Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3373

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q63352

  • Titres attestés :
    • De auctoritate et forma officii inquisitionis
    • Hermannus de Saxonia
    • Practica inquisitionis ad usum Fratrum Minorum in provincia Romandiolae
    • Zanchinus Ugolini
  • Autre forme de la cote :
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3373
    • Paris. BnF, Latin 3373
  • Conservé à : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Langues : latin
  • Auteur : Benoît XI (pape, 1240-1304) | Gratien (11..?-1160?) | Grégoire IX (pape, 1170?-1241) | Innocent IV (pape, 1200?-1254) | Isidore de Séville (saint, 0560?-0636) | Pierre de Colmieu (11..-1253) | Thomas d'Aquin (saint, 1225?-1274)
  • Date de fabrication :
  • Support : Parchemin.
  • Composition :
    • I et 71 ff.
  • Format :
    • 380 × 235 mm.
  • Aspects codicologiques :
    • Écriture et décoration italiennes. Initiales en couleur à filigranes, une peinte sur fond d'or à antennes (f. 1). Rubriques. Pieds-de-mouche. — 8 cahiers (10 ff., 6 ff., ou 8 ff.) ; les cahiers de 10 ff. avec réclames ; traces de signatures. — Le f. 26-26v est blanc. — Au f. Iv, titre au XVIe s. : « Frater Donatus de Sancta Agatha. De hereticis ». — Le manuscrit provient de la bibliothèque des ducs de Milan ; cf. E. Pellegrin, La Bibliothèque des Visconti et des Sforza, A 783, p. 247 et B 429, p. 308. — Au f. de garde I, cote de l'ancienne librairie de Blois : « Prima tabula juris canonici liber XIIII. Donatus de Sancta Agata. De hereticis » ; cf. Omont, Anciens inventaires, I, 87, n° 581 et 165, n° 155.I et 71 ff.380 × 235 mm.
  • Reliure :
    • Demi-reliure chagrin rouge au chiffre de Louis-Philippe. Tranches dorées. Titre au dos : « Zanghinus Hugolinus ».

Manifeste IIIF

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • F. 1-21 ZANCHINUS UGOLINI. « Incipit tractatus super materia hereticorum » [Prologue] : « Sancti Spiritus gratia invocata ... ad expeditiorem instructionem religiosi et honesti viri fratris Donati de Sancta Agata ordinis Minorum, inquisitoris heretice pravitatis im [sic] provintia Romandiole... ego Zancinus Ugolini Sene de porta Sancti Petri de Arimino minimus advocatus... duxi hunc compendiosum tractatum super materia hereticorum breviter compilandum... — ... levius valeant inveniri » (1) ; « Unde dicatur hereticus et unde sismaticus... Quia prius nosce oportet unde nomen heretici... — ... possunt ellici ex premissis unde amplius non insisto... Explicit tractatus super materia hereticorum edditus per dominum Zanghinum Ugolini Sene de porta Sancti Petri de Arimino juris utriusque peritum... » (1-21). Nombreuses corrections marginales contemporaines ; cf. A. Dondaine, dans Arch. Fr. Praed., XVII (1947), 121-125 et 154-155.

    F. 21v-25v HERMANNUS BRUCHER, dictus de SAXONIA, Casus abstracti a jure. « Quoniam dicitur quod quilibet im periculo mortis potest absolvi... Terminum posuisti... Una illa immaculata columba... — ... omnes consuetudines premissis pro [sic] alicui premissorum contrarie. Expliciunt casus abstracti a jure per fratrem Hermanum de provintia Saxonie per capitulum generalem apud Caturchum examinati » ; cf. ms. 447 d'Assise, texte daté de 1337 ; Sbaralea, Supplementum..., I (1908), 360.

    F. 27-32 Traité de l'office d'inquisiteur. Prologue : « Quoniam ipsa experiencia facti evidenter cotidie comprobatur... — ... sub certis notullis et distintis articullis enodare » (27) ; « Tria circha [sic] offitium consideranda. Circa vero ipsum officium consideranda concurrunt tria... — ... officio inexperto et quasi neophyto » ; cf. Dondaine, 113-115 manuel n° 8, et 162 (27-32) ; deux chapitres ajoutés : « Rebelles proprie et pertinaces... — ... ex eodem concillio capitullo in : Si quis culpam suam etc. », « Relapssi se[u] recidivi illi proprie dicuntur... — ... et ex concilio Tolosano cap. : Sed et eos etc. » (32) ; « CLEMENS [IV]... dilectis filiis Fratribus Predicatoribus et Minoribus ordinum inquisitoribus heretice pravitatis... Turbato corde audivimus et narramus quod quam plurimi ...», Viterbe, 26 juillet 1267 ; cf. Potthast, n° 20095, « GREGORIUS [X]... dilectis filiis fratribus Predicatorum et Minorum ordinum inquisitoribus heretice pravitatis... Turbato corde audivimus et naramus quod non solum... », Lyon, 1er mars 1274 ; cf. Potthast, n° 20798 (32).

    F. 32v-34v HERMANNUS BRUCHER, dictus de SAXONIA. « Terminum posuisti que[m] non transgredientur... Una immaculata collumba... — ... omnes consuetudines premissis vel alicui premissorum contrarie. Expliciunt casus abstracti a jure per fratrem Hermanum de provincia Sasonie per capitulum generale apud Chaturcum examinati et aprobati » ; même texte que ff. 22 à 25v, avec quelques variantes.

