Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3787

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q394326

  • Titre attesté :
    • S. Hieronymi et s. Augustini Hipponensis, Epistolae.
  • Autre forme de la cote :
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3787
    • Paris. BnF, Latin 3787
  • Conservé à : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Langues : latin
  • Auteur : Augustin (saint, 0354-0430) | Jérôme (saint, 0345?-0420)
  • Date de fabrication :
  • Support : Parchemin. Réglure à la pointe sèche.
  • Composition :
    • 74 ff. à longues lignes, précédés et suivis de 2 ff. de garde papier et de 2 ff. de garde parchemin.
  • Format :
    • 290 × 190 mm. (justification 200 × 140 mm.).
  • Aspects codicologiques :
    • Initiales peintes rouges. — 9 cahiers de 8 ff. sauf le 7e de 10 ff. (49-58). Il manque un f. entre les ff. 20-21 et entre les ff. 21-22, sans lacune de texte. Signature (?) « q IIII » au f. 29. Signatures K 1 à K 9, correspondant à la reliure faite pour la bibliothèque de J. B. Colbert. — Quelques notes marginales. Neumes au f. 41v. — Titres ajoutés au XVIIIe s. aux ff. 70-74. Plusieurs grattages dans les marges du f. 1. — A appartenu à J. B. Colbert.74 ff. à longues lignes, précédés et suivis de 2 ff. de garde papier et de 2 ff. de garde parchemin.290 × 190 mm. (justification 200 × 140 mm.).
  • Reliure :
    • Reliure maroquin rouge aux armes de J.-B. Colbert. Au dos chiffre de Colbert avec la couleuvre, titre doré : « EPISTOLAE HIERONIMY [sic] » et cote « 893 ». Tranches jaspées.

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • A l'exception de la première pièce, qui pourrait être tirée d'un homéliaire italien, collection identique à celle du ms. Karlsruhe, Aug. CV, f. 58v-107v (VIIIe-IXe s.) ; cf. C.P.L., n° 620.

    F. 1-74v « In quadragesima, ebbdomada [sic] IIa, sabbato... Omilia JERONIMI. Homo quidam habebat duos filios... (Lc. XV, 11). Hominem dici [sic] multis testimoniis... » [ep. 21, c. 4-42] (P.L., XXII, 382-394 ; C.S.E.L., LIV, 117-142) (1-8v) ; — [S. HIERONYMUS, ep. 14] (P.L., XXII, 347-355 ; C.S.E.L., LIV, 44-62) (8v-13) ; — « ...Explicit libellus HIERONIMI ad Nepotianum » [ep. 52] (P.L., XXII, 527-540 ; C.S.E.L., LIV, 413-441) (13-21) ; — « ...Explicit epistola s. HIERONIMI » [ep. 53] (P.L., XXII, 540-549 ; C.S.E.L., LIV, 442-465) (21-28) ; — [S. HIERONYMUS, ep. 58] (P.L., XXII, 579-586 ; C.S.E.L., LIV, 527-541) (28-33) ; — [IDEM, ep. 55], c. 1-4 et 5 en deux parties (P.L., XXII, 560-565 ; C.S.E.L., LIV, 486-495) (33-37) ; — [IDEM, ep. 60] (P.L., XXII, 589-602 ; C.S.E.L., LIV, 548-575) (37-45v) ; — « [D]omno carissimo et desiderantissimo... Hieronimo, AUGUSTINUS... » [ep. 67] (P.L., XXII, 829-830, ep. 101 ; P.L., XXXIII, 236-237 ; C.S.E.L., LV, 232-234) (46) ; — « Domino vere sancto et beatissimo pape Augustino, HIERONIMUS... — ...aliqua vel disceremus » [ep. 102, c. 1-2] (P.L., XXII, 830-831 ; P.L., XXXIII, 237-238, ep. 68 ; C.S.E.L., LV, 234-236) (46-46v) ; — « Domino vero [sic] sancto et beatissimo pape Augustino, HIERONIMUS... » [ep. 103] (P.L., XXII, 831-832 ; P.L., XXXIII, 154, ep. 39 ; C.S.E.L., LV, 237-238) (47) ; — « Domino beatissimo et merito venerando... Presidio, AUGUSTINUS... » [ep. 74] (P.L., XXII, 915-916, ep. 111 ; P.L., XXXIII, 250-251 ; C.S.E.L., LV, 366-367) (47) ; — « [C]ur itaque conor contra ictum fluminis... » [S. AUGUSTINUS, ep. 73, c. 3-10, abrégés] (P.L., XXII, 911-915, ep. 110 ; P.L., XXXIII, 246-250 ; C.S.E.L., LV, 358-366) (47v-50) ; — « Domno dilectissimo et cultu sincerissimo... Hieronimo, AUGUSTINUS. Numquam me quisquam facile cuilibet innotuit... » [ep. 28] (P.L., XXII, 565-568, ep. 56 ; P.L., XXXIII, 111-114 ; C.S.E.L., LIV, 496-503) (50v-53) ; — « IERONIMUS » (ajouté en marge) [ep. 105] (P.L., XXII, 834-837 ; P.L., XXXIII, 243-245, ep. 72 ; C.S.E.L., LV, 242-246) (53-55) ; — « Domino dilectissimo et cultu sincerissimae caritatis... Hieronimo AGUSTINUS [sic]. Habeo gratiam quod prorsus [sic] scripta... — ...minus de caritate presumentis » [ep. 40] (P.L., XXII, 647-651, ep. 67 ; P.L., XXXIII, 154-158 ; C.S.E.L., LIV, 666-674) (55-58) ; — « Domino venerabili et desiderabili... Hieronimo, AUGUSTINUS... » [ep. 71] (P.L., XXII, 832-834, ep. 104 ; P.L., XXXIII, 241-243 ; C.S.E.L., LV, 238-242) (58-59v) ; — [S. HIERONYMUS, ep. 112] (P.L., XXII, 916-931 ; P.L., XXXIII, 251-263, ep. 75 ; C.S.E.L., LV, 367-393) (59v-69v) ; — « Iebesium [sic pro Sebesium] nostrum tuis monitis profecisse non tam epistola tua... » [IDEM, ep. 70] (P.L., XXII, 665-668 ; C.S.E.L., LIV, 700-708) (70-72) ; — « Iniquus sermo est : mendaces faciunt... » [IDEM, ep. 6] (P.L., XXII, 337-338 ; C.S.E.L., LIV, 24-25) (72-72v) ; — [IDEM, ep. 8] (P.L., XXII, 341-342 ; C.S.E.L., LIV, 31-33) (73) ; — « Qui circa te sit affectus meus, carissimus ambobus... » [IDEM, ep. 9] (P.L., XXII, 342-343 ; C.S.E.L., LIV, 33-34) (73-73v) ; — [IDEM, ep. 12] (P.L., XXII, 345-346 ; C.S.E.L., LIV, 41-42) (73v-74) ; — « Misisti michi ad me [sic] volumen ANONMONACEC H???OTON [sic pro???] et nescio... — ...set de stirpe [Esau, licet aliud] », incomplet par lacune matérielle [IDEM, ep. 73, c. 1-???2] (P.L., XXII, 676-677 ; C.S.E.L., LV, 13-15) (74-74v).

