deus judex est ... (Ps. XLIX, 6)

    Incipit

    Admonemur, fratres, Scriptura dictante, diem judicii timere...

    f. 116v

    Respuo delicias quae sunt mihi causa timendi //...

    f. 130v

    Incipit du lemme biblique

    Sacrificate sacrificium justitiae ... (Ps. IV, 6).

    Incipit

    Propheta Deo inspirante exhortatur...

    f. 114

    Incipit du lemme biblique

    Sanctificate jejunium ... (Joel I, 14).

    Incipit

    Quid autem est sanctificare jejunium...

    f. 106v

    Sanctus Johannes, qui supra pectus Domini in Cena recubuit...

    f. 97v

    Sapientia loquitur in Proverbiis per os sapientis Salomonis...

    f. 115v

    Incipit du lemme biblique

    Scio, inquit, opera tua ... (Apoc. III, 15)

    Incipit

    Hic itaque quos aut judaica perfidia aut error gentilium tenet adstrictos...

    f. 109

    Incipit du lemme biblique

    Sederunt in terra senes ... (Thren. II, 10)

    Incipit

    Verbum est Jeremiae plangentis...

    f. 124

    Incipit du lemme biblique

    Sicut turris David ... (Cant. IV, 4)

    Incipit

    In collo enim guttur, in gutture vox ...

    f. 121v

    Incipit du lemme biblique

    Similitudo vultus [quattuor animalium] ... (Ez. I, 10).

    Incipit

    Quod enim quattuor haec pennata animalia quattuor evangelistas designent...

    f. 123v

    Summa annorum ab initio mundi : Ab initio mundi usque ad diluvium...

    f. 102

    Ubicumque sacra Scriptura sparsim per divinos libros in Deo motus animae...

    f. 70

    AMALRICUS DE BENA, Carnotensis -- Textes relatifs au procès des Amalriciens (1210)
    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) -- Lettres à lui adressées
    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) -- Epistolae
    Chronologie -- Notes
    DÉCORATION -- Initiales de couleur (XII e s.)
    DE DUODECIM LAPIDIBUS
    Épigrammes
    DE ESSENTIA DIVINITATIS
    EUSTOCHIUM -- Lettres de s. Jérôme à elle adressées
    Français -- Textes
    GAUFRIDUS BABIO -- Sermones
    GOULAIN -- Signature (XIV e s.)
    HIERONYMUS (s.) -- Lettres à lui adressées
    HIERONYMUS (s.) -- Adversus Jovinianum (excerpta)
    HIERONYMUS (s.) -- Epistolae
    HIERONYMUS (s.) -- Epistolae. Excerpta
    HORATIUS (Q. Horatius Flaccus) -- Extraits
    HUGO DE SANCTO VICTORE -- De Amore sponsi ad sponsam
    JOHANNES CHRYSOSTOMUS (s.) -- De Reparatione lapsi
    JOHANNES GOULAIN, O. Carm. -- Possesseur
    JUVENALIS (Decimus Junius) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    Lapidaire
    LUCANUS (M. Annaeus Lucanus) -- Extraits
    MARTIANUS CAPELLA -- Extraits
    Médecine -- Recettes Recettes diverses
    Obéissance
    OVIDIUS (Publius Ovidius Naso) -- Extraits
    PARIS -- Carmes de la place Maubert. Possesseur
    PATER NOSTER -- En français
    Péché -- Notes, extraits, fragments, sentences sur le péché
    RELIURE -- Reliures XVIII e s. aux armes et chiffre royaux
    SERMONS ANONYMES -- Sermones inter plurium auctorum collectionem
    Sermones inter unius auctoris collectionem -- De Adventu
    Simonie -- Sermon
    Vers anonymes latins -- Recueils
    VIRGILIUS (P. Virgilius Maro) -- Extraits à lui attribués par les mss.

Sources des données