Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q63406
Manifeste IIIF
Numérisation :
Source des données : BnF Archives et manuscrits
F. 1-2v Traité sur les sept péchés capitaux : « Peccatum mortale est tran[s]gressio legis divine... — ... ille melius advocatus est », suivi de deux vers mnémoniques : « Medici, burgenses, mercatores, tutorum consiliarii//... ».
F. 2v-12v Questions de droit canonique sur la réconciliation des églises et des cimetières, les reliques, l'immunité, la consanguinité, la parenté spirituelle etc... avec références au Décret, aux Décrétales, à Huguccio, Gui de Baysio, Jean d'André, etc... et au Corpus Juris civilis : « Si ecclesiam, polluta ecclesia pollutum est cimiterium illi contiguum... — ... quam in persona tractante negocia ».
F. 12v « Annus habet menses XII, septimanas LII... Februarius apud Hebreos dicitur Scebar... — ... December apud Hebreos dicitur Thebeth, apud Grecos, Epylios ».
F. 12v-14 Brocards de droit canonique : « Non est sine culpa cum juret... — ... quam pro adulatione habere beneficium, c. Nemo peritorum [C. 11 q. 3 c. 81] ».
F. 14-16 « De visione s. Pauli quando fuit ad infernum etc... Dies dominicus, dies electus... Interrogandum quis primus rogavit ut anime requiem haberent... — ... ut regnemus cum ipso et vivamus in secula seculorum. Amen » (P.L., XCIV, 501-502 ; rédaction II de Brandes, Visio s. Pauli, Halle, 1885, 75-80) ; cf. Fr. Stegmüller, Repertorium biblicum, I, 242 n° 276, 3 ; Th. Silverstein, dans Arch. d'hist. doctr. et litt. du M.A., XXVI (1959), 199-248.
F. 16-16v « Nota. Quid autem sit cor durum ostendit b. Bernardus... » etc.
F. 16v « Les sept branches de penitence. La premiere jeune... ». — Vers français : « Helas ! morir convient sans remede homme et femme//... ». — « Versus. Silacrime vel opes animas revocare valerent//... » ; cf. Walther, Initia carminum, n° 17758.
F. 17-55 Compendium salutis. « Christi nomine invocato. Dudum, carissime frater Petre, venerabilis presbyter, me qualemcumque ultimum monachorum humilium Cartusiensium... — ... porrigat et distribuat » (17-18) ; — « De preceptis in generali et speciali et quid sit preceptum. Preceptum est imperium faciendi... — ... videre mereamur, nos perducere dignetur Jhesus Christus Dominus noster... Ecce, Petre frater mi carissime, pro modulo posse... in perfecta Trinitate per omnia secula seculorum. Amen. Explicit » (18-55) ; cf. ms. Latin 14523, f. 106-130v ; 16393. f. 78-129 ; 16620, f. 39-90v ; Lyon 640 et 709 ; Marseille 435 ; Münich, Clm. 3042 ; Poitiers 90.
F. 55 Sentence : « Quis fuit Melchisedech dicendum... — ... et mirabilis sacerdos ».
F. 55-56v « Sequitur liber de absolutionibus. Incipit liber de absolutionibus in quo continentur plura valde utilia curatis et confessoribus » ; — table : « Et primo quis potest absolvere potentes [sic]... — ... facienda seu danda. De casibus reservatis vide in alio libro » (55) ; — « Qui sunt qui possunt absolvere confitentes. Primo Deus principaliter absolvit... — ... vel in fronte ipsius etc. » ; cf. ms. Latin 3534, f. 10-13v (55-56v).
F. 56v-61v, 71v, 62-64v [HUGO DE SANCTO CARO, Speculum Ecclesiae] « Dicit Apostolus ad Ephesios : Induite vos armatura Dei... Hec armatura est vestis sacerdotalis... — ... et subsequitur in bonis operibus. Deo gratias. Explicit. Deo gratias. Amen » (éd. Lyon, M. Huss, 1499, f. a2-b6v) ; cf. Glorieux, Maîtres en théol., I, 48 (autres éd.).
F. 64v-66v Questions sur la messe et sur la liturgie : « Queritur si vinum invenire non possit... — ... volebat totum mundum amplecti ».
F. 66v Sentences : « Nota quod sunt septem gradus Ecclesie sive ecclesiastici... » ; — « Octo beatitudines justorum. Prima, promissio regni celorum... » ; — « Nota quod indumenta spiritualia anime sunt... » ; cf. ms. Latin 3534, f. 2.
F. 67-68v « Incipit liber multum utilis curatis et beneficiatis populum habentibus » ; — table : « Et primo in isto libro docebitur quid est vera penitencia... — ... Item quomodo penitentia injungi debet » (67) ; — « Quid est vera penitentia ? Est preterita mala plangere... ... cilicium capere » ; cf. ms. Latin 3534, f. 14-17, avec lacunes (67-68v).
F. 68v-70 « Sequuntur questiones multum utiles magistri Arnauldi Terrecii et ceterorum doctorum. Utrum confessio sit de neccessitate... — ... Ecclesie Dei. Unde versus : Illa reviviscunt que mortificata fuerunt » ; cf. ms. cit., f. 17-20.