    F. 35-71 [Practica inquisitionis ad usum Fratrum Minorum in provincia Romandiolae]. I. F. 35-47v. Documents pontificaux : « Privillegium INNOCENTII [IV] in favorem contra hereticos continens multiplicem inquisitorum auctoritatem et que cruce signatis concessam... Innocentius... Ut nichil vobis desit quod ad prosecutionem... » [23 mars 1254] ; cf. Potthast, n° 15293 ; G. Fussenegger, dans Arch. francix hist., XLIV (1951), 78 n° 22 (35) ; « Extra de hereticis, c. Excommunicamus, de cruce signatorum contra hereticos indulgentia. Catholici vero qui crucis... » [X, V, 7, 13 § 4] (35) ; « Capitulum primum. Innocentius... Super extirpatione pravitatis heretice... » [30 mai 1254] ; cf. Potthast, n° 15412 ; Fussenegger, 77 n° 16 (35-35v) ; « Omnes heretici sunt excommunicati. Idem... Noverit universitas vestra quod nos...» [15 juin 1254] ; cf. Potthast, n° 15425 ; Fussenegger, 77 n° 13 (35v-36) ; « Idem... Ut vobis commissum inquisitionis officium... » [21 juin 1254] ; cf. Potthast, n° 15433 ; Fussenegger, 78 n° 19 (36) ; « Idem... Licet ex omnibus mundi partibus que nomine christiano... » [30 mai 1254] ; cf. Potthast, n° 15410 ; Fussenegger, 76 n° 11 (36-36v) ; « Idem... Volentes ut adversus hereticam pestem... — ... Data Anagnie VIIII° julii [sic] pontifficatus nostri anno XII » [7 juillet 1254] ; cf. Potthast, n° 15447 ; Fussenegger, 78 n° 18 (36v) ; « Idem... Cum super inquisitione heretice pravitatis... » [10 juillet 1254] ; cf. Fussenegger, 77 n° 15 (36v) ; « Quod crux predicetur. Idem... Malicia hujus temporis... » [15 juillet 1254] ; cf. Fussenegger, 78 n° 17 (36v-37v) ; « Quod predicent crucem. Idem... Malicia hujus temporis... » [13 juillet 1254] ; cf. Potthast, n° 15457 ; Fussenegger, 77 n° 12 (37v) ; « Quid faciendum est de turribus que sunt prope domum que dirui debet. Idem... Cum in constitutionibus... — ... Data Anagnie kal. augusti pontificatus nostri anno duodecimus [sic] » [1er août 1254] ; cf. Fussenegger, 77 n° 14 sous la date : 20 juillet 1254 ; Potthast, n° 15474 sous la même date (37v) ; — « Incipiunt constitutiones ALEXANDRI IIII. Alexander ... Quod super [non]nullis questionum articulis... » [25 janvier 1261] ; cf. Fussenegger, 75 n° 4 (37v-38v) ; « Idem... Cum felicis recordationis Innocentius papa... » [1er août 1255] ; cf. Potthast, n° 15969 ; Fussenegger, 76 n° 9 (38v) ; « De relapsis. Idem... Super eo quod scriptum legitur... » [14 mars 1257] ; cf. Dondaine, 147 § g ; Fussenegger, 75 n° 5 (38v-39) ; — « Constitutiones URBANI pape IIII. Urbanus... Chatolice fidei negocium... » [13 nov. 1262] ; cf. Fussenegger, 76 n° 8 (39) ; « Quod requirendum est a[d] cardinalem in dubiis. Idem... Cupientes ut negotium... » [14 nov. 1262] ; cf. Fussenegger, 76 n° 7 (39) ; « Idem... Licet ex omnibus mundi partibus... » [23 mars 1262] ; cf. Potthast, n° 18256 ; Fussenegger, 76 n° 10 (39v) ; « Idem... Cum adversus hereticam pravitatem... » [23 avril 1263] ; cf. Fussenegger, 78 n° 21 (39v) ; « Idem... Licet ex omnibus mundi partibus... » [21 mars 1262] ; cf. Potthast, n° 18254 ; Fussenegger, 78 n° 20 (39v-41) ; — « Privill[eg]ium CLEMENTIS pape IIII continens constitutiones editas per Fredericum contra hereticos in capitularibus secularium conscribendas. Clemens... Cum adversis [sic] hereticam pravitatem condam Fredericum... » [31 oct. 1265] ; cf. Potthast, n° 19423 ; Dondaine, 141 § A, 155 § II ; Fussenegger, 75 n° 2 (41-43) ; « Aliud privillegium Clementis contra hereticos. Idem Clemens... Ad extirpanda de medio populi christiani... » [3 nov. 1265] ; cf. Potthast, n° 19433 ; Fussenegger, 75 n° 1 (43-46v) ; « Quod constitutiones in capitularibus conscribuntur. Idem... Ad extirpanda de medio populi christiani... » [18 janv. 1266] ; cf. Potthast, n° 19523 ; Fussenegger, 75 n° 6 (46v) ; — « Constitutio HONORII pape IV. Ho[no]rius... Olim felicis recordationis Gregorius papa X... » [11 mars 1286] ; cf. Potthast, n° 22391 (46v-47) ; — « Constitutio BENEDICTI XI. Benedictus... Ex eo quod quedam novela constitutio... » [2 mars 1304] ; cf. Potthast, n° 25381 (47-47v). II. F. 47v-61. Consultations : S. THOMAS DE AQUINO, Summa theologica. « De Summa Thome. Ad 2 sic proceditur : Videtur quod confessio fidey non sit neccessaria... — ... ceci sunt duces cecorum » [IIa IIae, q. 3 a. 2] (47v) ; « Ad 3 sic proceditur : Videtur quod hereticus... — ... factus est omnium reus » [IIa IIae, q. 5 a. 3] (47v-48) ; « Ad 3 sic proceditur : Videtur quod heretici sunt tollerandi... — ... cum de infidelibus in communi ageretur » [IIa IIae, q. 11 a. 3] (48-48v) ; « Ad quartum sic proceditur : Videtur quod reverentes [sic] ab heresi... — ... similis ratio de utrisque » [IIa IIae, q. 11 a. 4] (48v-49), suivi de quelques notes : « Nota quod confessio cordis non sufficit sine confessione oris... — ... talis confessio ad salutem sufficit... » (49) ; cf. Fussenegger, 75 n° 3, note ; — « Conscilium [sic] domini GUIDONIS FULGONIS qui postea fuit papa Clemens IIII. Capitulum primum. Quoniam illis qui sponte redeunt... — ... salvo consilio meliori » (49-51v) ; « Que exceptiones contra testes admitantur. Quarto queritur que exceptiones... — ... in quibus poterit observari » (51v-52) ; cf. Fussenegger, 79 n° 1 ; Dondaine, 155 § III et 156 § B2 ; — « Consilium etc. Primum capitulum de hiis qui supprimunt veritatem qualiter procedendum contra eos [tacentes] veritatem et non invenientes tempore gratie. De hereticis autem sceu credentibus... — ... in muttua [sic] reportetis » [Consultation de Narbonne, a. 1243] ; cf. Fussenegger, 79 n° 2 ; Dondaine, 142 § VI et 156 § 3 (52-53v) ; — « Ordinatio d. Albanensis [PETRI DE COLLEMEDIO] de opponentium se ab inquisitori et contrariancium ne dicatur veritas [pena]. Inquisitoribus se opponentibus manifeste... — ... et in bonis dampnatorum » ; cf. Fussenegger, 79 n° 3 ; Dondaine, 143 § VII et 156 § 4 (53v) ; — « Concillium concillii provincialis provincie Narbonensis. Capitulum Im. I. Dei gratia Narbonensis archiepiscopus ... De inquisitoribus of. Ad hoc nos archiepiscopus memoratus... — ... veritas declarari... » [Consultation de Béziers, 19 avril 1246] ; cf. Fussenegger, 79 n° 4 ; Dondaine, 131 § 1 et 143 § VIII (53v-55v) ; — « Consilium sapientum [sic] de cura [sic] domini Pape. In nomine Domini. Amen. Consilium datum ac exemplatum per... Gerardum de Utaidi de Arecio... ad instanciam... fratris Bonaventure de Burgo de Bononia, de ordine Fratrum Minorum... — ... dictum conssilium sigillatum » ; cf. Fussenegger, 79 n° 5 (55v-56) ; — « Consilium istud fuit fratris GUIDONIS SAFFE. Super eo quod queritur utrum bona olim domine Rysabelle... — ... ut ex ipsius verbis colligitur » ; cf. Fussenegger, 80 n° 6 (56-56v) ; — « Responsio d. JOHANNIS GALETANI [sic] ad questiones inquisitorum. In primis super eo quod in litteris papalibus... — ... de cruce non inponenda vel aliqua alia pena servanda est fides » ; cf. Fussenegger, 80 n° 7 (56v-58v) ; — « Responsio domini JOHANNIS [GAETANI] cardinalis ad consultationes procuratas a ffratre Bentevegna de Tuderto, et a fratre Guidone procuratore ordinis. Questio de filia emancipata... — ... recuratis ad conscilia peritorum » [a. 1288] (58v-59) ; — « Conscilium habitum in Curia pape. In Christo patri quam plurimum reverendo fratri Andree Guasconi, inquisitori heretice pravitatis in provincia Romagnole, ejus frater devotus frater BONAVENTURA ordinis Minorum in Curia procuranda [sic pro : procurator] ... Super eo quod vestre consultationis articulus continebat... — ... juxta suum beneplacitum et mandatum. Amen » (59-60) ; — « Statuta in concilio apud Tolosam promulgata per dominum Romanum, Sancti Angeli diaconum cardinalem, apostolice sidis [sic] legatum anno Domini MCCXIX. Jubemus etiam quod prelati... — ... prout prelatus indixerit etc. » [conc. de Toulouse, c. 17 et 18, 25 et 27] (Mansi, XXIII, 198 et 200) ; cf. Dondaine, 156 § B (60-60v) ; — « De diversis penis inpositis et que prevaleat infra scripta consilia dedit Francisscus doctor legum. Cum in eadem constitutione... — ... Extra de sententia ex[communicationis] : Nuper. Ad fidem. Cum suis. Sin non » (60v-61) ; — « Conscilium domini Francisci et magistri Jacobi Bononiensis, doctoris doctorum. Item. Si condempnatio et exactio fiat [sic]... — ... non obstante constitutione de dividendo » (61).

