Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 7491, f. 118r-137v

  • Titre attesté :
    • F. 118r-137v. Sergius, De littera, de syllaba, de pedibus, de accentibus, de distinctione ; Beda Venerabilis, De arte metrica ; Marius Victorinus, De ratione metrorum ; Metrorius, De finalibus metrorum ; Servius, De centum metris.
  • Auteur : Sergius | Bède le Vénérable (saint, 0673?-0735) | Maximus Victorinus | Isidore de Séville (saint, 0560?-0636) | Cruindmelus (08..?-08..?) | Maurus Honoratus Servius (0363?-03..) | Prudence (0348-0415?)
  • Type : unité codicologique
  • Écriture :
    • Minuscule caroline à longues lignes (f. 118-132) et à deux colonnes (f. 133-137). Cela nous permet de distinguer deux sous-unités (césure confirmée par la répartition des textes) au sein de cette unité : f. 118-132 et f. 133-137. Au moins deux mains
  • Décoration :
    • Initiale ornée à l’encre sans rehaut (f. 137r) ; initiales rehaussées de rouge ou sans rehaut (passim).
      Titres rubriqués en capitales carrées (f. 133v avec lettres enclavées, f. 137r) ; titres en onciales rubriqués ou à l’encre (passim)
  • Dimensions :
    • 270 x 185 mm (justif. longues lignes 225 x 140 mm ; colonne 217 x 70 mm)
  • Aspects codicologiques :
    • 3 cahiers, tous des quaternions. Le dernier folio du deuxième cahier (f. 132) a été coupé au tiers de sa hauteur. Les trois premiers folios du troisième cahier (entre les folios 132 et 133) ont été coupés, on n’en voit plus que les talons, et le quatrième (f. 133) a été coupé verticalement entre les deux colonnes. Triple système de numérotation : en chiffres romains au centre de la marge supérieure du recto du premier folio (numérotés de XXI à XXII, il nous manque le premier folio du dernier cahier) ; en chiffres romains au centre de la marge inférieure du recto du premier folio (numérotés de XVIIII à XX, il nous manque le premier folio du dernier cahier) ; en toutes lettres et en chiffres romains au centre de la marge inférieure du verso du dernier folio (numérotés « primus » et III, il nous manque le bas du dernier folio du deuxième cahier).
      Les cahiers commencent par le côté poil, puis côté poil face au côté poil et côté chair face au côté chair (loi de Gregory)
    • 270 x 185 mm (justif. longues lignes 225 x 140 mm ; colonne 217 x 70 mm).
  • Réglure :
    • F. 118-132 : réglure tracée à la pointe sèche, 4 bifolios à la fois. Piqûres visibles sur certains folios. Rand : old style. 27 lignes. Muzerelle : 2-2 / 0 / 0 / J.
      F. 133-137 : réglure tracée à la pointe sèche, 4 bifolios à la fois. Piqûres visibles sur certains folios. Rand : old style. 30 lignes. Muzerelle : 1-2-11 / 0 / 0 / JJ.
  • Fait partie de :

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits


  • F. 118r-123v : Sergius, [ De littera, de syllaba, de pedibus, de accentibus, de distinctione commentarius ], inc. « incipit comentarium ΣΕΡΗΓΙΙ ΔΕ ΛΙΤΤΝΡΙΣ littera dicta est quasi legitera… », expl. « …item arma uirumque Troie. Finit de accentibus. » (éd. Heinrich KEIL, Grammatici Latini, 4, Leipzig : Teubner, 1864, p. 475-485). [traité en entier].

    F. 123v-124r : [ Beda Venerabilis, De arte metrica ], inc. « De ultimis syllabis coniunctionis prepositionis atque interiectionis… », expl. « …similiter uel in circumflexum in ultimo sumum accentum. Finit. » (éd. Calvin KENDALL, Bedae opera, 1, Turnhout : Brepols, 1975, cap. 8, l. 1-29). [chapitre en entier].

    F. 124r-128bisr : Maximus Victorinus, De ratione metrorum, inc. « incipit comentarium Maximi Victorini de racione metorum … », expl. « …Idem totam rethoricam nosse seque cotidie exerceat. » (éd. Heinrich KEIL, Grammatici Latini, 6, Leipzig : Teubner, 1874, p. 216-228). [traité en entier ; ce traité est transmis sous le nom de Maximus Victorinus, mais certains l'attribuent au rhéteur Marius Victorinus, dit Victorin l'Africain].

    F. 128bisr-132r : Metrorius, [ De finalibus metrorum ], inc. « Incipit Metrorius de metri ratione. Quamquam de litteris … », expl. « …ut est illud dic mihi damoeta cuius pecus moeliboei. Finiunt epistole philosophorum. », (éd. Heinrich KEIL, Grammatici Latini, 6, Leipzig : Teubner, 1874, p. 229-240) [traité en entier ; les trois derniers mots sont barrés ; l'oeuvre, transmise également anonynement dans d'autres manuscrits, a été attribuée à Maximus Victorinus depuis l'édition de Parrhasius en 1504, car elle est souvent transmise à la suite du traité de ce dernier].

    F. 133r : Extraits d' [ Isidorus Hispalensis, Etymologiae ] (éd. Wallace Martin LINDSAY, Isidori Hispalensis episcopi Etymologiarum siue Originum libri XX, Oxford : Clarendon, 1911, lib. 8, cap. 7 ; lib. 1, cap. 39) et de [ Cruindmelus, Ars metrica ] (éd. Johannes HUEMER, Cruindmeli siue Fulcharii ars metrica, Vienne : Hölder, 1883, p. 50, par. 6) [l’ensemble de la colonne est barré].

    F. 133v-137r : Maurus Honoratus Servius, De centum metris ad Albinum, inc. « incipit Marii Seruii grammatici de centum metris. Clarissimo albino… », expl. « …pretium uoluntatis exsoluat. Marii Seruii grammatici explicit de centi metris feliciter. » (éd. Heinrich KEIL, Grammatici Latini, 4, Leipzig : Teubner, 1864, p. 456-467). [traité en entier].

    F. 137r-137v : [ Aurelius Prudentius Clemens, Contra Symmachum ], inc. « Incipit praefatio. Paulus praecox dei qui fera gentium… », expl. « …Oris rhetorici depulit halitus » (éd. Maurice CUNNINGHAM, Aurelii Prudentii Clementis carmina, Turnhout : Brepols, 1967, lib. 1, praef. v. 1-78) [préface incomplète ; texte barré].

Autres intervenants

Intervenants

Source des données