F. 70-71 « De septem sacramentis Ecclesie... De ordinandis ad sacros ordines. Nullus ordinatur nisi... — ... vult eadem die iterum celebrare » ; cf. ms. cit., f. 20-23v, version abrégée.
F. 71 et 72-73 « Sequitur secunda tabula in qua continentur multi casus multum utiles tam beneficiatis quam non beneficiatis » ; — table : « Primo continentur casus quibus dicitur aliquis participare malefacto... — ... qui per episcopum sunt restituendi » (71) ; — « Casus quibus aliquis dicitur participare in peccato. Primus casus est jussio... — ... nec fallit regula talis etc... Finis tabule secunde » ; cf. ms. cit., f. 24-27 (71, 72-73).
F. 73-74v « Incipit tractatus de virtutibus videlicet quomodo describuntur ipse virtutes » ; — table : « Et primo ostenditur quid sit virtus ... — ... Item in quo consistit vera castitas » (73) ; — « Quid est virtus ? Est habitus animi ... — ... sicut te diligis ipsum. Explicit de virtutibus » ; cf. ms. cit., f. 27v-30v (73-74v).
F. 74v-75 « Qualiter confessio est facienda. Qui enim vult debite confiteri... — ... taberne, luppanaria et loca occiosa... Explicit Deo gracias. Amen » ; cf. ms. cit., f. 9-9v et 3-5 qui comporte cinq chapitres supplémentaires, indiqués ici seulement par leurs rubriques.
F. 75-76 Traité sur les sacrements : « Baptismus est ablutio corporalis exterior cum prescripta... — ... confiteri fidem Dei etc. ».
F. 76-78 Textes relatifs au Pater : « Sciendum est quod oratio dominicalis... — ... in forma dominice orationis inventarum sufficiant » (76-76v) ; — « Sequitur expositio orationis dominice breviata. Pater noster... Octo sunt virtutes... — ... ortum habuit prima temptatio humana » (76v-77) ; — « Versus supra Pater noster. Sanc[tificetur] : Sapit et pacis est filius... — ... perit inde superbus » (77-77v) ; — Sentence : « Bernardus. Mundus hospes intrantibus blanditur... » (77v) ; — Commentaire du Pater : « Pater noster... Hic petimus esse Filii Dei... — ... caritas evictatur luxuria » (77v-78) ; — « Canon rote. Prima circumferencia continet septem petitiones orationis dominice... — ... septem vicia criminalia » (78) ; — Sentence : « Augustinus. Stultum est in tali statu vivere... » (78).
F. 78-79 « ... Sequitur tabula vere fidei christiane, laudabiliter sub brevi compendio pro salvatione animarum fidelium composita. Primo septem petitiones... — ... duodecimum Mathias, vitam eternam. Amen » ; cf. ms. Latin 3534, f. 6-8v et 2-2v, avec variantes.
F. 79-80 Notes diverses : « Quando senex erit sine sensu//... » (P Ewald, dans Neues Archiv, VI (1881), 329) ; — « Glosa Psalterii. Bene loqui et male vivere... » ; — « Versus. Sensus corporis dat tibi quinque... » ; — « Septem opera misericordie temporalia : Visito, cibo, poto... » ; — « Septem opera misericordie spiritualia : Consule, corrige, doce... » ; cf. Walther, op. cit., nos 20647 et 3222 ; — « VII dona Spiritus sancti : Timor, pietas, sapientia... » ; — « Decem precepta legis : Unum crede Deum... » ; cf. ibid., n° 19669 ; — « De Jhesu Christo. Jhesus homo nascendo, vitulus moriendo... » (79) ; — « Jhesus jocunditas merentium//... » ; cf. ibid., n° 9868 ; — « Monachus, miles fortis contra dyabolum... » ; — Sentence : « Augustinus. Mallem carnis penas substinere in inferno... » ; — « Nota. Si quis horas canonicas devote celebraverit... » ; — « Utrum subditi??? teneantur corrigere prelatos... » (79v-80).
F. 80 « Incipit tabula s. Augustini de dignitate sacerdotum. O veneranda sacerdotum dignitas... — ... polluantur sanguine peccati, etc... » ; cf. Walther, op. cit., n° 13034.
F. 80-80v Vers latins : « Sequuntur versus. Viri venerabiles, sacerdotes Dei//, Precones altissimi... » (M. Viller, dans Revue d'ascétique et de mystique, XI (1930), 382-383) ; cf. Walther, op. cit., n° 20578 (80-80v). — « Dum Domino psalles, psallendo tu tria signes//... » ; cf. ibid., n° 3596 (80v).
F. 80v-81 « Sermo b. Bernardi ad clericos et sacerdotes in choro psallentes. Moneo vos, dilectissimi, pure ac semper sternue [sic] divinis interesse laudibus... — ... semper in auscultando etc. » (80v-81) — « Versus. Aspice, serve Dei, hic me posuerunt Judei//... » ; cf. Walther, op. cit., n° 1601, suivi des Béatitudes, Matth., V, 3-11 (81).