    F. 61-70v Formules. « Instrumentum nottificationis. In Christi nomine. Amen. Anno ejusdem MCCLXX... die Xa mensis augusti, nos frater S[inibaldus] de Lacu, ordinis Fratrum Minorum inquisitor... Universis in Christo fidelibus declaramus quod talis... — ... absque ulla penitus audiencia relinquendi » ; cf. Dondaine, 159 § 4, sous le nom de Gui de Parme (61-62) ; — « De conversis post latam sentenciam... Nos frater T. etc. Universis in Christo fidelibus decla[ra]mus quod M. filius F. post latam excommunicationis sententiam... — ... in suo robore derata [sic pro : duratura]. Consulimus etc. » ; cf. ibid., 159 § 5 (62) ; — « Forma instrumenti cytationis universalis. Noverint universi quod anno et die tali, ego talis judex... — ... procedere non tardarem » ; cf. ibid., 144 § IX (62-62v) ; — « De forma contractus redeuntium abnegantium heresim. Ego talis in primis abnego et abjuro omnem heresim et specialiter Valdensem... — ... et omni fraude postposita revelabo » ; cf. ibid., 144 § X (62v) ; — « Quoniam illis qui sponte redeunt... — ... a nemine sibi preventi » (62v) ; — « Ante injunctionem penitencie confessione recitata oportet adjurationem [sic pro : abjurationem] fieri hoc modo. Ego confiteor et recognossco coram vobis domine... — ... obtinenda nil prosit » ; cf. Dondaine, 144 § XI, 159 § 6 (62v) ; — « Ex premissa forma instrumentum confici poterit hec modo [sic]. Noverint universi quod anno et die tali coram tali judice... — ... ex tunc capi valeant et puniri» ; cf. ibid., 144 § XII et 159 § 7 (62v-63) ; — « Penitentia sponte confessi. Reverendo... Nemausensi episcopo frater Guillelmus de Valencia, Poncius ordinis Predicatorum, inquisitores... Noveritis quod Saissa, parochianus vester... — ... Valdensibus hereticis tribuisse » ; cf. ibid., 144 § XIII (63) ; — « De penitencia perpetui carceris inponenda hiis qui fuerunt perfecti. Quoniam tu Johannes de Burgundia qui perfectus fuisti Valdensis... — ... excommunicationi subjaceant supradicte. Actum etc. » ; cf. ibid., 144 § XIV, 160 § 9 (63) ; — « De domibus. In nomine Domini... Quoniam in domo Bernardi Olivarii de Durbano invente fuerunt... — ...excommunicationis sententia innodamus. Actum etc. » ; cf. ibid., 144 § XV, 160 § 10 (63) ; — « De inmurandis. In nomine Domini... Quoniam ego talis inquisitor... — ... set pro non facta penitus habeatur » ; « Alia forma. Ego inquisitor predictus quia culpa potest... — ... quantum de jure potero processurum. Actum etc. » ; cf. ibid., 145 § XVI, 160 § 11 (63-63v) ; — « De crucibus imponend[is]. Universis Christi fidelibus... frater F[errarius] et frater P[etrus] Durandi inquisitores... Quoniam talis mulier latris presentium... — ... excommunicationis vinculo auctoritate qua fungimur inodamus [sic]. Data Narbone ydus maii MCCLXXIIII » ; cf. ibid., 145 § XVII, 160 § 12 (63v-64) ; — « Forma instrumenti de hereticis exumandis et comcremandis. In nomine Domini... anno nativitatis ejus MCCLXIIII, 3 kal. septembris. Noverint universi... — ... in d[et]estationem criminis tam nephandi. Actum etc. » ; cf. ibid., 145 § XVIII, 160 § 13 (64) ; — « Modus sententiamdi herreticos. Notum sit universis quod cum nobis Guillelmo miseratione divina episcopo Carpanensi [sic pro : Carpentoratensi]... — ... mediante justicia judicamus » ; cf. ibid., 161 § 14 (64-64v) ; — « Item alius modus. Idem eisdem. Item posita narratione... — ... auctoritate qua fungimur innodamus. Lata fuit hec sententia in tali loco in presentia et sub testimonio talium, anno et die tali » ; cf. ibid., 145 § XX, 161 § 15 (64v) ; — « Penitentia immurationis injungenda credit [sic pro : credenti]. Quoniam constat per confessionem mulieris R... — ... perpetuo carçeri emancipandam » ; cf. ibid., 145 § XXI, 161 § 16 (64v-65) ; — « De illis qui aliquid dimittunt hereticis in testamentis. Quoniam constat per test[amentu]m quod talis mulier... — ... a cimiterio fidelium repellandam » ; cf. ibid., 145 § XXII, 161 § 17 (65) ; — « Incipit ordo processus cum quis per contumaciam responsurus de fide coram suo judice comparere contempnit. Prima cytatio quod peremtorie veniat. Tales inquisitores tali priori... Cum Orfresa uxor talis... — ... seculari juditio relinquendam. Acta in tali loco coram etc. » ; cf. ibid., 145 § XXIII, 161-162 § 18 à 28 (65-66v) ; — « Forma sententiarum contra hereticos defunctis [sic]. Nos frater Tho[masinus] vel talis inquisitor... — ... supra continentur » (66v) ; — « Alia forma de publicatione domus et aliorum bonorum. Nos frater Tho[masinus] inquisitor... ni Romandiola... denunciamus domino N. potestati Bononie R. defunctum... — ... esse censemus » (66v) ; — « Forma instrumenti a domo in[quisi]toris Potestatis prio [sic pro : pro] confiscandis bonis hereticorum. Ego frater G. inquisitor... moneo vos dominum R. potestatem Bononie ut de bonis talis heretici... — ... procedemus contra vos auctoritate apostolica » (66v) ; — « Forme sentencie inquisitoris contra hereticos. Nos frater Tho[masinus] inquisitor... de domini R. episcopi Bononie consilio... — ... imperiales et canonicas sanctiones » ; « Nos frater talis de ordine Fratrum Minorum in provincia Romandiole... inquisitor... — ... presentibus talibus » (66v-67) ; — « Instrumentum admonitionis contra hereticos pro rebus sublatis restituendis. Nos frater Tho[masinus] inquisitor... — ... excommunicationis vinculo innodamus » (67) ; — « Forma sententie inquisitoris contra hereticos... Nos frater G. ordinis etc. inquisitor... in Romandiola. Cum inquisitionem facerimus [sic] generalem... — ... plenariam reservamus. Lata... fuit hec sententia per... fratrem G. inquisitorem in ecclesia Sancti Dominici, presentibus fratre Johanne priore, Petro de Caso, Ugo [sic] etc. omnibus de ordine Fratrum Predicatorum, fratribus Acino, Jacobo, Alberto, Juliano, omnibus de ordine Minorum, fratribus Petro etc., omnibus de ordine Heremitarum, domino Ramberto de Rambertis capitaneo et dominis Johanne et Egidio militibus domini Petri potestatis Bononie, etc. » (67-67v) ; — « Consilium... Videtur de jure posse dici... — ... c. Tam litteris » (67v-68) ; — « In nomine Domini. Amen. M°II°LXXI, indictione 14, die 7 julii. In nomine Domini. Amen. Anno etc. Quatinus admonicionum factarum per fratrem Tho[masinum] de Parma, inquisitorem... in Romandiola... communi et singulis hominibus Arimini... — ... excommunicationis vinculo innodarunt. Die eadem predicte amonitiones omnes et singula supra scripta lecta... fuerunt in consilio generali Arimini... et approbata... per... inquisitores, pressentibus domino Petro, inperiali judice et assessore domini Çilioli de Scaça potestatis Arimini, et domino Odone de Bifurcha et fratre Jacobo de Cesena. Ego frater M. notarius... de dictorum inquisitorum mandato et licentia scripsci [sic] » (68-68v) ; — « Anno Domini M°CCC°XXII die tali... dominus T. de tali civitate... coram tali inquisitore... in provincia Romandiole... — ... vel zelo fidei ductus » (68v) ; — « In Christi nomine. Amen. Nos frater U. inquisitor... in provincia Romandiole... — ... vel molestare quoquo modo presumat. Actum... presentibus etc. testibus rogatis M°III° etc. ... Ego talis... rogatu dicti inquisitoris scripsci » (68v) ; — « In Christi nomine. Amen. Anno a nativitate ejusdem millesimo CCC etc. Nos frater U[golinus de Laygonibus ?] inquisitor... in provincia Romandiole... assumpsimus... — ... officio inquisitionis et inquisitoribus fideliter et devote. Ego talis... » (68v-69) ; — « Qualiter conficitur instrumentum ad emendum per inquisitorem confisscata. In nomine Domini etc. Arimini in loco Fratrum Minorum in camera inquisitoris, tempore domini Boniffacii pape VIII, die tali, dominus Bertolus de Laçaris, judex sindicus communis Ariminensis... syndicario nomine ipsius communis presente... fratre Vicentio de Bononia, lectore Fratrum Minorum de Arimino in vicario fratris Thomasini de Malabranchis de Parma, inquisitoris... in provincia Romandiole..., dedit... Martino condam de Macerata qui nunc stat Cesene... vineas... condam Bertoli Florentini de Converseto que confisscate fuerunt et sunt per fratrem Andream inquisitorem... ut constat... — ... vel comissa semel vel pluries. Hec omnia et singula firma... Ego talis etc. » (69) ; — « Qualiter fiat instrumentum donationis inquisitori a premisso emptore. Anno Domini etc. Martinus condam de Macerata nunc de Cesena... dedit... Amandolo condam de Sancto Archangelo familiari Fratrum Minorum de Arimino sindico et procuratori... inquisitionis provincie Romandiole constituto et ordinato a fratre Thomasino inquisitore... vineas... que condam fuerunt Bertoli Florentini de Converseto que confiscata fuerunt et sunt per fratrem Andream inquisitorem... quas res et bona dictus donator habuit... titulo emptionis a... Bertolo de Laçaris, judice et sindico communis Arimini... — ... omnia supradicta firma perm[ane]at, presentibus etc. Ego talis notarius etc. » ; cf. Fussenegger, 81 n° I (69-69v) ; — « Instrumentum ad faciendum syindicum [sic]. Anno Domini etc. Frater Thomasinus inquisitor etc... — ... sub obligatione bonorum dicte inquisitionis. Presentibus etc. Ego talis notarius etc. » (ibid., 81 n° II) (69v) ; — « Instrumentum qualiter et procurator inquisitionis intrat tenutam possessionis eprete [sic]. Anno Domini etc. Bonfiglolus, filius olim Mengoli de Strata de Sancto Archangelo, sindicus et procurator fratris Thomasini inquisitoris etc... — ... in primis etc. Pressentibus etc. Ego talis notarius etc. » (ibid., 82 n° III) (69v) ; — « Instrumentum ad faciendum syndicum et procuratorem ad accipiendam donationem que fit inquisitori. Anno Domini etc. Frater Thomasinus, inquisitor etc... T. Mengoli de Sancto Archangelo nunc de Arimino... — ... sub obligatione bonorum dicte inquisitionis » (ibid., 83 n° IV) (69v) ; — « Instrumentum ad faciendum vicarium inquisitoris. Anno Domini etc. Frater Thomasinus, inquisitor etc. fecit, ... fratrem Vicencium de Bononia, lectorem Fratrum Minorum de Arimino... — ... in premissis duxerit facienda. Presentibus etc. Et ego talis notarius etc. » (ibid., 83 n° V) (69v) ; — « Forma ad faciendum inquisitorem heretice pravitatis. Religioso et discreto viro fratri Thomasino, frater Alexius minister et servus Fratrum Minorum provincie Bononie... Noveritis sanctissimum patrem et dominum... — ... retributionis accresscat. Actum etc. anno Domini etc. Presentibus etc. Ego talis frater ordinis predicti... » (ibid., 83-84 n° VI) (69v-70) ; — « Instrumentum ad locandum terras inquisitores [sic]. In [n]omine Domini. Amen. Anno Domini etc. Frater Thomasinus, inquisitor etc., dedit, concessit et locavit ad laborandum... — ... et sub obligatione omnium bonorum dictorum laboratorum. Pressentibus etc. Ego Petrus etc. » (ibid., 84-85 n° VII) (70) ; — « Instrumentum ad obligandum illos qui recipiunt mutuo denarios inquisitionis. In nomine Domini. Amen. Anno ejusdem etc. Guiducius Palmerucius et Johannes fratres et filii condam Fusculi Bracerii de Converseto per se suosque... — ... predicta, rata permaneant. Presentibus etc. Ego Petrus etc.» (ibid., 85-86 n° VIII) (70-70v).

    F. 70v Notes et extraits sur les hérétiques. « Dicit Jeronimus et habetur in Decretis 74 [sic] q. 3 : Heresis grece ab electione... — ...putat esse meliorem » [C. 24, q. 3, c. 27, fragm.] ; « Et Augustinus de utilitate credendi, quod hereticus est qui alicujus.. — ... vel sequitur » [S. AUGUSTINUS, De utilitate credendi, c. 1 fragm.] (P. L., XLII, 65) ; « Ysidorus dicit libro Ethimologiarum quod sicut heresis dicitur... — ... a sectando » ; cf. S. ISIDORUS HISPALENSIS, Ethym., l. VIII, c. 3 ; « Nota quod sicut Augustinus dicit et habetur in Decretis 77 [sic] q. 3 : Si quis sententiam suam quanvis... — ... inter hereticos deputandi » [C. 24, q. 3, c. 29, fragm.] ; « Nota etiam quod si quid esset auctoritate... dicitur etiam 74 [sic], q. 1 : Quotiens fidey ratio ventilatur... — ... refere debere [C. 24, q. 1, c. 12] contra cujus auctoritatem nec Johannes... sed hereticum comprobabit[ur], hec sunt in 3 partes Thome q. 11 ».

    F. 70v-71 « Interrogationes fiende hereticis per inquisitores. Queratur si unquam fuerint credentes Pataranorum [sic]... — ... si interfuit serviciis Patarinorum in kallendis ».

    F. 71-71v Table alphabétique. « Tabula super privilegiis ante positis. Absentes possunt condempnare inquisitores in capitulo Urbani qui incipit : Licet § Insuper... — ... Obedientia inquisitorum de eundo ad curiam habetur ex privilegio Urbani : Cupientes».

    F. 58v-59. Lire [a. 1262] (et non [a. 1288]) ; cf. Fussenegger, art. cit., 80, n° 7.

Intervenants

Autres intervenants

Sujets et thèmes

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Ad exstirpanda de medio populi christiani haereticae pravitatis...

    f. 43 et 46v

    Ad hoc nos archiepiscopus memoratus B. Tolosanus, C. Carcassonensis...

    f. 53v

    Ad primam quaestionem de filia emancipata cui pater...

    f. 58v

    Ad quartum sic proceditur : videtur quod reverentes ab haeresi...

    f. 48v

    Ad secundum sic proceditur : videtur quod confessio fidei non sit necessaria...

    f. 47v

    Ad tertium sic proceditur : videtur quod haeretici sunt tolerandi...

    f. 48

    Ad tertium sic proceditur : videtur quod haereticus qui dissentit unum articulum fidei...

    f. 47v

    Anno Domini millesimo trecentesimo vicesimo secundo, die tali et mense, dominus T. de tali civitate...

    f. 68v

    Arimini in loco Fratrum Minorum in camera inquisitoris...

    f. 69

    Bonfilglolus, filius olim Mengoli de Strata de Sancto Archangelo, syndicus et procurator fratris Thomasini inquisitoris...

    f. 69v

    Catholicae fidei negotium Dei plurimum insidet...

    f. 39

    Circa vero ipsum officium consideranda concurrunt tria...

    f. 27

    Cum adversus haereticam pravitatem quondam Fredericu[s] olim Romanorum imperator et tunc...

    f. 41

    Cum adversus haereticam pravitatem quondam Fredericu[s] olim Romanorum imperator promulgaverit...

    f. 39v

    Cum felicis recordationis Innocentius papa praedecessor noster...

    f. 38v

    Cum in constitutionibus nuper contra haereticos promulgatis...

    f. 37v

    Cum in eadem constitutione sive lege inveniam diversas poenas...

    f. 60v

    Cum inquisitionem fecerimus generalem contra omnes...

    f. 67

    Cum Orfresa uxor talis non levi laboret infamia...

    f. 65

    Cum super inquisitione haereticae pravitatis et praedicatione...

    f. 36v

    Cupientes ut negotium catholicae fidei vobis...

    f. 39

    De haereticis autem seu credentibus praefata immunitate quia veritatem...

    f. 52

    Dicit Hieronymus et habetur in Decretis 74, q. 3 [sic pro : c. 27, C. XXIV, q. 3] : Haeresis graece ab electione...

    f. 70v

    Ego confiteor et recognosco coram vobis, Domine, me errasse...

    f. 62v

    Ego frater G. inquisitor haereticae pravitatis auctoritate apostolica...

    f. 66v

    Ego inquisitor praedictus quia culpa potest inter illos...

    f. 63v

    Ego talis in primis abnego et abjuro omnem haeresim et specialiter Valdensem...

    f. 62v

    Et Augustinus de utilitate credendi, quod haereticus est qui alicujus...

    f. 70v

    Ex eo quod quaedam novella constitutio super negotio...

    f. 47

    Frater Thomasinus, inquisitor etc., dedit, concessit et locavit ad laborandum...

    f. 70

    Frater Thomasinus, inquisitor etc., fecit, constituit, creavit...

    f. 69v

    Frater Thomasinus, inquisitor etc., fecit, constituit et ordinavit etc. B. Mengoli...

    f. 69v

    Frater Thomasinus, inquisitor etc., fecit, constituit et ordinavit fratrem Vincentium...

    f. 69v

    Guiducius Palmerucius et Johannes fratres et filii quondam Fusculi Bracerii de Converseto per se suosque...

    f. 70

    [...] Haeresis graece ab electione dicitur...

    f. 70v

    In primis super eo quod in litteris papalibus continetur de haereticis...

    f. 56v

    Inquisitoribus se opponentibus manifeste et his qui conjurant...

    f. 53v

    Isidorus dicit libro Etymologiarum quod sicut haeresis dicitur...

    f. 70v

    Item posita narratione secundum quod ex confessione...

    f. 64v

    Jubemus etiam quod praelati, barones, milites seu quicumque...

    f. 60

    Licet ex omnibus mundi partibus quae christiana religione...

    f. 39v

    Licet ex omnibus mundi partibus quae nomine christiano...

    f. 36

    Malitia hujus temporis in diversis mundi partibus...

    f. 36v et 37v

    Martinus quondam de Macerata nunc de Caesena ex certa scientia et non per aliquem errorem...

    f. 69

    Nos frater talis de ordine Fratrum Minorum in provincia Romandiolae...

    f. 66v

    Nos frater Thomasinus inquisitor haereticae pravitatis in Romandiola...

    f. 66v

    Nos frater Thomasinus inquisitor haereticae pravitatis in tali loco...

    f. 66v et 67

    Nos frater Thomasinus vel talis inquisitor haereticae pravitatis...

    f. 66v

    Nos frater U [Hugolinus de Laygonibus ?] inquisitor haereticae pravitatis in provincia Romandiolae...

    f. 68v

    Nota etiam quod si quid esset auctoritate...

    f. 70v

    Nota quod confessio cordis non sufficit sine confessione oris...

    f. 49

    Nota quod sicut Augustinus dicit et habetur in Decretis 77 [sic] q. 3 : Si quis sententiam suam quamvis...

    f. 70v

    Notum sit universis quod cum nobis Guillelmo miseratione divina episcopo Carpentoratensi...

    f. 64

    Noverint universi praesentes pariter et futuri quod nos tales inquisitores...

    f. 64

    Noverint universi quod anno et die tali coram judice...

    f. 62v

    Noverint universi quod anno et die tali, ego talis judex...

    f. 62

    Noverit universitas vestra quod nos ad instar felicis recordationis...

    f. 35v

    Noveritis quod Saissa [B. de Saissac], parrochianus vester, ad nos accedens...

    f. 63

    Noveritis sanctissimum patrem et dominum, dominum Clementem papam...

    f. 69v

    Olim felicis recordationis Gregorius papa X praedecessor noster...

    f. 46v

    Posito quod aliqui sunt fautores, receptores et defensores haereticorum...

    f. 55v

    Quaeratur si umquam fuerint credentes Pataranorum [sic]...

    f. 70v

    Quarto quaeritur quae exceptiones contra testes admittantur...

    f. 51v

    Quatinus admonitionum factarum per fratrem Thomasinum de Parma, inquisitorem haereticae pravitatis in Romandiola...

    f. 68

    Quia prius nosse oportet unde nomen haeretici descendat...

    f. 1

    Quod super [non]nullis quaestionum articulis in quibus causa fidei tangitur...

    f. 37v

    Quoniam constat per confessionem mulieris R. quod videt et cognovit...

    f. 64v

    Quoniam constat per testamentum quod talis mulier...

    f. 65

    Quoniam dicitur quod quilibet in periculo mortis potest absolvi...

    f. 21v

    Quoniam ego talis inquisitor haereticae pravitatis per inquisitionem...

    f. 63

    Quoniam illis qui sponte redeunt in tempus gratiae...

    f. 62v

    Quoniam illis qui sponte redeunt infra tempus gratiae...

    f. 49

    Quoniam in domo Bernardi Olivarii de Durbano inventae fuerunt...

    f. 63

    Quoniam ipsa experientia facti evidenter quotidie comprobatur...

    f. 27

    Quoniam talis mulier latrix praesentium sicut ex ipsius confessione propria coram nobis in judicio facta...

    f. 63v

    Quoniam tu Johannes de Burgundia qui perfectus fuisti Valdensis...

    f. 63

    Rebelles proprie et pertinaces dicuntur credentes illi seu fautores...

    f. 32

    Relapsi seu recidivi illi proprie dicuntur...

    f. 32

    Sancti Spiritus gratia invocata... ad expeditiorem instructionem religiosi et honesti viri fratris Donati de Sancta Agata...

    f. 1

    Si condemnatio et exactio fiant per fratres inquisitores...

    f. 61

    Super eo quod quaeritur utrum bona olim dominae Rysabellae defunctae nuper debeant publicari...

    f. 56

    Super eo quod scriptum legitur, Ecclesia nulli claudit...

    f. 38v

    Super eo quod vestrae consultationis articulus continebat utrum scilicet illi qui de pravitate haeretica fuerunt confessi...

    f. 59

    Super exstirpatione pravitatis haereticae haec a vobis, in locis in quibus contra haereticos...

    f. 35

    Incipit du lemme biblique

    Terminum posuisti... (Ps. CIII, 9)

    Incipit

    Una illa immaculata columba alma mater Ecclesia...

    f. 22 et 32v

    Turbato corde audivimus et narramus quod non solum quidam...

    f. 32

    Turbato corde audivimus et narramus quod quam plurimi reprobi christiani...

    f. 32

    [...] Una illa immaculata columba, alma mater Ecclesia, unica unici Christi sponsa...

    f. 22 et 32v

    Universis in Christo fidelibus declaramus quod M. filius F. post latam excommunicationis sententiam...

    f. 62

    Universis in Christo fidelibus declaramus quod talis Cy. pro crimine haereseos...

    f. 61

    Ut nihil vobis desit quod ad prosecutionem negotii...

    f. 35

    Ut vobis commissum inquisitionis officium contra pravitatem haereticam...

    f. 36

    Videtur de jure posse dici quod si aliquis officialis et maxime talis inquisitor...

    f. 67v

    Volentes ut adversus haereticam pestem consurgant, stentque nobiscum...

    f. 36v

    ACINUS (frater), O.F.M. -- Mention
    AEGIDIUS, miles Bononiae -- Mention
    ALBERTUS, O.F.M. -- Mention
    ALEXANDER IV, papa -- Epistolae
    ALEXIUS, O.F.M. -- provinciae Bononiae. Epistola
    AMANDOLUS DE STRATA DE SANCTO ARCHANGELO -- Mention
    ANDREAS, inquisitor tempore Bonifatii VIII -- Mention
    ANDREAS GUASCONI, inquisitor in provincia Romandiolae -- Mention
    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) -- Extraits :
    BARTOLUS FLORENTINUS DE CONVERSETO -- Mention
    BARTOLUS DE LAZARIS, judex syndicus communis Ariminensis -- Mention
    BENEDICTUS XI, papa -- Epistola
    BENTEVEGNA DE TUDERTO, O.F.M. -- Mention
    BERNARDUS OLIVARII DE DURBANO, Valdensis -- Mention
    BLOIS (Loir-et-Cher) -- Librairie. Possesseur
    BONAVENTURA DE BONONIA, O.F.M. -- Mention
    BONFIGLOLUS DE MENGOLI DE SANCTO ARCHANGELO -- Mention
    Cathares -- Practica inquisitionis ad usum Fratrum Minorum in provincia Romandiola
    CESENA (Italie) -- Hérésie
    CLEMENS IV papa (Guido Fulconis) -- Consultatio Guidonis Fulconis
    CLEMENS IV papa (Guido Fulconis) -- Epistolae
    CONCILES -- Béziers (1246). Consultatio
    CONCILES -- Narbonne (1243). Consultatio
    CONCILES -- Toulouse (1219)
    DÉCORATION -- Décoration italienne (XIVe s.)
    DÉCORATION -- Encadrement peint et or (XIVe s.)
    DÉCORATION -- Initiales filigranées (XIIIe et XIVe s.)
    DÉCORATION -- Initiales peintes et or (XIVe s.)
    DONATUS DE SANCTA AGATHA, O.F.M. -- Traité à lui dédicacé
    Écriture -- italienne (XIVe s.)
    FERRARIUS, O.P., inquisitor -- Epistola
    FORMULAE -- Formulae ad usum Fratrum Minorum in Romandiola de haereticis (XIVe s.)
    FRANCISCUS, doctor legum -- Consultatio
    FRANCISCUS, doctor legum -- De Diversis paenis impositis haereticis
    FREDERIC II, empereur -- Mention
    FRERES MINEURS -- Inquisiteurs. Lettres adressées aux inquisiteurs dominicains et franciscains
    FRERES MINEURS -- Practica inquisitionis in provincia Romandiola
    FRERES PRECHEURS -- Lettres adressées aux inquisiteurs dominicains et franciscains
    FUSCULUS BRACERII DE CONVERSETO -- Mention
    GERARDUS DE UTAIDI DE ARETIO, advocatus in Curia romana -- Consultatio
    GRATIANUS -- Decretum (excerpta)
    GREGORIUS IX, papa -- Decretales (excerpta)
    GREGORIUS X (s.), papa -- Epistolae
    GUIDO, O.F.M., procurator -- Mention
    GUIDO DE PARMA -- Instrumentum notificationis
    GUIDO SAFFE (frater) -- Consultatio
    GUIDUCIUS PALMERUCIUS -- Mention
    GUILLELMUS CARPENTORATENSIS ep. -- Epistolae
    GUILLELMUS DE VALENCIA, O.P., inquisitor -- Epistola
    Hérésie -- Extraits patristiques sur l'hérésie
    HERMANNUS BRUCHER, dictus de SAXONIA, O.F.M. -- Casus abstracti a jure
    HIERONYMUS (s.) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    HONORIUS IV, papa -- Epistolae
    HUGO, O.P. -- Mention
    HUGOLINUS DE LAYGONIBUS (?), inquisitor -- Mention
    INNOCENTIUS IV, papa -- Epistolae
    Inquisition -- Practica inquisitionis ad usum Fratrum Minorum in provincia Romandiola
    Inquisition -- Traité de l'office d'inquisiteur
    ISIDORUS HISPALENSIS (s.) -- Etymologiae (excerpta)
    JACOBUS, O.F.M. -- Mention (XIVe s.)
    JACOBUS BONONIENSIS, doctor legum -- Consultatio
    JACOBUS DE CESENA -- Mention
    JOHANNES, filius Fusculi Bracerii de Converseto -- Mention (XIVe s.)
    JOHANNES, miles Bononiae -- Mention (XIVe s.)
    JOHANNES Prior, O.P. -- Mention (XIVe s.)
    JOHANNES DE BURGUNDIA, vaudois -- Mention (XIVe s.)
    JULIANUS, O.F.M. -- Mention (XIVe s.)
    MARTINUS DE MACERATA -- Mention
    MILAN (Italie). Ducs -- Possesseurs
    NICOLAUS III, papa (Johannes Cajetani de Ursinis) -- Responsio Johannis Cajetani ad consultationes
    NICOLAUS III, papa (Johannes Cajetani de Ursinis) -- Responsio Johannis Cajetani ad quaestiones inquisitorum
    NIMES (Gard). Évêque -- Lettre adressée à
    ODO DE BIFURCHA -- Mention
    ORFRESA, Valdensis -- Mention
    Pape -- Curie pontificale Consultations à propos d'hérésie
    Pape -- Documents pontificaux sur les hérésies en Romagne
    PETRUS, de ordine Eremitarum -- Mention
    PETRUS, BONONIAE potestas -- Mention
    PETRUS DE CASO, O.P. -- Mention (XIVe s.)
    PETRUS DE COLLEMEDIO, Rothomagensis archiep., card. -- Ordinatio
    PETRUS DURANDI inquisitor, O.P. -- Epistola
    PETRUS IMPERIALIS judex -- Mention
    PONTIUS GARINI, O.P., inquisitor -- Epistolae
    PRACTICA INQUISITIONIS AD USUM FRATRUM MINORUM IN PROVINCIA ROMANDIOLA
    RAMBERTUS DE RAMBERTIS, capitaneus Bononiae -- Mention
    RELIURE -- Reliures au chiffre de Louis-Philippe
    RELIURE -- Éléments annexes Tranches dorées
    RIMINI (Italie) -- Excommunication des hérétiques de Rimini (1271)
    ROMAGNE (Italie) -- Practica inquisitionis ad usum Fratrum Minorum in provincia Romandiolae
    SINIBALDUS DE LACU, O.F.M., inquisitor -- Instrumentum notificationis
    THOMAS DE AQUINO (s.), O.P. -- Summa theologica Excerpta
    THOMASINUS DE MALABRANCHIS, O.F.M., inquisitor in Romandiola -- Lettre à lui adressée
    THOMASINUS DE MALABRANCHIS, O.F.M., inquisitor in Romandiola -- Epistolae
    URBANUS IV, papa -- Epistolae
    Vaudois. Artois -- Interrogationes fiendae haereticis per inquisitores
    VINCENTIUS DE BONONIA, O.F.M. -- Mention
    ZANCHINUS UGOLINI -- Tractatus super materia haereticorum
    ZILIOLUS DE SCAZA, potestas Ariminensis -- Mention

Source des données