Intervenants

Sujets et thèmes

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Anno praeterito per fratrem nostrum Asterium hypodiaconum...

    f. 47

    Audivi pervenisse in manus tuas litteras meas...

    f. 46

    Bonus homo de bono thesauro...

    f. 28

    Brevis epistola longas explanare non valet quaestiones...

    f. 33

    Crebras ad me epistolas dirigis et saepe compellis ut respondeam cuidam epistolae tuae...

    f. 53

    Cur itaque conor contra ictum fluminis et non potius veniam deprecabor...

    f. 47v

    Dominus noster, humilitatis magister, disceptantibus de dignitate discipulis...

    f. 73v

    Ex quo coepi ad te scribere aut tua scripta desiderare...

    f. 58

    Frater Ambrosius tua mihi munuscula perferens detulit et suavissimas litteras...

    f. 21

    Grandes materias ingenia parva non sufferunt...

    f. 37

    Habeo gratiam quod prorsus scripta salutatione mihi plenam epistolam reddidisti...

    f. 55

    Hominem dici multis testimoniis approbatur, ut ibi duorum hominum testimonium verum est...

    f. 1

    Incipit du lemme biblique

    Homo quidam habuit duos filios... (Lc. XV, 11).

    Incipit

    Hominem dici multis testimoniis approbatur...

    f. 1

    In ipso profectionis articulo sancti filii mei Asteri...

    f. 46

    Iniquus sermo est : mendaces faciunt ut nec vera dicentibus credatur...

    f. 72

    Misisti mihi ad me [sic] volumen « ANONMONACECΠOTON » et nescio utrum tu de titulo nomen subtraxeris...

    f. 74

    Numquam me quisquam facile cuilibet innotuit quam mihi tuorum in Domino studiorum quieta laetitia...

    f. 50v

    Petis a me, Nepotiane carissime, litteris transmarinis...

    f. 13

    Propositio fuit de eadem Apostoli epistola ubi de resurrectione disputans...

    f. 76v

    Quanto amore et studio contenderim ut pariter...

    f. 8v

    Qui circa te sit adfectus meus, carissimus ambobus Helidorus potuit tibi fideliter nuntiare...

    f. 73

    [S]ebesium nostrum tuis monitis profecisse non tam epistola tua...

    f. 70

    Sicut praesens rogavi sinceritatem tuam...

    f. 47

    Tres simul epistolas, immo libellos per diaconum...

    f. 59v

    Turpilius Comicus tractans de vicissitudine litterarum...

    f. 73

    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) -- Lettres à lui adressées
    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) -- Epistolae. Ss. Hieronymi et Augustini epistolae
    COLBERT (Jean-Baptiste) -- Possesseur
    DÉCORATION -- Initiales De couleur rouge, (XIe s.)
    DÉCORATION -- Initiales ornées à la plume De couleur rouge, (XIe s.)
    HIERONYMUS (s.) -- Lettres à lui adressées
    HIERONYMUS (s.) -- Epistolae. Collectio : Ss. Hieronymi et Augustini Hipponensis epistolae
    HIERONYMUS (s.) -- Epistolae. Epistolae singulae
    Incipit probable d'un feuillet ou d'un cahier manquant -- [Aeson liquet...]
    NEPOTIANUS (s.) -- Lettre à lui adressée
    Notation musicale -- (XIe s.)
    PRAESIDIUS, diaconus -- Lettres à lui adressées
    RELIURE -- Tranches jaspées
    RELIURE -- Reliures aux armes de : Colbert (Jean-Baptiste)
    SERMONS -- De Tempore : In sabbato hebdomadae 2ae quadragesimae
    Titres manuscrits ajoutés postérieurement -- (XVIIIe s.)

Source des données