F. 81-82v « Sequitur modus confessionis. Quis ? Quid ? Ubi ?... Ista gravant vicium... — ... impetrare perpetuam nobis pacem ».
F. 82v « Oratio ad crucifixum. Jhesu Christe, da jugiter meam post te ferre crucem... ».
F. 82v-83 Sentences et notes diverses : « Dicit Augustinus : Canticum psalmorum verum animas decorat... — ... animam suam mirificabit in secula seculorum. Amen. Amen » (P.L., CXXXI, 142) (82v-83) ; — « Item nota quod Amen aliquando est nomen... » ; — « Item nota quod homo conjugatus per septem dies... » (83).
F. 83-84 « Sompnia Danielis prophete. Ab imperatore se videre obsculari gaudium significat... » ; cf. Fr. Stegmüller, Repertorium biblicum, I, 93, n° 117, 16.
F. 84-84v Poème en français : « Seze personnes d'uns acord // Se doibvent mesler du discort // Des roys de France et d'Angleterre //... — ... Je croy que la paix ce fera ».
F. 84v-85 Sentences et proverbes latins.
F. 85 Étymologies tirées d'Isidore de Séville et d'Huguccio : « Sacramentum est invisibilis gratie visibile signum... — ... per modum cujusdem cause etc. ».
F. 85-85v « Sequuntur versus. Tota christianitas deterioratur// Modo regnat falcitas acque dominatur//... » ; cf. Walther, op. cit., n° 19329 (85-85v) ; — « Tempore felici multi numerantur amici// » ; cf. ibid., n° 19136, suivi de sentences (85v).
F. 85v-86 « Si s'ensuit la signifiance des 24 lettres de l'a b c , selon le dit Ysaiel. A signifie amour... ».
F. 86 Note : « De cavendis in confessione. Primo caveat confessor ne interroget de peccatis singularibus... ».
F. 86-87 PSEUDO-ARISTOTELES, [Physiognomonia Secreti Secretorum, interprete Philippo Tripolitano] « Determinat ibi Aristoteles qualiter aspectu solo possunt homines cognosci... Constituo igitur tibi, rex, ex sciencia phisonomie [sic] quasdam regulas... — ... difficile est obviare, possibile tamen etc... Deo gratias. Amen » (R. Foerster, Scriptores Physiognomonici, Leipzig, 1893, II, 191-221 ; R. Steele, dans Opera hactenus inedita Rogerii Baconi, V, 1920, 166-172, variantes).
F. 87v-90 « Incipit brevis continentia omnium librorum Biblie per ordinem. Ad evidenciam presentis libelli notandum est quod... — ... Trigesimus sextus est liber Apocalipsis... et habet capitula XXII. Deo gratias. Amen » ; cf. ms. Latin 3480, ff. 143-146v.
F. 90 « Item nota quod sacramentum vocatur multiplex... ».
F. 90 Vers latins et français : « Versus. In cruce Petrus obiit, Romam dum predicat urbem//... » ; cf. Walther, op. cit., n° 8883. — « Discipulis bis sex quibus est commissa Dei lex//... » (éd. sous le nom d'Hildebert de Lavardin, dans P. L., CLXXI, 1284) ; apocryphe d'après A. Wilmart, dans Rev. bénéd., XLVIII (1936), 8 et 22 n. 33 ; — « Versus. Lever matin et prandre esbatement// ... — ... Font homme riche et vivre longuement// ».
F. 90v « Duodecim prophete predicantes. Jeremias patrem invocabis... — ... Mathias, vitam eternam. Amen ». — Note sur les trois mariages de s. Anne : « Anna tres viros habuit Joachim, Cleophas et Salome//... ». — « Nota. Nulla est delectatio naturalis... ». — « Versus. In cohitu sex dampna luo... » ; cf. Walther, op. cit., n° 8864.
F. 90v-91 « Prophetia reperta in quibusdam libris ecclesiasticis multum antiquis que [sic] sunt bene notandi. Actende tamen quod appropinquante Antichristo... — ... divinam voluerit effugere ultionem ».
F. 91-92v Notes et fragments divers. « De humilitate. Humilitas maxime in quatuor consistit...» ; — « Ambrosius. Manifestum est itaque omnes in Adam peccasse... » ; — « Pellicanus est avis que habitat in Egyptiacis partibus ... » ; — « Versus. Arbor erat palma, cedrus, cipressus, oliva//... » ; — « De quatuor euvangelistis secundum Jeronimum. Matheus in homine figuratur... » (91-91v) ; — « Versus. In cruce pendentem qui respicis Omnipotentem//... » ; — « Ex quatuor lignis crux Domini dicitur esse... » ; — « Nota. Cur Dei Filius angeli ministerio incarnari voluit... » ; — « Nota pro animabus fidelium deffunctorum. Cum igitur psalmus... — ... in c. Non mediocriter de Cons. d. V [c. 24] » ; — « Nota de duodecim diebus Veneris quos omnes christiani debent jejunare... » (91v-92) ; — « Ad declarationem Scripture quod Filius hominis... » ; — « Peccatum originale est obligatio ad penam... » ; — « Nota quod in secundo mense, si sit masculus... » ; — « Nota quod mulier gerit partum... » ; — « Nota quod bonum est habere prolem... » ; — « Salomonis versus. Si prudens est animus tuus... » ; — « Vir bene vestitus pro vestibus esse peritus//... » ; cf. Walther, op. cit., n° 20386 (92) ; — « Talis enim prima facie... » ; — « Dicunt sacra eloquia quod debemus Deo timorem... » ; — « Nota quod si mulier in partu vel puerperio... » (92v).
F. 92v-93 Sermon : « Clamat nobis Jacobus apostolus... Audiant hoc qui timent peccata... ».
F. 93 « Oratio ad crucifixum. Jhesus qui fus en croix pendus... — ... En ce monde et puis ta gloyre » ; — « Felix mater, ave, qua mundus solvitur, ave... » ; cf. U. Chevalier, Repert. hymn. n° 26502.
F. 93-94 « Sequuntur alique auctoritates antiquorum doctorum exhibentes quod homo debet libenter et devote missam audire... Et primo Paulus ait : Missa precellit omnes orationes... — ... Geronimus... Beatus homo qui semper est pavidus. Deo gratias. Amen ».
F. 94-94v « Sequuntur precepta legis X que possunt haberi per hos versus : Unum crede Deum, ne jures vana per ipsum//... » ; cf. Walther, op. cit., n° 19669; — « Sequuntur septem opera misericordie... Visito, poto, cibo... » ; cf. ibid., n° 20647 ; — « Sequuntur septem opera misericordie spiritualia... Consule, castiga, doce... » ; cf. ibid., n° 3222 ; — « De confessione. Confessio vera paradisum aperit// ... » ; — « Sequuntur condiciones confessionis. Sit simplex, humilis confessio... » ; cf. ibid., n° 18330 ; — « Augustinus. Cave ne verecundia ductus... » ; — « De signis contrictionis. Sex sunt signa contrictionis... » (94-94v) ; — « Hec sunt cause quare homo debet illico confiteri. Prima enim est propter peccatorum augmentationem... » ; — « Hec sunt signa quibus cognoscitur si homo debeat salvari. Primum est cogitare de Deo... » ; — « Nota quid est confessio. Confessio est salus animarum... » ; — « Si quis erit qui servierit tibi, Virgo... » ; cf. Walther, op. cit., n° 17925 ; — [JEAN GERSON (?), Douze abus de corps humain] : « Plus est servy et plus se plaint... » ; cf. A. Långfors, Les incipit des poèmes français, 281 (94v).
F. 95-96v [Questio de Purgatorio] « Opera enim illorum sequuntur illos... Questio est in sancta theologia utrum bona que fiunt per vivos... — ... quod pro illis faciatis etc. ».
F. 96v-97 Vers français. « Balade. Dame de beaulté positive// Sans gré de comparatif//...» (96v-97) ; — « Rondeau. Je ne requier pour mes labours// Aultre chouse par mon serment// ... » ; — « Si tu has maistre sers le bien// ... » (97).
F. 116v, 117-117v, 118 et 97-98 Table alphabétique de droit avec références au Décret, aux Décrétales et plus rarement au Digeste : « Afflictio. Non est danda afflictio ; c. Ex parte. De cler. egro. [X, III 6 c. 5]... — ... Christus mortuus est pro nobis quantum ad sufficientiam, c. Majores [X, III 42 c. 3] ».
F. 98-113v ARNALDUS DE VILLANOVA, Thesaurus pauperum : « Tractatus solemnis medicine. Pro fundamento hujus operis... Ego Arnauldus de Villanova compillare pro pauperum subcidio cogitavi... Corpus namque humanum ex quatuor humoribus... — ... implaustrum super mamillas. Dyascordes. Deo gracias. Amen. Explicit Thesaurus pauperum compositus a magistro Arnauldo de Villanova, magistro in medicina... » ; cf. Glorieux, Maîtres en théol. I, 427 ; Sarton, Introd. to the history of science..., II, Baltimore, 1931, 895 et 898, n° 42.
F. 113v-116 Recettes médicales. ARNALDUS DE VILLANOVA : « Sequuntur secundum magistrum Arnauldum de Villanova que memorie sunt nociva. Et primo exterius excedens frigiditas... » (113v) ; « Sequuntur secundum eumdem magistrum que valent et prosunt. Et primo fructuum stipticorum... » (113v-114) ; « Sequitur recepta ad memoriam conservandam per prefatum magistrum Arnauldum dictata. Recipe radicem ruthe... » (114) ; — « Contra rupturam sive crebaturam recipe radices recentes... » ; — « Testantur Ypocras et Galienus quod salvia cocta cum vino... » ; — « Cristere [sic] contra dolorem yliacum dictatum per medicos solennes in studio Montispessulani... Recipe malve, meturialis [sic], abcentii ... » ; — PETRUS DE PALUDE. « Recepta pilularum quam frater Petrus de Palude, magister in theologia et patriarcha de Jherusalem, olim de ultramarinis partibus aportavit. Recipe aloes epatici dragmas... » (E. Wickersheimer, dans Bull. soc. fr. d'hist. de la médecine, XVI (1922), 140-141) (114v) ; — HUGO DE GORDA. « Medicina ad omne quare in conservatione sanitatis et in cura morborum quasi omnium... per magistrum Hugonem de Gorda dictata... Recipe... moratum... » (114v-115) ; — « Medicina que facit hominem studiosum. Recipe semen rute... » ; — « Experimentum utrum mulier concepit... » ; — « Signa autem masculinitatis hec sunt. Mulier que concepit filium... » ; — « Ipocras docuit experiri utrum mulier esset parata... » (115) ; — « Cum enim mulier concepit, tunc sentit quamdam horipilacionem... » ; — « Modus autem coheundi iste est : vir et mulier debent... » (115v) ; — « Hic de virorum et mulierum sterilitate tangitur. Sterilitas enim accidit... » (115v-116) ; — « Legitur in primo libro lurannis (?) quod si XL formice decocte... » ; — « Contra calefactionem epatis, bibe per IIIIor dies... ». — « Contra dolorem renium. Recipe succum herbe calendule...» (116). — Vers latins (116-116v). — « Nota. Contra malum tibie. Recipe antimoniam distillatam... » (116v).
F. 117v « Cy commence le livre Daniel le prophete des destinees et des chouses advenir selon les luneisons. Et premierement. En la premiere lune fut Adam... — ... Lucifer tresbucha en enfer par son orgueilh ».
F. 118-120 Vers latins et oraisons. « Qui vult missam audire, certe non debet abire//... » ; cf. Walther, op. cit., n° 15740 a (118) ; — « Christus vincit, Christus regnat... » ; cf. ibid., n° 2789 ; — « Ave cujus conceptio//... » ; cf. ibid., n° 1904 ; — « Versus. Diffusa est gratia in labiis tuis... » ; — « Oratio. Deus qui nos conceptionis, nativitatis... » ; — Sentences tirées de la Bible : « Corrumpunt bonos mores colloquia prava. I Cor. XV... — ... Fugiens, mansi in solitudine. David » (118v-119) ; — « Cura est vigil onerosa ac sollicita custodia... » ; — « Pour les beuveurs. Ave, color vini clari... » ; cf. Walther, op. cit., n° 1901 ; — « Contra homicidas. Imparibus meritis pendunt [sic] tria corpora ramis//... » ; cf. ibid., n° 8774 ; — « Pro partu mulieris. In nomine Patris etc... Jhesus. Numquid Syon dicet homo et homo natus est... » (119-119v) ; — « Te matrem Dei laudamus, te Mariam virginem profitemur... » ; cf. Walther, op. cit., n° 19052 (119v) ; — « Versus. Mutuo vult dantem sed.??? mutuor (?) accipientem//... » (120).
F. 120-122 « Bonne et briefve doctrine aux simples qui ont charge d'ames. Et premierement s'ensuyvent les XII articles de la foy. Le premier article est : Je croy en Dieu... — ... de la foy catholique et y vouloir perseverer etc... Explicit. Deo gratias. Amen » ; cf. ms. Latin 3501, f. 62v-68.
F. 122v-126 [PIERRE DE NESSON, Oraison à Notre-Dame] « Jhesus Maria. Ma doulce norrice pucelle // Qui de voustre taindre mamelle //... » (A. Piaget et E. Droz, Pierre de Nesson, Paris, 1925, 39-45).
F. 126v-128 Paraphrase de l'Ave Maria : « Ave, glorieuse lumière // Qui tous les desvoyés avoye//... » ; cf. Långfors, op. cit., 33.
F. 128v-131 « Cy commence le livre des proprietés des eaux, des herbes. Et premierement. Eau de betoinne beuue a jun oste la piarre... — ... eau de grene de genevrier... fait avoir bonne alaine ».
F. 131-132 « Les condicions des herbes. Chous sont de diverses menieres et engendrent gros sang... — ... et sera guery en trois jours. Amen. Deo gratias ».
F. 132v-133v Recettes en français : « Pour rouhe. Recipe de gripa unces II ... ».
F. 133v-134 « Sequitur Passio abbreviata que dicitur qui vult quando fit effusio sanguinis. Passio Domini nostri Jhesu Christi secundum Johannem... In illo tempore apprehendit Pylatus Jhesum... — ... verum est testimonium ejus. Deo gratias per euvangelica etc. ». Oraison : « Deus qui in preclara salutiffere crucis inventione... — ... eterne vite suffragia consequamur... Amen. Benedicamus Domino. Deo gratias ».
F. 134v-135 « Se sunt les proprietés de la grayne du genebre. Recite ung docteur en medecine qui se apelle maistre Hymbert, lequel estoit nommé Suffisant au pays de Grece... Premierement elle resconforte le cervel... ».
F. 135-136 « Sequuntur proprietates roris marini. Premierement pran les fleurs... ».
F. 136v-137v Recettes en français : « Contre febres. Prenés XI feules de chauge... » ; — « Contre boutement de cuer. Prenés une grant pounie de mente verde... » (137) ; — « Pour oriner. Prenés de rays d'api, de rays de fenoul... » ; — « Contre mal de cuer et de estomac. Prenés la feule de l'espericoule... » (137v).
F. 139-139v Recettes en français : « Recepte pour faire reprandre les nerfs talhés nouvellement. Prenés du meilheur ensens... » ; — « Contre talheure nouvelle, contre playe. Recipe... ».
F. 140v Recette en latin : « Ad curandum de fico. Recipe modicum sulfuris et aluni... ».
F. 17-55. [PARISONUS, monachus PETRAE-CASTRI] ; cf. ms. Latin 3621, f. 3-93.
F. 56v-61v, 71v, 62-64v. Cf. add. du ms. Latin 2915, f. 1-13.
F. 83-84. Somnia Danielis ; cf. ms. fr. 1007, f. 93v-96v.
F. 87v-90. Cf. add. du ms. Latin 3480, f. 143-146v.
F. 91v. « ... Arbor est palma... », note sur les quatre bois de la Croix, extraite des Excerptiones Patrum publiées parmi les apocryphes de BEDA (P.L., XCIV, 555) ; cf. Clavis Patrum latinorum, n° 1129.
F. 116-116v. Vers sur les quatre éléments, les saisons, les humeurs ; sur les quatre tempéraments ; cf. Hauréau, Notices, III, 307 et Walther, Initia carminum, nos 10131, 5851 et 9549.
F. 119v. Deux exemples de cryptographie à résoudre : « [Pica habet tot pennas albas quas habet nigras] ».
Ce ms. présente des ressemblances avec des mss. provenant du Grand Hôpital de Beaune : f. 16, « Nota... » ; cf. mss. Latin 3469A, f. 202 et 3480, passim ; — f. 79, « Sensum corporis... Vagot » ; cf. ms. cit. 3480, f. 137. Cependant on ne le trouve pas dans l'inventaire de 1501.
Source des données : Jonas
A SIGNIFIE AMOUR, PAIS...
f. 85v
Ab imperatore se videre osculari gaudium significat...
f. 83
Ad declarationem Scripturae quod Filius hominis...
f. 92
Ad evidentiam praesentis libelli notandum est quod omnes libri Scripturae...
f. 87v
Adflictio : Non est danda adflictio ; c. Ex parte. De cler...
f. 116v
Adtende tamen quod appropinquante Antichristo...
f. 90v
Aestas calida et sicca / Autumnus frigidus et siccus/...
f. 116
Anna tres viros habuit Joachim, Cleophas et Salome ; Joachim habuit filiam Mariam...
Annus habet menses duodecim, septimanas quinquaginta duas...
f. 12v
Arbor erat palma, cedrus, cupressus oliva//...
f. 91
Aspice, serve Dei, hic me posuerunt Judaei//...
f. 81
Auctor pietatis in cruce pendens in saecularibus negotiis...
f. 65v
Ave, color vini clari//...
f. 119
Ave cujus conceptio // Sollemni plena gaudio//...
f. 118v
Ave, GLORIEUSE LUMIERE // QUI TOUS LES DESVOYES AVOYE//...
f. 126v
Baptismus est ablutio corporalis exterior cum praescripta...
f. 75
Bene loqui et male vivere nihil aliud est...
f. 79
[...] Canticum psalmorum verum animas decorat...
f. 82v
Cave ne verecundia ductus dividas confessionem...
f. 94
Cholera calida et sicca // Melancholia frigida et sicca//...
CHOUS SONT DE DIVERSES MENIERES ET ENGENDRENT GROS SANG...
f. 131
Christus vincit, Christus regnat, Christus imperat, Christus ab omni malo...
Clamat nobis Jacobus apostolus dicens : Confitemini alterutrum... (Jac. V, 16)
Audiant hoc qui timent peccata...
f. 92v
Confessio est salus animarum...
f. 94v
Confessio vera paradisum aperit//...
Constitutio igitur tibi, rex, ex scientia physiognomoniae...
f. 86
Consule, castiga, doce, solare, remitte, fer, ora //...
Consule, corrige, doce, solare, remitte, fer, ora //...
Contra calefactionem hepatis, bibe per quattuor dies...
Contra dolorem renum recipe sucum herbae calendulae...
Contra rupturam sive crepaturam recipe radices recentes...
f. 114v
Corpus namque humanum ex quattuor humoribus...
f. 98
Cum enim mulier concepit, tunc sentit quamdam horripilationen...
f. 115v
Cum igitur psalmus vel missa pro cunctis animabus dicitur...
f. 91v
Cur Dei Filius angeli ministerio incarnari voluit...
Cura est vigil onerosa ac sollicita custodia...
DAME DE BEAUTE POSITIVE // SANS DEGRE DE COMPARATIF //...
f. 96v
Determinat ibi Aristoteles qualiter aspectu solo possunt homines cognosci...
Deus qui in praeclara salutiferae Crucis inventione...
f. 134
Deus qui nos conceptionis, nativitatis...
Dicit Apostolus ad Ephes. VI (11) : Induite vos armatura Dei...
Haec armatura est vestis sacerdotalis...
f. 67
Dicit Augustinus : Canticum psalmorum verum animas decorat...
Dicunt sacra eloquia quod debemus Deo timorem...
Dies dominicus dies electus interpretatur in quo gaudent angeli...
f. 14
Diffusa est gratia in labiis tuis...
Discipulis bis sex quibus est commissa Dei lex //...
f. 90
Dudum, carissime frater Petre...
f. 17
Dum Domino psalles psallendo tu tria signes //...
f. 80v
EAU DE BETOINNE BEUVE A JUN OSTE LA PIARRE...
f. 128v
Ecce, Petre frater mi carissime, pro modulo posse...
Ego Arnaldus de Villanova compilare pro pauperum subsidio cogitavi...
Ego Clemens Romanus pontifex inveni in canone Apostolorum...
EN LA PREMIERE LUNE FUT ADAM...
f. 117v
Est somnolentus piger, in sputamine multus //...
Et primo exterius excedens frigiditas...
f. 113v
Et primo fructum stypticorum vel per maturam vel per artem...
Et primo in isto libro docebitur quid est vera paenitentia...
Et primo ostenditur quid sit virtus...
f. 73
Et primo Paulus ait : Missa praecellit omnes orationes...
f. 93v
Et primo quis potest absolvere [confitentes]...
f. 55
Ex quattuor lignis crux Domini dicitur esse...
Experimentum utrum mulier concepit...
f. 115
Februarius apud Hebraeos dicitur Scebar...
Felix mater, ave, qua mundus solvitur, ave//...
f. 93
Finita missa videndum est de horis...
f. 64
[...] Haec armatura est vestis sacerdotalis...
HELAS, MORIR CONVIENT SANS REMEDE HOMME ET FEMME //...
f. 16v
[...] Hic petimus esse filii Dei...
f. 77v
Hippocra[tes] docuit experiri utrum mulier esset parata conceptui...
Humilitas maxime in quattuor consistit, primum est ut spernas te ipsum...
Ignis calidus et siccus // Aer calidus et humidus //...
Illa reviviscunt quae mortificata fuerunt //...
f. 20
Imparibus meritis pendunt tria corpora ramis //...
f. 125v
In coitu sex damna luo, nam denarium do //...
In cruce pendentem qui respicis Omnipotentem//...
In cruce Petrus obiit, Romam dum praedicat urbem//...
In illo tempore apprehendit Pilatus Jesum...
f. 133v
Interrogandum est quis primus rogavit ut animae requiem haberent...
Invidus et tristis, cupidus nigrique coloris//...
Irritus, fallax, irascens, prodigus, audax//...
Item nota quod amen aliquando est nomen...
Item nota quod homo conjugatus per septem dies...
Item nota quod sacramentum vocatur multiplex : primo modo vocatur...
JE NE REQUIER POUR MES LABOURS // AULTRE CHOUSE PAR MON SERMENT //...
f. 97
Jeremias : Patrem invocabis... Petrus : Credo in Deum...
Jesu Christe, da jugiter meam post te ferre crucem //...
Jesus homo nascendo, vitulus moriendo...
Jesus : Jucunditas merentium // Hereditas indigentium//...
f. 79v
Jesus. +. Numquid Sion dicet homo et homo natus est...
JHESUS QUI FUS EN CROIX PENDUS//...
LA PREMIERE : JEUNE, LA II : AULMOUSNE...
Largus, amans, hilaris, ridens rubrique coloris//...
LE PREMIER ARTICLE EST : JE CROY EN DIEU...
f. 120
Legitur in primo libro Lurannis (?) quod si quadraginta formicae decoctae...
LEVER MATIN ET PRANDRE ESBATEMENT//...
MA DOULCE NORRICE PUCELLE // QUI DE VOUSTRE TAINDRE MAMELLE//...
f. 122v
Mallem carnis poenas sustinere in inferno...
Manifestum est itaque omnes in Adam peccasse...
Matthaeus in homine figuratur quia principaliter de Christi humanitate...
Medici, burgenses, mercatores, tutorum consiliarii//...
f. 2v
[...] Miles fortis contra diabolum//...
[...] Missa praecellit omnes orationes recte sicut Christus...
Modus autem coeundi iste est : Vir et mulier debent...
Monachus : Miles fortis contra diabolum // Oboediens...
Moneo vos, dilectissimi, pure ac semper strenue divinis interesse laudibus...
[...] Mulier quae concepit filium est ut in pluribus melius colorata...
Mundus hospes intrantibus blanditur...
Mutuo vult dantem sed mutuor accipientem//...
Non est sine culpa cum juret...
Nota de duodecim diebus Veneris quos omnes christiani debent jejunare...
Nota quod bonum est habere prolem...
Nota quod in secundo mense, si sit masculus...
Nota quod indumenta spiritualia animae sunt innocentia et matrimonialis castitas...
f. 66v
Nota quod mulier gerit partum ducentis et septuaginta sex diebus...
Nota quod si mulier in partu vel puerperio...
Nota quod sunt septem gradus Ecclesiae sive ecclesiastici...
Nulla est delectatio naturalis quin habeat aliquid...
Nullus ordinatur nisi juxta titulo. Nullus debet ordinari per preces...
f. 70
O veneranda sacerdotum dignitas, in quorum manibus Dei Filius...
Octo beatitudines justorum : prima promissio regni caelorum...
[...] Octo sunt virtutes quae et beatitudines dicuntur...
f. 76v
Opera enim illorum sequuntur illos... (Apoc. XIV, 13).
Quaestio est in sancta theologia utrum bona quae fiunt...
f. 95
Pater noster qui es in caelis...
Hic petimus esse filii Dei...
Octo sunt virtutes quae et beatitudines dicuntur...
f. 48v
Peccatum mortale est transgressio legis divinae...
f. 1
Peccatum originale est obligatio ad poenam...
Pelecanus est avis quae habitat in Aegyptiacis partibus...
PLUS EST SERVY ET PLUS SE PLAINT...
Praeceptum est imperium faciendi aliquid vel non faciendi...
f. 7
PREMIEREMENT ELLE RESCONFORTE LE CERVEL...
f. 134v
PREMIEREMENT PRAN LES FLEURS...
f. 135
PRENES DE RAYS D'API, DE RAYS DE FENOUL...
f. 137
PRENES DU MEILHEUR ENSENS...
f. 139
PRENES LA FEULE DE L'ESPERICOULE...
f. 137v
PRENES XI FEULES DE CHAUGE...
f. 136v
PRENES UNE GRANT POUNIE DE MENTE VERDE...
Prima circumferentia continet septem petitiones Orationis dominicae...
f. 78
Prima enim est propter peccatorum augmentationem ; secunda est propter conversionis difficultatem...
Primo caveat confessor ne interroget de peccatis singularibus...
Primo continentur casus quibus dicitur aliquis participare malefacto...
f. 71
Primo Deus principaliter absolvit. Nam solus Deus...
f. 10
Primo septem petitiones contentae in Pater noster...
Primum est cogitare de Deo ; secundum est saepe morari in Ecclesia...
Primus casus est jussio scilicet praecipere alicui quod faciat...
f. 24
Pro fundamento hujus operis signo crucis salutifero...
Quaeritur si vinum inveniri non possit...
f. 64v
[...] Quaestio est in sancta theologia utrum bona quae fiunt per vivos possunt fidelibus defunctis...
Quando senex erit sine sensu //...
Qui enim vult debite confiteri prius debet cogitare...
f. 74v
Qui vult missam audire certe non debet abire //...
f. 118
Quid autem sit cor durum ostendit beatus Bernardus...
f. 16
Quid est vera paenitentia ? Est praeterita mala plangere...
Quid est virtus ? Est habitus animi...
Quis fuit Melchisedech dicendum...
Quis ? Quid ? Ubi ? Quotiens ? Cui ? Cum quo ? Quomodo ? Quando ? Ista gravant vitium : dignus status...
Recipe aloes hepatici drachmas quinque...
Recipe antimoniam distillatam...
Recipe DE GRIPA UNCES II...
f. 132v
Recipe malvae mercurialis absinthii...
Recipe modicum sulfuris et alunii...
f. 140v
Recipe radicem rutae et radices...
f. 114
Recipe semen rutae...
RECITE UNG DOCTEUR EN MEDECINE QUI SE APELLE...
Sacramentum est invisibilis gratiae visibile signum cum causa ejus exsistat...
f. 85
Sanc[tificetur] : sapit et pacis est filius, hinc fuge luxus //...
f. 77
[...] Sapit et pacis est filius, hinc fuge luxus...
Sciendum est quod Oratio dominicalis habet...
f. 76
Sensus corporis dat tibi quinque Vagot : Visio, Auditus, Gustus, Odoratus, Tactus...
Sex sunt signa contritionis per quae cognoscitur si homo...
SEZE PERSONNES D'UNS ACORD // SE DOIBVENT MESLER DU DISCORT //...
f. 84
Si ecclesiam : polluta ecclesia pollutum est coemeterium illi contiguum...
Si lacrimae vel opes animas revocare valerent //...
Si prudens est animus tuus...
Si quis erit qui servierit tibi, Virgo, perire //...
Si quis horas canonicas devote celebraverit...
SI TU HAS MAISTRE SERS LE BIEN //...
Signa autem masculinitatis haec sunt : Mulier quae concepit filium...
Sit simplex, humilis confessio, pura, fidelis //...
Sterilitas enim accidit aut ex parte viri...
Stultum est in tali statu vivere in quo quis non audit mori...
Talis enim prima facie praesumitur qualem...
Te matrem Dei laudamus, te Mariam virginem profitemur //...
f. 119v
Tempore felici multi numerantur amici //...
Testantur Hippocras et Galienus quod salvia cocta cum vino...
Timor, pietas, sapientia, fortitudo...
Tota christianitas deterioratur // Modo regnat falsitas atque dominatur //...
Unum crede Deum ne jures vana per ipsum //...
f. 79 et 94
[...] Utrum bona quae fiunt per vivos possunt fidelibus defunctis...
Utrum confessio sit de necessitate salutis animae...
Utrum subditi teneantur corrigere praelatos...
Vir bene vestitus pro vestibus esse peritus //...
Viri venerabiles sacerdotes Dei//...
f. 80
Visito, cibo, poto, redimo, tego, colligo, condo//...
Visito, poto, cibo, redimo, tego, colligo, salvo//...
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF