Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q385472
Manifeste IIIF
Numérisation intégrale
Source des données : BnF Archives et manuscrits
Recueil de documents et de copies concernant la querelle des futurs contingents, Louvain, 1465-1475.
F. 1-3 FRANCISCUS, CARDINALIS SANCTI PETRI AD VINCULA : « Incipit quidam tractatus brevis contra quosdam nullam propositionem de futuris contingentibus fore veram tenentes, per reverendissimum Dominum D. Franciscum sacre Theologie professorem ordinisque Minorum cardinalem Sancti Petri ad Vincula editus. Reverendissime pater et Domine... Vidi litteras Domini Henrici... Primum punctum tale est. Dialeticus quidam non veritus... — ... habebit corrigere et emendare. Ejusdem v. reverendissime d. ... Explicit tractatus » ; les différentes parties ont été signalées dans les marges. Dans la marge supérieure du f. 1, d'une main du XVIIe s. : Istius tractatus meminit Ciaconius, pag. 1255 editionis anni 1630 » [le P. Alfonso Chacon, Vitae et res gestae pontificum romanorum et S. E. R. Cardinalium... — Rome, 1630], et de la même main, en face du titre : « Sixtus IV » (L. Baudry, La Querelle des futurs contingents, Paris, 1950, 113-125.)
F. 3v-5 « Alius tractatus [de futuris contingentibus]. Nonnulli sophisticis rationibus imbuti... — ... presentia existunt, etc. Explicit tractatus iste » (ibid., 126-133).
F. 5v-15v [Tractatus de veritatibus futurorum contingentium adversus Petrum de Rivo] « Presens tractatus pro tuicione veritatum fidei catholice... Capitulum primum... Ostensuri propositiones istas... — ... et ista sufficiant » (ibid., 171-208).
F. 16-25 M. FERNANDUS DE CORDUBA : « Tractatus. Inter eruditissimos viros hodie... — ... sed et heretici interpretis est » (ibid., 134-170), certaines parties ont été signalées en marge, probablement par le copiste du traité ; aux ff. 18 et 25 annotations marginales, probablement de la main de Pierre de Rivo ; cf. ms. Latin 4152, f. 86.
F. 26-33 [Sententia Rectoris contra Henricum de Zomeren] « In causa magistri Petri Bode, sindici et promotoris Universitatis, actoris contra magistrum Petrum de Rivo. Ut nostrum prodeat... — ... specialiter et rogatis » (ibid. 216-239) ; nombreuses notes marginales, probablement de la main d'Henri de Zoemeren, d'après la mention du f. 26 : « Annotationes marginales addite sunt a m. H. Zo[meren] » ; cf. ibid., 50.
F. 34-35v [PETRUS DE RIVO, fragmenta] « Istud ponendum est in fine primi capituli illius partis que continet novem capitula pro argumentorum declaratione... Forte dicetur quod... — ... ad preteritum » (ibid., 89-90) (34) ; « Istud ponendum est loco 4ti capituli ejusdem partis... Capitulum quartum... Ex hiis videtur sufficere... — ... veritate dicentis » (ibid., 90-92) (34-35) ; au f. 35v, suscription : « Steenwinkel, Rome » ; cf. ibid., 50 ;
F. 36-52 Tractatus responsalis ad opusculum quoddam magistri Henrici de Zomeren : « Ut ex opusculis que magister noster, magister Heynricus de Zoemeren... — ... Deus optimus in secula... Explicit tractatus Petri de Rivo responsalis ad opusculum quoddam magistri nostri magistri Heynrici de Zoemeren, sacre theologie professoris in materia de veritate propositionum fidei de futuro ac divina prescientia et prevolitione futurorum contingentium » (ibid., 332-389).
F. 54-55v « De prescientia Dei respectu futurorum contingentium secundum sanctum Thomam de Aquino. Sanctus Thomas in prima parte q. XIIII, articulo 13, dicit in corpore... — ... falsum existimet. Hoc est impossible » ; cf. ibid., 51 et append. IV, 463-464.
F. 56-60v PETRUS DE RIVO [Solutiones ad quedam objecta de futuris contingentibus] : « Per nonnullos veritatis zelatores... Primum. Apparet quod alique propositiones... — ... judicio majorum semper salvo » (ibid., append. I, 453-460) ; au f. 56, dans la marge latérale, addition contemporaine : « Ego P[etrus] de Rivo », ce texte est transcrit sur un cahier de petites dimensions, intercalé entre les ff. 55 et 62 ;
F. 62-63 : « Questio quodlibetica disputata anno LXV°. An in potestate Petri fuerit Christum non negare... — ... matris mee facultatis theologie » (ibid., 70-78) ; à la suite du titre, de la même main qu'au f. 26 : « Lovanii per Petrum de Rivo » ; cf. ibid., 51 ;
F. 63v-64v « Probatio opinionis Aristotelis qua dicit neutram contradictoriarum de futuro contingenti determinate esse veram... Sicut Tullius testatur... — ... discretioni melius sentientium relinquo » (ibid., 79-84) ;
F. 64v-65 « Ponentes in propositionibus de futuro contingenti determinatam veritatem... — ... ordinationibus suis annotasse » (ibid., 85-88) ; les différentes parties ont été signalées en marge, probablement par le copiste de ce texte ;
F. 65v « Sequuntur conclusiones sententialiter continentes ea que ego Petrus de Rivo dixi in materia de futuris contingentibus... A quolibet catholico... — ... secundum formam protestationis solitam » (ibid., 94-96).
F. 66-83v [HENRICUS DE ZOEMEREN, Tractatus adversus sententiam Petri de Rivo de futuris contingentibus] « Quia intelligo a nonnullis... — ... credit et confitetur » (ibid., 259-321) ; annotations marginales, probablement de la main de Pierre de Rivo ; cf. ibid., 51 et 62 ;
F. 84-85v « Sequuntur deinceps propositiones alie ex tractatibus predictis collecte. Nulla propositio fidei... — ... fidelissima autem, ad reliquas. Finis » (ibid., 323-331).
F. 86-94v HENRICUS DE ZOEMEREN et PETRUS DE RIVO : « Propositiones per magistrum H. de Zomeren ex tractatibus P. de Rivo et confessatis [sic] ab eodem collecte. Nulla propositio fidei... » [cum responsionibus Petri de Rivo] « Divino michi suffragante presidio... — ... ac omnium melius sentientium » (ibid., 418-432) le texte de Pierre de Rivo est disposé comme une glose autour des propositions extraites par Henri de Zoemeren.
F. 96-103v Titre : « Determinationes theologorum catholicorum Universitatum Parisiensis, Coloniensis et Lovaniensis circa materiam propositionum de futuro contingenti » (96) ; [Determinatio theologorum Parisiensium] « Videtur michi salvo semper doctiorum... judicio... — ... XXI mensis septembris anni M. CCC septuagesimi primi. Sic subscriptum et signatum... Pe[trus] Has » (ibid., 249-258) (97-100v) ; — « Anno a nativitate Domini millesimo quadringentesimo septuagesimo mensis octobris... congregatio facultatis theologie Universitatis studii Coloniensis... ad deliberandum... — ... sustineri et defensari. Sic subscriptum... consentio in predictis » (ibid., 240-242) (101-101v) ; — [Determinatio theologorum Lovaniensium] « Animadvertens illud apostoli Petri verbum... — ... utilia videntur. Sic subscriptum et signatum... » (ibid., 242-248) (102-103v) ;
F. 104-104v « Statutum [Universitatis Lovaniensis] de quo fit mentio in determinationibus precedentibus sequitur de verbo ad verbum. Cupiens juxta consilium apostoli... — ... sileantur omnino » (ibid., 67-68) (104-104v) ; — « Collationata est presens copia, octo folia cum presenti in scriptura continens... — ... anno a nativitate Domini millesimo quadringentesimo septuagesimo secundo mensis januarii die decima. Adri[anus] Petri de Condewire » (ibid., 69) (104v) ; au f. 96, d'une main contemporaine : « Vicarius judex. Die veneris sexta marcii Jo. Steynwinkel monitus dedit instruendo [?]. Rome, 1472. Arnoldus de Borley notarius » (ibid., 52).
F. 106-107 « Brevis informatio pro defensione sententie privationis per Universitatem studii Lovaniensis late contra magistrum Henricum de Zoemeren... Origo hujus rei processit ... — ... approbarunt et commendarunt (ibid., 433-437) ; au bas du f. 107 : Table « Prima appellatio Zomeren, folio CII, 2a appellatio, folio CIX, 3a est in carta » ; cf. ibid., 53.
F. 108-109v [Defensio sententiae privationis latae contra Henricum de Zomeren] « Primum dubium. Videtur michi quod principalis materia cause... — ... Innocentis in dicto c. Ex parte. De verb. sig. » (ibid., 438-445).
F. 110-111v [Epistola Universitatis Lovaniensis ad Sixtum quartum] « Ad sanctissimum dominum nostrum Papam. Sanctissime pietati vestre... — ... feliciter conservet. Ex Lovanio, anno LXXII 2a junii. Humiles et devoti filii ac Sanctitatis vestre oratores, rector et universitas studii Lovaniensis » (ibid., 446-451).
F. 112 [PETRUS DE RIVO] « Utrum una cum certissima... veritate propositionum... — ... de preterito aut presenti » ; — « Impertinentia. Primum. Christus passus est non decimo kalendarum aprilium... — ... tractatibus subsignarunt » (ibid., 460-462 et 53), feuillet autographe, d'après L. Baudry, loc. cit.
F. 113-113v [JOHANNES DUNS SCOTUS, Quaestiones in IV libros Sententiarum] : « D. 39. Ad primum pro illa questione dico quod non est similis veritas... — ... non prohibet negociationem et consiliationem » [I Sent. d. 39] (édit. Anvers 1620, I, 421) ; — « D. 40. Ad primum argumentum dico quod procedit ex falsa ymaginatione... — ... Hoc autem impossibile est etc. » [I Sent., D. 40] (ibid., 426) (113) ; — « D. 39. Potest poni aliter quod intellectus divinus... — ... quantum est ex parte essentie » [I. Sent., D. 39] (ibid., 420) (113v) ;
F. 114-116 « Franciscus in 4° [Sententiarum] D. 27. Queritur de in[dis]solubilitate illius matrimonii... — ... et mulier alligata est viro » (114-114v) ; — « Argumenta autem [in] oppositum pro tenuitate mei ingenii non concludere videntur. Ad argumenta in oppositum ad primum dicitur quod matrimonium inter infideles... — ... condignam penitentiam agant. Ad 3um dicitur quod » (116) ; feuillets de petit format intercalés entre les ff. 112 et 118.
F. 119-123v JOHANNES DE TURRECREMATA [Quaestiones spiritualis convivii delicias praeferentes super evangeliis] Préface : « Sacro et colendissimo... cardinalium collegio... Johannes de Turrecremata... cardinalis S. Sixti... — ... Deus conservet » (éd., Paris, 1510, f. 1-1v) (119-119v) ; « In prima dominica Adventus apud fratres predicatores dicitur illud evangelium... — ... Spiritus sanctus debuerit incarn???ari » (ibid., f. Iv-IVv) (119v-121) ; « In dominica 2a [Adventus] cantatur ewangelium : Erunt signa... — ... quia et boni amplius post [judicium]... », incomplet par suite d'une lacune matérielle entre les ff. 121 et 122 (ibid., f. IVv-Vv) (121-121v) ; [In die sabbati feria VII adventus, fin] : « ... sed consequendam per penitentiam... — ... et tantum de hac questione » (ibid., f. XIv-XII) (122) ; « In vigilia nativitatis Christi est ewangelium : In illo tempore... — ... est quoddam opus divinum, ergo videtur quod non... » incomplet (ibid., XII-XVIv) (122-123v).
F. 1-3. Lire SIXTUS IV papa (Franciscus Della Rovere). F. 26-33. [NICOLAUS DE MERA,] rector Universitatis Lovaniensis.
A quolibet catholico firmissime et ad mortem credendae sunt...
f. 65
Ad argumenta in oppositum ad primum dicitur quod matrimonium inter infideles...
f. 116
Ad primum argumentum dico quod procedit ex falsa imaginatione...
f. 113
Ad primum pro illa quaestione dico quod non est similis veritas...
An in potestate Petri fuerit Christum non negare...
f. 62
Animadvertens illud apostoli Petri verbum : Parati semper ad satisfactionem...
f. 102
Anno a nativitate Domini millesimo quadringentesimo septuagesimo, mensis octobris... congregatio facultatis theologiae Universitatis studii Coloniensis...
f. 101v
Apparet quod aliquae propositiones de futuro contingenti...
f. 56
Christus passus est non decimo calendarum Aprilium...
f. 112
Cogitanti mihi de sudoribus mei studii...
f. 119
Cupiens juxta consilium Apostoli venerabilis Artium facultas...
f. 104
Divino mihi suffragante praesidio spero luculenter ostendere...
f. 86
Ex his videtur sufficere ad hoc quod propositio de futuro contingenti...
f. 34
Forte dicetur quod dictis rationibus sufficienter...
In dominica secunda [Adventus] cantatur evangelium : Erunt signa...
f. 121
In prima dominica Adventus apud fratres Praedicatores dicitur illud evangelium...
f. 119v
In vigilia nativitatis Christi est evangelium secundum Matthaeum : In illo tempore cum esset desponsata (Mt. I, 18) mater Jesu...
f. 122
Inter eruditissimos viros hodie magna dissensione certatur...
f. 16
Nonnulli sophisticis rationibus imbuti nimis de industria ingenii...
f. 3v
Nulla propositio fidei de futuro contingenti est proprie vera...
f. 84 et 86
Origo hujus rei processit ex eo quod in processionibus...
f. 108
Ostensuri propositiones istas quibus dicitur non esse verum...
f. 5v
Per nonnullos veritatis zelatores ad quorum manus...
Ponentes in propositionibus de futuro contingenti determinatam veritatem...
f. 64v
Potest poni aliter quod intellectus divinus...
f. 113v
Praesens tractatus pro tuitione veritatum fidei catholicae contra errores cujusdam Petri Lovaniensis...
Primum punctum tale est : Dialecticus quidam non veritus...
f. 1
Quaeritur de indissolubilitate illius matrimonii...
f. 114
Quia intellego a nonnullis in dubium revocari...
f. 66
Reverende pater et domine mi unice, praemissis quae sunt honoris debiti et reverentiae, vidi litteras domini Henrici...
Sanctissimae pietati vestrae, ad pedum oscula beatorum submissi...
f. 110
Sanctus Thomas in prima parte, quaestione quarta decima, articulo tertio decimo, dicit in corpore...
f. 54
Sicut Tullius testatur libro De Fato, Epicurus, ne omnia fato fieri...
f. 63v
Ut ex opusculis quae magister noster, magister Henricus de Zoemeren...
f. 36
Ut nostrum prodeat de vultu Dei judicium et oculi nostri videant aequitatem...
f. 26
Utrum una cum certissima et infallibili veritate propositionum fidei de futuro contingenti...
Videtur mihi quod principalis materia causae seu litterae pendentis per viam appellationis...
Videtur mihi, salvo semper doctiorum ac peritiorum meliori judicio...
f. 97
Vidi litteras domini Henrici ad quas si non ita cito...
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF